Radarowy wzrok z opóźnieniem

Samoloty Saab 340 AEWCS to mobilne centra dowodzenia i radarowego zwiadu, które znacząco zwiększają zdolności armii w zakresie wykrywania wrogich celów. Ich działanie opiera się jednak na nowoczesnym systemie wymiany danych Link 16. Problem? F-16 dostarczone Ukrainie tego systemu... nie mają. Brak kompatybilności to główna przeszkoda, która opóźnia wdrożenie szwedzkiego wsparcia.

Przy tym pierwotnie zapowiadano że przekazane Ukrainie myśliwce to wersje F-16AM/BM, będące zmodernizowanymi wariantami starszych modeli F-16A i F-16B. Modernizacja miała objąć wyposażenie w nowocześniejsze systemy, takie jak radar AN/APG-66(V)2, ulepszony silnik oraz obsługę celowników montowanych na hełmach i system wymiany danych Link 16. Zgodnie ze szwedzkim komunikatem nie wszystkie ukraińskie myśliwce F-16 jednak ten ostatni element dostały.

A czy Polska ma ten problem?

Polska także zakupiła SAAB 340, ale u niej ten problem nie wystąpi. Otóż polskie F-16 są wyposażone w system wymiany informacji taktycznej IDM (Iproved Data Modem), pracujący w standardzie Link 16. Polska zakupiła 36 jednomiejscowych samolotów bojowych F-16C i 12 dwumiejscowych samolotów szkolno-bojowych F-16D i w pełni mogą one współpracować ze szwedzkim radarem.

ikona lupy />
Dwa polskie samoloty Saab 340B AEW to polskie oczy i uszy. Samoloty dają nam możliwości, których jeszcze nigdy nie posiadaliśmy. / Baza Lotnictwa Marynarki Wojennej

Polska już od jesieni 2024 r. na dyżurach utrzymuje zakupione od Szwecji samoloty wczesnego ostrzegania i dowodzenia Saab 340B AEW-300 klasy AEW&C (Airborne Early Warning and Control). Samoloty te są wyposażone w działający w paśmie S ścianowy radar PS-890 Erieye, którego zasięg wykrywania sięga ponad 300 km. Z ponad 200 km jest w stanie wykrywać mniejsze cele jak rakiety manewrujące oraz drony. Wyniesienie radaru na wysokość kilku tysięcy metrów nad ziemię daje ograniczenie strefy wykluczenia radarowego.

ikona lupy />
Polscy piloci na tle samolotu Saab 340 AEW. / Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych

Szwedzi szkolą ukraińskich specjalistów

Równolegle z przygotowaniami technicznymi trwa intensywne szkolenie ukraińskich pilotów, mechaników i operatorów pokładowych systemów. Szwecja rozpoczęła ten proces już w zeszłym roku, tuż po ogłoszeniu decyzji o przekazaniu samolotów. Chociaż dokładna liczba maszyn oraz daty ich dostawy pozostają tajne, to wiadomo, że Sztokholm trzyma się ustalonego harmonogramu.

Link 16 to wojskowy system komunikacji, który umożliwia błyskawiczną wymianę informacji między jednostkami powietrznymi, lądowymi i morskimi. W praktyce pozwala np. myśliwcom widzieć to, co wykryje radar na pokładzie Saaba 340. Brak tego systemu to poważne ograniczenie dla ukraińskich sił powietrznych, dlatego jego instalacja w F-16 stała się priorytetem. Saab 340 AEWCS mają być kluczowym elementem budowy nowoczesnej obrony powietrznej – ale ich pełna skuteczność zależy od szybkiego tempa modernizacji ukraińskiego sprzętu.

Sławomir Biliński