Inspektorzy GIS dotrą do niezaszczepionych dzieci i młodzieży. W całym kraju ruszają kontrole. Czy mają związek z przypadkami błonicy?

W kwietniu na terenie całego kraju ruszą kontrole kart szczepień dzieci

Jak zapowiedział główny inspektor sanitarny, już w kwietniu na terenie całego kraju ruszą kontrole kart szczepień dzieci. Ich głównym powodem jest prowadzenie przygotowań do przejścia z papierowych kart szczepień obowiązkowych na formę elektroniczną. Rozpoczęcie kontroli było zapowiadane już w styczniu 2025 roku, jednak z uwagi na trwający wysoki sezon infekcyjny, rozpoczęcie prac zostało przesunięte.

Obok czynności niezbędnych w związku z planowaną zmianą formy prowadzenia kart szczepień, prace inspektorów skupią się również na wyjaśnieniu sytuacji dzieci, które po urodzeniu „zniknęły” z systemu. Chodzi o ok. 5 proc. dzieci, wśród których znajdują się m.in. te, które ze względów zdrowotnych nie mogły być poddane szczepieniom, te które po urodzeniu wyjechały poza Polskę, ale również i te, których rodzice nie chcieli zaszczepić. Do każdego z dzieci nieszczepionych z innych powodów niż medyczne inspektorzy planują dotrzeć. Jakie czynności będą w związku z tym podejmowane? Tego na razie nie wiadomo.

Problemy z realizacją obowiązku szczepień ochronnych w raporcie NIK

W dniu 28 listopada 2024 r. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport pokontrolny wskazujący na poważne problemy z realizacją obowiązku szczepień ochronnych dzieci i młodzieży. Wynika z niego, że wzrosła liczba odmów szczepień, a skontrolowane organy nie zapewniły odpowiedniego poziomu wyszczepienia. Z czego wynika taki stan rzeczy? Wskazano m.in. na zaniedbania w wykonywaniu obowiązków, opóźnione działania administracyjne oraz nieskuteczne przedsięwzięcia edukacyjne.
Przypomnijmy, że obowiązek szczepień ochronnych dla dzieci i młodzieży nakłada ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia, w którym określono m.in. wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych, osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się takim szczepieniom (dzieci i młodzież do 19. roku życia) oraz schemat ich przeprowadzania. Szczepienia te są realizowane zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO), co roku aktualizowanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS). GIS w wydawanym corocznie komunikacie doprecyzowuje termin wymagalności obowiązkowych szczepień i liczbę dawek poszczególnych szczepionek.

Jak podaje NIK, obowiązek szczepień ochronnych ze względu na wiek, według danych GUS, obejmuje około 7,5 mln dzieci i młodzieży. W ostatnich latach liczba odmów szczepień wzrosła z ok. 40 tys. w 2018 roku do ponad 87 tys. w 2023 roku. Oznacza to pogłębiającą się nieufność wobec szczepień i konieczność podjęcia działań edukacyjnych skierowanych do rodziców.
Kontrola NIK obejmowała działania podejmowane w latach 2021–2023. Jej wyniki wskazują nie tylko na nierealizowanie należycie zadań w celu przeprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych, ale również na niewłaściwe reagowanie, gdy uchylano się od tego obowiązku. Konsekwencją tego jest niezapewnienie zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia około 90-95% poziomu wyszczepienia, m.in. przeciw: odrze, śwince, różyczce, błonicy, tężcowi, krztuścowi, pneumokokom, poliomyelitis. Oznacza to, że nie zostało zagwarantowane bezpieczeństwa epidemiologiczne populacji.