Do krajów znanych z wysokiego poziomu opodatkowania, na pewno można zaliczyć Francję. Dane OECD wskazują, że w 2022 r. to właśnie Francja cechowała się najwyższym wśród państw Unii Europejskiej stosunkiem wpływów podatkowych do PKB. Mowa o wyniku wynoszącym aż 46,1%. Inne statystyki potwierdzają, że podatki od nieruchomości są dość ważne dla francuskiego fiskusa. Na początku bieżącej dekady, powtarzalne podatki od nieruchomości odpowiadały za 4% - 5% francuskich wpływów podatkowych (zobacz poniższy wykres). Mimo tego, rząd Francji na początku minionego roku niemal zupełnie zniósł jeden z dwóch głównych lokalnych podatków od wartości nieruchomości. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl tłumaczą jakie argumenty stały za tą dość nietypową decyzją fiskusa. Stanowi ona skutek wcześniejszych problemów ze sprawiedliwym poborem podatku „taxe d’habitation”.
Wpływ rezygnacji z katastru dla budżetu Francji
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w jednym ze swoich opracowań (Making Property Tax Reform Happen in China: A Review of Property Tax Design and Reform Experiences in OECD Countries) podaje, że decyzja francuskiego rządu związana z prawie całkowitym usunięciem podatku taxe d’habitation oznaczała spadek wpływów podatkowych państwa wynoszący aż 3,4% PKB. Warto zwrócić uwagę, że wspomniany podatek od wartości nieruchomości był usuwany stopniowo - od 2018 r. do 2022 r.
Dzięki powolnemu wprowadzaniu reformy podatkowej, miała zostać zachowana równowaga fiskalna. Statystyki z lat 2018 - 2022 dotyczące stabilnej relacji francuskich podatków do PKB potwierdzają, że łączny poziom opodatkowania wcale nie spadł. Fiskalną rolę taxe d’habitation przejęły bowiem inne daniny. Najbogatsi Francuzi z tylko jednym lokum dopiero w minionym roku przestali płacić wspomniany podatek. Obecnie dotyczy on jedynie drugich domów i mieszkań innych niż główne miejsce zamieszkania.
Sposób liczenia podatku od wartości nieruchomości
Warto wiedzieć, że opisywany podatek już od dłuższego czasu wzbudzał kontrowersje. Jego konstrukcja była specyficzna w porównaniu do podatków katastralnych z innych krajów. Mianowicie, podatek taxe d’habitation jako swoista danina od zamieszkania na danym terenie, do niedawna obciążał zarówno właścicieli, jak i najemców nieruchomości mieszkaniowych. Ten podatek lokalny jest specyficzny również ze względu na sposób obliczania. Warto wiedzieć, że dwa główne, lokalne podatki katastralne we Francji (tzn. ograniczony taxe d’habitation oraz taxe foncière) ustala się uwzględniając wartość czynszową nieruchomości. W przypadku nieruchomości mieszkaniowych, chodzi o możliwą do uzyskania roczną sumę czynszów. Mówimy o kwocie teoretycznej i niezależnej od faktycznego wynajmu nieruchomości.
Opisywany sposób ustalania podatku może być nowością dla wielu czytelników, którym podatek katastralny kojarzy się tylko z kwotą ustalaną na podstawie wartości rynkowej domu lub lokalu. W przypadku taxe d’habitation, problem polegał na tym, że wartości czynszowe nieruchomości nie były rzetelnie aktualizowane od lat 70. Te wartości powiększano jedynie o inflację. W efekcie najemcy i właściciele z wielu odnowionych osiedli płacili niski podatek, a mieszkańcy starszych domów i lokali (często wymagających remontu) - niesprawiedliwie wysoką daninę. Francja nie jest jedynym krajem doświadczającym problemów z rzetelną aktualizacją podstaw do wyliczania podatku katastralnego, ale w jej przypadku to zjawisko bywa najbardziej dotkliwe.
Kolejna niesprawiedliwość wynikała ze swoistej konkurencji podatkowej samorządów. Lokalne władze będące beneficjentami wpływów podatkowych, swobodnie korzystały z możliwości ustalania stawki podatkowej (mnożonej później przez wartość czynszową). Niesprawiedliwie traktowani czuli się np. mieszkańcy wielu uboższych części Francji, gdzie stawki taxe d’habitation bywały wysokie. W ten sposób lokalne władze rekompensowały sobie bowiem mniejszy poziom wpływów podatkowych od przedsiębiorstw. Mieszkańcy niektórych francuskich miast do niedawna płacili podatek taxe d’habitation ze stawką na poziomie nawet 20% - 30% rocznej wartości czynszowej. Gdzie indziej stawki nie przekraczały 10%.
Inne francuskie podatki katastralne zostały utrzymane
Eksperci portalu RynekPierwotny.pl zwracają uwagę, że niemal całkowita likwidacja podatku taxe d’habitation to ważna zmiana, która nie oznacza jednak zupełnego odejścia francuskiego fiskusa od pobierania podatków katastralnych. Utrzymany został bowiem generalny podatek dla właścicieli działek i budynków (taxe foncière). W jego przypadku, mocno nieaktualne podstawy naliczania, czyli wartości czynszowe mają zostać zaktualizowane, co będzie kosztownym i czasochłonnym rozwiązaniem. Jeżeli chodzi o opodatkowanie nieruchomości mieszkaniowych, to warto również wspomnieć o daninie od pustostanów. W 2024 r. zakres jej obowiązywania zostanie rozszerzony zgodnie z decyzją wielu samorządów. Poza większymi francuskimi miastami to lokalne władze decydują, czy należy opodatkować pustostany.
/>