Do rozpadu państwa czechosłowackiego przyczyniły się wybory parlamentarne z czerwca 1992 r. W Czechach zwycięstwo odniosła Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS), której przewodził Václav Klaus. W Słowacji - Ruch na rzecz Demokratycznej Słowacji (HZDS) z Vladimírem Mečiarem. Jak mówił w rozmowie w „Tygodniku TVP” dr Paweł Ukielski, historyk, politycy chcieli zachować federację, jednak nie udało im się wymyślić modelu politycznego, w którym byłoby to możliwe. Doszli więc do wniosku, że prościej będzie ją podzielić. Mečiar i Klaus nie parli do podziału, ale też nie było dla nich najważniejsze, by go powstrzymać.
Już latem 1992 r. słowacki parlament uchwalił ustawę, w myśl której miejscowe prawo było nadrzędne wobec czechosłowackiego. - To de facto sparaliżowało państwo - mówi Aleksander Kaczorowski, pisarz, autor wydanej nakładem wydawnictwa Muza książki pt. „Czechy”. Mečiar i Klaus 26 sierpnia podpisali więc w Brnie umowę o zakończeniu federacji. 1 września słowacki parlament uchwalił konstytucję niepodległej Republiki Słowackiej.

Sentymentalni Słowacy

Czy rozpad Czechosłowacji był korzystny dla obywateli Słowacji? W badaniu zleconym przez słowacką agencji prasową TASR i przeprowadzonym przez agencję AKO 45,8 proc. respondentów odpowiedziało „tak” (w tym 18,7 proc. uważa rozpad federacji za zdecydowaną korzyść). Odmiennego zdania jest jednak 44,6 proc. pytanych. Niespełna 9 proc. respondentów nie potrafiło udzielić odpowiedzi na to pytanie.
Reklama
Sentyment wobec dawnego państwa przejawiają przede wszystkim Słowacy w wieku 50-65 lat i z najniższym wykształceniem (znaleźli się w tej grupie także słowaccy Węgrzy). - Młodzi z kolei wierzą w Słowację - mówi Piotr Bajda, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, autor książki „Małe państwo europejskie na arenie międzynarodowej. Polityka zagraniczna Republiki Słowackiej w latach 1993-2016”.
Czechosłowacja dla wielu była państwem stabilizacji. - Przyjmując uproszczenie, jeżeli ktoś nie podpisał Karty 77 (inicjatywy obywatelskiej na rzecz ochrony praw człowieka - red.), to mógł żyć w miarę normalnie. Jednocześnie Słowacy jako małe państwo nie mogą się pogodzić ze słabościami wizerunkowymi. Czechosłowacja miała większe znacznie aniżeli Słowacja. Czeskie elity polityczne cieszyły się także większą estymą od swoich słowackich odpowiedników. Paradoksalnie paszport czechosłowacki znaczył więcej niż dzisiaj słowacki, a rola państwa czechosłowackiego, przede wszystkim w okresie międzywojennym, była bardzo istotna - tłumaczy prof. Bajda.
CAŁY TEKST W WEEKENDOWYM WYDANIU DGP I NA E-DGP