rozwiń >

Kabina akustyczna dla uczniów z orzeczeniem? Pytanie do RIO

Do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach wpłynęło zapytanie dotyczące możliwości sfinansowania kabiny akustycznej o wartości 48 tys. zł z dotacji oświatowej przeznaczonej na kształcenie specjalne.

Pytanie, choć dotyczyło konkretnego przypadku, otworzyło szerzej problem interpretacji przepisów o wydatkowaniu środków z tej dotacji.

RIO potwierdziła, że przepisy nie precyzują katalogu wydatków, które mogą być pokrywane z pieniędzy na kształcenie specjalne. To oznacza, że każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny i rzetelnego uzasadnienia, opartego na potrzebach uczniów wynikających z orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego.

RIO: najważniejsze jest uzasadnienie wydatku

Izba podkreśliła, że ostateczna decyzja o tym, czy dany zakup może być sfinansowany z dotacji, należy do samej jednostki oświatowej lub samorządu. Placówka powinna jednak działać w porozumieniu z działem prawnym i posiadać opinię, która potwierdza zasadność wydatku.

Jak czytamy w stanowisku RIO: „Wydatki mogą dotyczyć wszystkiego, co niezbędne, aby jednostka oświatowa mogła realizować zadania wynikające z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego.”

Oznacza to, że kabina akustyczna – o ile jej zakup jest bezpośrednio związany z potrzebami uczniów z orzeczeniem – może zostać sfinansowana z dotacji oświatowej. Kluczowe jest jednak wykazanie tego związku w dokumentacji.

Kiedy wydatek można uznać za uzasadniony?

RIO wskazuje, że podstawą kwalifikowania wydatku jest ocena, czy jego poniesienie wynika z przyjęcia do placówki dziecka z orzeczeniem. W praktyce oznacza to, że nie liczy się sam przedmiot zakupu, lecz jego funkcja i związek z procesem edukacyjnym lub rewalidacyjnym ucznia.

Przykładowo, zakup sprzętu wspomagającego słyszenie, pomocy sensorycznych czy właśnie kabiny akustycznej może być uznany za uzasadniony, jeśli pomaga w realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu.

Izba przypomina także, że wydatki muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych i psychofizycznych uczniów. Dlatego każda szkoła powinna posiadać dokumentację potwierdzającą, że dany zakup faktycznie wspiera realizację celów edukacyjnych lub terapeutycznych.

Czym są środki dydaktyczne w świetle prawa?

RIO w swoim stanowisku doprecyzowuje również, czym są tzw. środki dydaktyczne. Zalicza się do nich wszelkiego rodzaju narzędzia, instrumenty, przedmioty i urządzenia techniczne, które służą wspieraniu procesu nauczania i oddziałują na zmysły uczniów — wzrok, słuch czy dotyk.

Celem ich stosowania jest umożliwienie dzieciom poznawania rzeczywistości w sposób bezpośredni lub pośredni, a także stymulowanie rozwoju poznawczego i emocjonalnego.

W tym kontekście kabina akustyczna może być traktowana jako środek dydaktyczny, jeśli faktycznie wspiera proces nauczania uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi — np. dzieci z nadwrażliwością słuchową lub zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Szkoły muszą wykazać związek zakupu z potrzebami uczniów

RIO przypomina, że jednostki edukacyjne są zobowiązane do rzetelnego rozliczania każdej złotówki wydanej z dotacji oświatowej. W praktyce oznacza to konieczność udokumentowania, że zakup ma bezpośredni związek z realizacją zadań wynikających z orzeczeń.

W przypadku kontroli placówka powinna więc być w stanie wykazać:

  • z jakich zaleceń orzeczenia wynika potrzeba zakupu,
  • w jaki sposób sprzęt będzie wykorzystywany w pracy z uczniem,
  • oraz jak wydatek przyczynia się do realizacji celów dydaktycznych lub terapeutycznych.

Brak takiego powiązania może skutkować zakwestionowaniem wydatku podczas kontroli RIO lub organu prowadzącego.

Brak katalogu – więcej odpowiedzialności dla samorządów i dyrektorów

Stanowisko kieleckiej RIO pokazuje, że w kwestii dotacji na kształcenie specjalne przepisy pozostawiają dużą swobodę, ale i odpowiedzialność po stronie jednostek oświatowych.

Z jednej strony brak sztywnego katalogu wydatków pozwala dostosować finansowanie do realnych potrzeb uczniów, z drugiej jednak wymaga ostrożności i precyzyjnego uzasadniania każdego zakupu.

Dyrektorzy szkół i przedszkoli, a także samorządy prowadzące placówki, muszą więc zachować szczególną staranność przy podejmowaniu decyzji o wydatkach z dotacji — zwłaszcza tych nietypowych, jak zakup specjalistycznych kabin, urządzeń sensorycznych czy nowoczesnych pomocy terapeutycznych.

Elastyczność tak, ale z rozsądkiem

Regionalna Izba Obrachunkowa nie zamknęła drogi do finansowania z dotacji kabiny akustycznej ani innych nietypowych pomocy dydaktycznych. Podkreśliła jednak, że każdy wydatek musi być powiązany z konkretnymi potrzebami uczniów wynikającymi z orzeczeń oraz odpowiednio udokumentowany.

Brak katalogu wydatków to zarówno szansa, jak i zobowiązanie — szansa, by skutecznie wspierać rozwój uczniów z niepełnosprawnościami, ale też zobowiązanie do pełnej przejrzystości i odpowiedzialności za każdą decyzję finansową.