Powstały 30 września 2009 roku rynek obligacji Catalyst ma na celu koncentrację obrotu papierami dłużnymi emitowanymi przez jednostki samorządu terytorialnego i przedsiębiorstwa. Prowadzony przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie i BondSpot S.A. detaliczno-hurtowy rynek dłużnych instrumentów finansowych przeznaczony jest dla nieskarbowych instrumentów dłużnych – obligacji korporacyjnych, komunalnych i listów zastawnych. Rynek Catalyst obejmuje rynek regulowany prowadzony przez GPW, rynek regulowany prowadzony przez BondSpot, alternatywny system obrotu prowadzony przez Giełdę oraz alternatywny system obrotu prowadzony przez BondSpot, który został uruchomiony 11 stycznia 2010 roku.
Warunki uczestnictwa
Uczestnictwo na rynku Catalyst poprzedzone jest koniecznością dopuszczenia do działania zainteresowanego podmiotu na co najmniej jednym z wyżej wymienionych rynków. W przypadku Członków Giełdy, członków lub uczestników pozagiełdowego rynku BondSpot, dopuszczenie do działania na danym rynku prowadzonym w ramach Catalyst, z wyłączeniem dopuszczenia do działania na rynku regulowanym, następuje z chwilą złożenia zawiadomienia o zamiarze działania na danym rynku. Przy założeniu, że zamierzony zakres uczestnictwa odpowiada dotychczasowemu zakresowi działania tego podmiotu.
Dopuszczenie do działania na Catalyst obejmuje możliwość obrotu przez Uczestnika Catalyst wszystkimi dłużnymi instrumentami finansowymi dopuszczonymi/wprowadzonymi na Catalyst. Uczestnik Catalyst może działać na rachunek własny lub na rachunek klienta.
Rozpoczęcie działania na Catalyst następuje na pisemny wniosek Uczestnika Catalyst po wcześniejszym spełnieniu warunku posiadania przez Uczestnika Catalyst odpowiednich środków organizacyjno-technicznych zapewniających prawidłową obsługę obrotu dłużnymi instrumentami finansowymi notowanymi na danym rynku Catalyst, udokumentowanie przez Uczestnika Catalyst możliwości prawidłowego rozliczania transakcji zawieranych na danym rynku, oraz zobowiązanie się do przestrzegania przepisów Regulaminu oraz innych przepisów obowiązujących na danym rynku Catalyst.
Dopuszczenie lub wprowadzenia na Catalyst
Wprowadzenie obligacji na Catalyst polega na uzyskaniu przez Emitenta autoryzacji Catalyst dla danej emisji, albo skierowaniu emisji dłużnych instrumentów finansowych do obrotu zorganizowanego.
Obligacje, będące przedmiotem ubiegania się o skierowanie do obrotu na rynkach Catalyst powinny być zdematerializowane. Dopuszczenie bądź wprowadzenie obligacji do obrotu na rynkach Catalyst może nastąpić pod warunkiem, że:
• został sporządzony odpowiedni dokument informacyjny;
• zbywalność obligacji nie jest ograniczona;
• w stosunku do Emitenta obligacji nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne.
W przypadku ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym prowadzonym przez Giełdę wartość nominalna obligacji objęta wnioskiem powinna wynosić lub stanowić równowartość co najmniej 4 mln złotych. Odpowiednie przepisy prawa oraz regulaminy obowiązujące na danym rynku Catalyst określają zakres informacji zawartych w odpowiednim dokumencie informacyjnym oraz jego formę.
Jeżeli obligacje będą notowane na rynku regulowanym Emitent składa do Giełdy lub BondSpot wniosek o dopuszczenie dłużnych instrumentów finansowych do obrotu na Catalyst.
Zarząd Giełdy lub BondSpot może żądać przedstawienia przez Emitenta dodatkowych informacji lub dokumentów niezbędnych dla podjęcia decyzji o dopuszczeniu lub wprowadzeniu obligacji do obrotu na Catalyst.
Wniosek jest rozpatrywany w terminie 5 dni od dnia złożenia kompletu poprawnie sporządzonych dokumentów. Zarząd Giełdy lub BondSpot dopuszcza obligacje do obrotu, co de facto oznacza stwierdzenie, że emisja spełnia warunki dopuszczenia do notowań na rynku regulowanym. Następnie Emitent składa wniosek o wprowadzenie obligacji do obrotu, w którym określa proponowaną datę pierwszego notowania.
