Równość w prawie, nierówność w praktyce

Nierówny dostęp do aktywności szkolnych dla dzieci z niepełnosprawnościami był tematem wystąpienia generalnego Rzeczniczki Praw Dziecka do ministra edukacji.

Monika Horna-Cieślak zwróciła uwagę, że mimo prawnie zagwarantowanej równości, uczniowie z niepełnosprawnościami wciąż napotykają bariery uniemożliwiające im udział w organizowanych wydarzeniach szkolnych.

„Z przekazywanych mi sygnałów wynika, że wielokrotnie dzieciom z niepełnosprawnościami nie zapewnia się równego dostępu do udziału w wycieczkach szkolnych. Dotyczy to często sytuacji, gdy nie zapewnia się dzieciom z ograniczeniami ruchowymi odpowiedniego środka transportu czy wsparcia dodatkowego opiekuna” – wskazała RPD.

Takie sytuacje, jak dodaje rzeczniczka, mogą prowadzić do pogłębienia izolacji społecznej oraz poczucia odrzucenia wśród dzieci, które już zmagają się z wieloma wyzwaniami w codziennym funkcjonowaniu.

Rodzice nie powinni zastępować systemu

Rzeczniczka przytoczyła również przykłady, w których warunkiem uczestnictwa dziecka z niepełnosprawnością w wycieczce szkolnej była obecność rodzica.

Taka praktyka – jak zauważa Monika Horna-Cieślak – ma negatywne skutki zarówno dla rodziców, jak i dla samych uczniów.

„Podczas wycieczki dzieci mają bowiem okazję do nawiązywania kontaktów zarówno z rówieśnikami, jak i pracownikami placówki, uczą się komunikacji, współpracy oraz budowania relacji, co ma ogromne znaczenie dla ich rozwoju emocjonalnego” – zaznacza RPD.

Samodzielny udział w wycieczkach i wydarzeniach to nie tylko nauka samodzielności, ale także budowanie poczucia sprawczości i wiary we własne możliwości. Uczniowie z niepełnosprawnościami, mając zapewnione odpowiednie wsparcie, mogą w pełni uczestniczyć w życiu szkolnym i rozwijać swoje pasje na równi z rówieśnikami.

Prawo gwarantuje opiekę i bezpieczeństwo

Monika Horna-Cieślak przypomina, że przepisy Prawa oświatowego jasno określają obowiązki szkół w zakresie organizacji wycieczek.

„Zgodnie z przyjętymi regulacjami dyrektor szkoły wyznacza kierownika i opiekunów wycieczki spośród pracowników pedagogicznych szkoły. (...) W przypadku specjalistycznej wycieczki krajoznawczo-turystycznej kierownik i opiekunowie wycieczki są obowiązani posiadać udokumentowane przygotowanie zapewniające bezpieczną realizację programu wycieczki.”

Rzeczniczka podkreśla, że zapewnienie dostępności i wsparcia dzieciom z niepełnosprawnościami nie jest dobrą wolą placówki, lecz obowiązkiem wynikającym z prawa. Każda szkoła powinna podejmować działania, by żaden uczeń nie był wykluczony ze wspólnej edukacji i doświadczeń rówieśniczych.

Apel do Ministerstwa Edukacji i kuratoriów

Rzeczniczka Praw Dziecka zwróciła się do ministra edukacji z prośbą o podjęcie konkretnych kroków, które zapewnią wszystkim uczniom – niezależnie od ich sprawności – dostęp do szkolnych wydarzeń i wyjazdów.

Zaapelowała również o zwrócenie szczególnej uwagi kuratorom oświaty, by w ramach nadzoru pedagogicznego kontrolowali przypadki wykluczania uczniów z niepełnosprawnościami z aktywności szkolnych.

Edukacja włączająca to inwestycja w przyszłość

Edukacja włączająca to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim inwestycja w bardziej empatyczne, zrozumiałe i równe społeczeństwo. Dzieci uczą się od siebie nawzajem – współpracy, empatii i tolerancji. Dlatego zapewnienie równych szans w dostępie do wycieczek i wydarzeń szkolnych to nie przywilej, lecz konieczność, by każde dziecko mogło rozwijać się w poczuciu bezpieczeństwa i akceptacji.