Ministerstwo Środowiska pracuje obecnie nad kompleksowym, systemowym uregulowaniem kwestii emisji gazów cieplarnianych i innych substancji do atmosfery. Projekty ustaw znajdują się obecnie na etapie konsultacji międzyresortowych.

Projekty ustaw

Na przygotowywane w ministerstwie regulacje mają składać się trzy podstawowe akty normatywne:
● ustawa o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych lub innych substancji (nazywana dalej ustawą o systemie zarządzania emisjami),
Reklama
● ustawa o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych (nazywana dalej ustawą o ETS),
● ustawa o systemie bilansowania i rozliczania wielkości emisji dwutlenku siarki i tlenków azotu dla dużych źródeł spalania.
Przepisy wymienionych projektów ustaw zastąpiłyby przepisy obecnie obowiązującej ustawy z 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych oraz innych substancji.
Ustawa o systemie zarządzania emisjami ma być regulacją ramową, spinająca całość regulacji dotyczących zarządzania emisjami do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Na mocy tej ustawy ma być utworzony Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Powstanie on z przekształcenia obecnego Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.
Do zadań KOBiZE należałoby m.in. wykonywanie zadań związanych z funkcjonowaniem stworzonego przez ustawę krajowego systemu bilansowania i prognozowania emisji. Celem systemu byłyby gromadzenie, przetwarzanie, szacowanie, prognozowanie i zestawianie danych o wielkościach emisji gazów cieplarnianych lub innych substancji.
Ustawa stworzyłaby też tzw. system zarządzania emisjami gazów cieplarnianych lub innych substancji. Na system ten składałby się:
● wspomniany już krajowy system bilansowania i prognozowania emisji,
● system bilansowania i rozliczania wielkości emisji dwutlenku siarki i tlenków azotu dla dużych źródeł spalania,
● wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
● obrót i zarządzanie tzw. jednostkami Kioto.

Projekty wspólne

Ustawa o systemie zarządzania ma wprowadzić oddzielny rejestr dla tzw. jednostek Kioto oraz zasady obrotu i zarządzania tymi jednostkami. Co bardzo ważne, wraz z wejściem w życie tej ustawy Polska doczekałaby się uregulowania po raz pierwszy w przepisach krajowych zasad realizacji na terytorium Polski projektów wspólnych wdrożeń JI (joint impelmentation). Co za tym idzie, w Polsce pojawiłaby się pierwsza regulacja procedury krajowej realizacji projektów tzw. ścieżki pierwszej (track 1) oraz zasady udziału przez podmioty polskie w realizacji projektów wspólnych wdrożeń i projektów Mechanizmu Czystego Rozwoju CDM (clean development mechanizm) poza terytorium Polski.
Warto też zwrócić uwagę, że ustawa ma stworzyć krajowy system zielonych inwestycji. Pozwoli on na to, by środki uzyskane ze zbycia tzw. jednostek przyznanej emisji, otrzymanych przez Polskę na podstawie Protokołu z Kioto, czyli jednostek emisji gazów cieplarnianych w latach 2009-2012 mogły zostać wykorzystane na dofinansowanie realizacji projektów związanych z ochroną środowiska. Z ich pomocą można byłoby w szczególności ograniczać lub unikać krajowej emisji gazów cieplarnianych, pochłaniać lub poddawać sekwestracji dwutlenek węgla oraz dotować działania adaptacyjne do zmian klimatu oraz inne działania związane z ochroną powietrza.

Handel i aukcje

Nowa ustawa o ETS ma na nowo uregulować w przepisach krajowych:
● zasady funkcjonowania wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych,
● zasady przyznawania uprawnień do emisji gazów cieplarnianych polskim instalacjom
● zasady wykorzystywania przyznanych uprawnień do emisji.
Ustawa o ETS przygotuje też polski rynek do wprowadzenia nowego mechanizmu przyznawania uprawnień, który zacznie obowiązywać po roku 2012. Jeżeli chodzi o przyznawanie uprawnień do emisji, warto zwrócić uwagę, że ustawa ta ma wprowadzać ogólne zasady dotyczące przeprowadzania aukcji uprawnień do emisji. Aukcje będzie prowadzić podmiot wybrany w drodze konkursu przez komisję powołaną przez ministra właściwego ds. skarbu państwa w porozumieniu z ministrem właściwym ds. ochrony środowiska. Szczegółowe zasady przeprowadzania aukcji miałyby być określone w rozporządzeniu ministra właściwego ds. ochrony środowiska.

Likwidacja ograniczeń

Jeżeli chodzi o wykorzystanie przyznanych uprawnień, nowa ustawa o ETS zlikwidowałaby niepotrzebne ograniczenia wynikające z obecnej ustawy, np.
● wprowadziłaby możliwość rozporządzania uprawnieniami w drodze innych czynności cywilnoprawnych niż sprzedaż,
● zniosłaby wymóg zgłaszania umów sprzedaży uprawnień do Krajowego Rejestru w ciągu trzech dni roboczych od ich zawarcia, pod sankcją nieważności takiej umowy.
Nowa ustawa o ETS ma też zawierać oddzielny rozdział poświęcony zasadom korzystania na rynku krajowym z jednostek pozyskanych z realizacji projektów wspólnych wdrożeń oraz projektów mechanizmu czystego rozwoju.

Redukcja uprawnień

Projekt ustawy zawiera też kontrowersyjny pomysł możliwości redukowania, przyznanej danej instalacji, liczby uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Chodzi o sytuacje, w których dochodzi do istotnego zmniejszenia emisji tej instalacji w wyniku okoliczności, które nie pozwalają na zakwalifikowanie tego zmniejszenia jako tzw. emisji unikniętej lub emisji zredukowanej. Istotne zmniejszenie byłoby zdefiniowane jako emisja poniżej 70 proc. średniorocznej wielkości emisji przyznanych danej instalacji w rozliczanym roku. Decyzję o zmniejszeniu przydziału emisji podejmowałby minister właściwy ds. ochrony środowiska.
SŁOWNIK
Emisja uniknięta to taka, której uniknięto dzięki zastosowaniu innego rozwiązania technicznego lub innego paliwa bądź surowca niż powszechnie używane w Polsce dla wytworzenia danego produktu.
Emisja zredukowana to ta, która w istniejących instalacjach obniża się wskutek podjętych działań modernizacyjnych i niewynikająca z obniżenia produkcji.