Dopuszczenie obligacji do obrotu na rynku regulowanym prowadzonym przez Giełdę stanowi podstawę do wprowadzenia ich do Alternatywnego Systemu Obrotu prowadzonego przez BondSpot. Natomiast dopuszczenie obligacji do obrotu na rynku regulowanym prowadzonym przez BondSpot stanowi podstawę do wprowadzenia ich do Alternatywnego Systemu Obrotu prowadzonego przez Giełdę.
Jeżeli Emitent ubiega się jedynie o wprowadzenie obligacji do Alternatywnego Systemu Obrotu powinien złożyć do Giełdy lub BondSpot odpowiedni wniosek o ich wprowadzenie do tego systemu. Termin na rozpatrzenie tego wniosku wynosi 5 dni. Uzyskanie zgody na wprowadzenie obligacji do obrotu jest równoznaczne z faktem, że emisja spełnia wymagane warunki dla wprowadzenia do Alternatywnego Systemu Obrotu. Następnie Emitent składa wniosek o wyznaczenie na wskazany dzień pierwszego notowania. Wprowadzenie obligacji tylko do Alternatywnego Systemu Obrotu nie stanowi dopuszczenia tych instrumentów do obrotu na rynku regulowanym. Giełda i BondSpot zapewniają, że rozpoczęcie obrotu obligacjami na rynkach Catalyst następuje równocześnie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia lub wprowadzenia do obrotu. Jednocześnie informują, że w szczególnych okolicznościach termin ten może ulec zmianie.
Proces autoryzacji
Wbrew wcześniejszym informacjom, proces autoryzacji instrumentów dłużnych, nie jest koniecznym elementem dopuszczenia do obrotu na Catalyst. Z uwagi na złożoności całego procesu, możliwe jest ominięcie przez Emitentów wymaganej wcześniej autoryzacji.
Jednak jej uzyskanie niesie ze sobą kilka korzyści. Jest ona równoznaczna z faktem spełnienia przez Emitenta warunków regulaminu dotyczących przestrzegania obowiązków informacyjnych. Informacje zawarte w publikowanych przez Emitenta raportach bieżących i okresowych w klarowny sposób odzwierciedlają sytuację ekonomiczną spółki, co może stać się zachętą dla potencjalnych partnerów biznesowych. Autoryzacja, to także sygnał dla inwestorów i kontrahentów jednostki samorządu terytorialnego lub spółki emitującej obligację, że Emitent jest podmiotem publicznym, a więc transparentnym i odpowiedzialnym wobec otoczenia rynkowego i biznesowego.
Autoryzacja może być przyznana, jeżeli wobec Emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne. Autoryzowane mogą być obligacje, które nie zostały zdematerializowane.
Autoryzacja emisji obligacji korporacyjnych oznacza jej rejestrację w publicznie dostępnym systemie informacyjnym Catalyst. Uzyskanie autoryzacji następuje z chwilą podjęcia przez Giełdę odpowiedniej uchwały, wskazującej jednocześnie nazwę skróconą identyfikującą emisję. Aby uzyskać autoryzację w odniesieniu do danej emisji obligacji Emitent winien złożyć do Zarządu Giełdy odpowiedni wniosek wraz z następującymi załącznikami:
• raport o Emitencie;
• informacja o posiadanej ocenie ratingowej, jeżeli została sporządzona, wraz z dokumentem potwierdzającym ocenę;
• akt założycielski albo inne dokumenty określające status prawny Emitenta oraz aktualny, jednolity tekst statutu Emitenta;
• aktualny odpis z właściwego rejestru, jeżeli Emitent podlega wpisowi do właściwego rejestru;
• oświadczenie, że nie toczy się wobec niego postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne;
• zobowiązanie do przestrzegania Zasad Działania Catalyst.
Raport o Emitencie winien zawierać:
• nazwę (firmę) i siedzibę Emitenta;
• zwięzły opis działalności Emitenta;
• wybrane dane finansowe Emitenta za ostatni rok obrotowy, obejmujące co najmniej informacje o wysokości kapitałów własnych, przychodów, zysku netto oraz łącznej wartości zobowiązań;
• wskazanie celu emisji;
• informacje na temat obligacji podlegających autoryzacji.
