Opłacalność zawierania transakcji zawsze jest wypadkową ryzyka, jakie gotowe są ponieść jej strony oraz ceny, jaką trzeba zapłacić za bezpieczeństwo kontraktu. Polski eksporter mógłby zawsze wymagać przedpłaty, ale rezultat biznesowy tego oczekiwania może być znacznie gorszy aniżeli w sytuacji, w której eksporter mógłby zaoferować swojemu odbiorcy kredyt kupiecki. I odwrotnie, udzielenie kredytu kupieckiego z reguły, zapewnia większą dochodowość kontraktu, ale znacznie podnosi jego ryzyko płatności przez odbiorcę. Trzeba szukać tzw. złotego środka.

Dostępne rozwiązania

Rozwiązań pozwalających zadowolić obie strony, dostępnych za pośrednictwem banku, jest co najmniej kilka. Spróbujmy to prześledzić, poczynając od rozwiązań bardziej ryzykownych po bardziej bezpieczne.
Przegląd rozpoczynamy od inkasa. Działający na zlecenie eksportera bank zobowiązuje się do wydania odbiorcy dokumentów towarowych (np. faktury i dokumentu transportowego) lub finansowych (np. weksli) w zamian za zapłatę (lub zabezpieczenie zapłaty) przez odbiorcę określonej kwoty. Zgodnie z warunkami wyszczególnionymi przez eksportera. W tym rozwiązaniu, większe bezpieczeństwo eksportera polega na odrębnym wysłaniu towaru i dokumentów (za pośrednictwem banków). Odbiorca, aby wejść w pełne posiadanie towaru, musi „wykupić” w swoim banku dokumenty towarowe, a jeśli w kontrakt wpisany jest kredyt kupiecki, odbiorca zabezpiecza zapłatę, akceptując weksel „ciągniony” na niego (weksel trasowany).
Reklama
Kolejnym rozwiązaniem jest gwarancja bankowa płatności. Praktycznie całkowicie minimalizuje ona ryzyko braku płatności. Jest ona, obok akredytywy, najskuteczniejszą formą zabezpieczenia płatności wynikających z zobowiązań kontraktowych. Gwarancja stanowi pisemne zobowiązanie banku, podejmowane na zlecenie odbiorcy, do zapłaty należności beneficjentowi (eksporterowi), zgodnie z treścią gwarancji, w wypadku gdyby odbiorca nie wypełnił w terminie swoich zobowiązań do zapłaty wobec beneficjenta. Udzielone przez bank gwarancje są nieodwołalne i bezwarunkowe, co oznacza, że są płatne na pierwsze żądanie beneficjenta, bez konieczności dokumentowania przez niego swojego roszczenia.

Warunki akredytywy

Instrumentem eliminującym ryzyko braku lub opóźnienia płatności jest akredytywa dokumentowa. Stanowi ona pisemne zobowiązanie banku importera wobec eksportera do zapłaty określonej kwoty za dokumenty towarowe złożone w ramach akredytywy. Do warunków akredytywy należy między innymi określenie trasy dostawy towaru, terminu załadunku oraz listy wymaganych dokumentów towarowych (w tym faktury, dokumentu transportowego, świadectwa pochodzenia towaru, świadectwa jakości etc.).
W porównaniu z inkasem, akredytywa dokumentowa wyróżnia się tym, że bank otwierający akredytywę podejmuje zobowiązanie do dokonania zapłaty za dokumenty świadczące o zrealizowaniu dostawy. Zobowiązanie to może zostać wzmocnione zobowiązaniem banku eksportera w formie akredytywy potwierdzonej. W tym przypadku bank eksportera przyjmuje dokumenty i sprawdza, czy są one zgodne z warunkami akredytywy, oraz podejmuje decyzję o wypłacie.
Stosowanie gwarancji i akredytywy najczęściej ma miejsce, gdy:
• następuje nawiązanie kontaktów handlowych z nowymi partnerami lub na nowych rynkach zbytu albo pogorszenie dotychczasowej współpracy z odbiorcami,
• stosunki handlowe łączące eksportera i odbiorcę nie są dobrze rozwinięte i istnieją wątpliwości co do wykonania zobowiązań kontraktowych,
• kontrahenci cenią sobie bezpieczne rozliczenie kontraktu,
• sytuacja polityczna i ekonomiczna w kraju odbiorcy nie jest ustabilizowana,
• eksporter wysyła towary robione na zamówienie i może mieć problem z ich zbyciem innemu klientowi,
• kontrahent oczekuje kredytu kupieckiego i maksymalnego odroczenia płatności.

Regulacje międzynarodowe

Eksporter ma spory wachlarz rozwiązań ograniczających, praktycznie całkowicie niwelujących ryzyka związane z opóźnieniem lub brakiem płatności przez odbiorcę. Opisane instrumenty są poddane regulacjom międzynarodowym, opracowywanym przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu, co znacznie podnosi bezpieczeństwo prawne oraz bezpieczeństwo rozliczenia transakcji, w oparciu o normy znane i respektowane przez banki na całym świecie. Ponadto, w tego typu transakcje są zaangażowane najczęściej dwa banki (eksportera i odbiorcy), uwiarygodniające swoich klientów i przez to będące dodatkowym gwarantem bezpieczeństwa całej transakcji.