W praktyce wielu pracodawców zastanawia się, czy mogą uzyskać takie dofinansowanie w sytuacji, gdy kandydat przed podjęciem zatrudnienia na podstawie umowy o pracę świadczył usługi na rzecz firmy na podstawie umowy zlecenia.

Podstawy prawne dofinansowania do wynagrodzenia

Dofinansowanie do wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: u.r.o.n.). Kluczowe dla uzyskania wsparcia są przepisy zawarte w art. 26a oraz art. 26b, które określają zarówno zakres, jak i warunki uzyskania dofinansowania. Dofinansowanie do wynagrodzenia ma charakter refundacji części kosztów ponoszonych na zatrudnienie pracowników z orzeczeniem i jest istotnym elementem polityki aktywizacji zawodowej osób z orzeczoną niepełnosprawnością.

Pozytywne przesłanki uzyskania dofinansowania

Aby otrzymać dofinansowanie, pracodawca musi spełnić określone warunki formalne:

1. Zatrudnienie na podstawie stosunku pracy

Przepisy wyraźnie wskazują, że dofinansowanie przysługuje wyłącznie pracodawcom zatrudniającym osoby z orzeczoną niepełnosprawnością na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Umowy cywilnoprawne, takie jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło, nie kwalifikują się do tego wsparcia. Jest to najważniejsza zasada wynikająca z definicji pracownika i stosunku pracy zawartej w Kodeksie pracy oraz interpretacjach PFRON.

2. Prowadzenie ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych

Pracodawca musi prowadzić właściwą ewidencję osób niepełnosprawnych, którą następnie przekazuje do PFRON. Sprawozdawczość do PFRON, swoim zakresem obejmuje pracowników, którzy legitymują się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności

3. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych

Pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników (w przeliczeniu na pełen etat) zobowiązani są do utrzymywania minimalnego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6%. Brak spełnienia tego wymogu uniemożliwia ubieganie się o dofinansowanie.

4. Efekt zachęty

Dofinansowanie jest formą pomocy publicznej, dlatego zgodnie z przepisami pracodawca musi wykazywać tzw. efekt zachęty – czyli wykazać, że zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością nastąpiło właśnie w wyniku udzielenia wsparcia. Efekt zachęty można wykazać na dwa sposoby:

Metodą ilościową: należy wykazać wzrost netto zatrudnienia ogółem w miesiącu zatrudnienia pracownika niepełnosprawnego w porównaniu do przeciętnego zatrudnienia ogółem w 12 poprzednich miesiącach (na podstawie art. 26b ust. 4 i 6 u.r.o.n.)

Metodą jakościową: należy wykazać, że pracownik z niepełnosprawnością podjął pracę na stanowisku pracy uprzednio zwolnionym przez innego pracownika (niekoniecznie niepełnosprawnego), w warunkach określonych w art. 26b ust. 4 pkt 1-6 i ust. 5 u.r.o.n.

Czy umowa zlecenie liczy się do efektu zachęty?

To właśnie tutaj pojawia się najczęstsza wątpliwość: jak traktować sytuację, gdy pracownik świadczył wcześniej pracę na podstawie umowy zlecenia? Czy okres ten jest brany pod uwagę przy ustalaniu efektu zachęty?

W praktyce przepisy prawa oraz stanowiska PFRON wskazują, że umowa zlecenie nie jest traktowana jako stosunek pracy, zatem nie daje prawa do dofinansowania do wynagrodzenia. Jednak w kontekście ustalania efektu zachęty sytuacja jest bardziej złożona. Jeśli osoba, która miała umowę zlecenie, zostaje zatrudniona na umowę o pracę, to w celu prawidłowego ustalenia efektu zachęty należy uwzględnić jej faktyczne zatrudnienie u pracodawcy w okresie 12 miesięcy poprzedzających nawiązanie stosunku pracy.

Reasumując, pracodawca może otrzymać dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością, nawet jeśli wcześniej ta osoba wykonywała u niego pracę na podstawie umowy zlecenia. Wcześniejsze zatrudnienie na umowie zlecenie ma znaczenie przy wykazywaniu efektu zachęty metodą ilościową, ponieważ może wpłynąć na ogólny wskaźnik zatrudnienia w okresie 12 miesięcy poprzedzających zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. W konsekwencji, uwzględnienie tego wcześniejszego zatrudnienia może mieć wpływ na ocenę spełnienia warunków dofinansowania.