Zasady obrotu na Catalyst
Zasady obrotu na rynkach regulowanych i alternatywnych prowadzonych przez Giełdę Papierów Wartościowych w ramach Catalyst są bardzo podobne. W przypadku rynku regulowanego oraz ASO harmonogram notowań ciągłych wygląda następująco:
godz. 8.00 – 9.00 Faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na otwarcie)
godz. 9:00 Otwarcie (określanie kursu na otwarciu)
godz. 9:00 – 16.20 Faza notowań ciągłych
godz. 16.20 – 16.30 Faza przed zamknięciem (przyjmowanie zleceń na zamknięcie)
godz. 16.30 Zamknięcie (określanie kursu na zamknięciu)
godz. 16.30 – 16.35 Faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji)
Transakcje pakietowe na rynku regulowanym można zawierać od 8.00 do 16.35 (maksymalne odchylenie od kursu ostatniej transakcji wynosi 10%). W przypadku transakcji zawieranych po zakończeniu sesji w godz. 16.35 – 16.50 maksymalne odchylenie kursu transakcji od średniej arytmetycznej kursów wszystkich transakcji z ostatniej sesji giełdowej ważonej obrotami jest nie większe niż 40%. Natomiast na ASO nie ma możliwości zawierania transakcji po zakończeniu notowań, które odbywają się w godzinach od 8.00 do 16.30 (w przypadku gdy transakcja ma by rozliczona w dniu jej zawarcia w godz. od 8.00 do 14.00).
Rynki prowadzone przez BondSpot mają odmienne cechy od zasad panujących w segmencie prowadzonym przez GPW m.in. ze względu na brak ograniczenia wahań cen oraz nie określaniu kursu otwarcia na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem. Minimalna liczba papierów wartościowych, którą można kupić/sprzedać musi mieć w segmencie hurtowym wartość co najmniej 100 tyś. zł. Notowania trwają od godziny 9.00 do 16.00. Po zamknięciu obrotu oferty tracą ważność
i są usuwane z rynku. Dopuszczalna wartość transakcji pakietowej musi być większa niż 50 tyś. zł. Istnieje możliwość zawierania transakcji negocjowanych.
Ryzyko inwestowania w obligacje
Inwestowanie w obligację powszechnie uważane jest za mniej ryzykowane niż np. w akcje, które nie są związane żadną gwarancją, ani dotyczącą udziału w zysku, ani też zwrotu zainwestowanego kapitału. Obligacje natomiast, emitowane są na ściśle określony czas, po którym następuje zwrot zainwestowanego kapitału, co więcej posiadają ściśle określone terminy wypłaty odsetek. Istnieje także możliwość sprzedaży obligacji na rynku wtórnym, odzyskując tym samym zainwestowane środki. Inwestując w obligacje można spodziewać się dochodów wyższych niż z lokat oferowanych przez banki. Dotyczy to także obligacji skarbowych, które uważane są, za te najbezpieczniejsze.
Nie oznacza to jednak, że ryzyko przy inwestowaniu w obligacje jest zerowe, wręcz przeciwnie. Występuje np. w przypadku gdy Emitent zbankrutuje lub nie będzie w stanie wypłacić
w odpowiednim terminie środków wynikających z obligacyjnych zobowiązań. Takie ryzyko dotyczy zwłaszcza obligacji korporacyjnych. Istnieje także niebezpieczeństwo w postaci przedterminowego wykupu obligacji. Nie jest ono jednak szczególnie groźne dla indywidualnych inwestorów, którzy otrzymają kwotę odpowiadającą nominalnej obligacji zostaną jedynie pozbawiani możliwości korzystania z odsetek. Dużo groźniej wygląda to, w przypadku inwestorów instytucjonalnych, którzy w daną obligację inwestują znaczny kapitał i planują swój portfel w oparciu o te inwestycje. Kolejnym zagrożeniem jest inflacja, zwłaszcza w przypadku obligacji o stałej stopie procentowej, ponieważ ich ceny spadają, gdy inflacja rośnie. Odpowiednią alternatywą są zatem obligacje o zmiennym oprocentowaniu, których stopa dopasowuje się do poziomu rynkowych stóp procentowych.
Odpowiednia ocena ryzyka jest istotnym elementem każdej inwestycji. W przypadku obligacji ocena ryzyka niewypłacalności Emitenta ma bardzo duże znaczenia, dlatego warto skorzystać z publikowanych przez agencje ratingowe ocen podmiotów emitujących.
W dniu 21 lipca 2010 roku, na rynku Catalyst notowanych jest 68 firm i jednostek samorządu terytorialnego o łącznej wartości emisji 20,01 mld. zł.
