Historia samorządności w Polsce: od miłości do podległości senator Kwiatkowski, opierając się na swoim wieloletnim doświadczeniu w samorządzie, podzielił ewolucję relacji między samorządem a rządem na trzy fazy: "miłość", "partnerstwo" i "podległość".

  • Faza miłości przypadała na początek lat 90., kiedy to rząd aktywnie przekazywał kompetencje samorządom, wspierając ich rozwój i tworząc podstawy finansowania.
  • Faza partnerstwa rozpoczęła się na przełomie lat 90. i 2000. Rząd Jerzego Buzka wprowadził wówczas reformę, która powołała nowe szczeble samorządu: powiaty i województwa. Ta reforma, zdaniem Kwiatkowskiego, była kluczowa dla skutecznego wykorzystywania funduszy unijnych i rozwoju regionalnego.
  • Faza podległości, która rozpoczęła się wraz z rządami Prawa i Sprawiedliwości, charakteryzowała się centralizacją władzy i kontrolą nad finansowaniem lokalnych projektów. Senator wskazał, że samorządy często nie otrzymywały wystarczającego wsparcia finansowego, a decyzje o podziale funduszy były podejmowane centralnie, bez uwzględnienia lokalnych potrzeb.

Wpływ Polskiego Ładu na finanse samorządów Jednym z głównych tematów rozmowy był wpływ Polskiego Ładu na finanse samorządów. Senator Kwiatkowski podkreślił, że reforma ta przyczyniła się do znacznych strat finansowych dla samorządów. Przykładowo, zmiany podatkowe, takie jak zwolnienie młodych osób z podatków czy promowanie ryczałtu, znacząco uszczupliły wpływy samorządów, które są uzależnione od udziału w podatkach PIT i CIT. Kwiatkowski zauważył, że decyzje te podejmowane były bez odpowiedniego zrekompensowania strat dla władz lokalnych, co w wielu przypadkach utrudniało realizację lokalnych inwestycji i projektów.

Nowelizacja ustawy o finansach samorządów W odpowiedzi na trudną sytuację finansową samorządów, rząd pracuje nad nowelizacją ustawy o finansach samorządowych. Projekt ten, jak zauważył Kwiatkowski, ma na celu przekazanie większych środków dla samorządów, co pozwoli im na lepsze funkcjonowanie i realizację lokalnych inwestycji. W pierwszym roku działania ustawy samorządy mają otrzymać 25 miliardów złotych, a na przestrzeni dekady – kilkaset miliardów.

Kwiatkowski wyraził nadzieję, że Sejm i Senat będą aktywnie pracować nad tym projektem, uwzględniając głosy samorządowców. Mimo że zmiany w głównych założeniach ustawy mogą być trudne ze względu na nadmierny deficyt budżetowy, senator podkreślił gotowość do dialogu z przedstawicielami samorządów, aby wypracować najlepsze możliwe rozwiązania.

Perspektywy i wyzwania

W rozmowie senator Kwiatkowski zaznaczył, że wzmocnienie samorządów jest priorytetem dla wszystkich koalicjantów rządzących. Choć poszczególne partie mogą różnić się w kwestii priorytetów – np. PSL może większy nacisk kłaść na potrzeby gmin wiejskich, a Koalicja Obywatelska na duże miasta – to wszystkie środowiska polityczne są zgodne co do konieczności poprawy finansowania jednostek samorządu terytorialnego.

Jednym z kluczowych aspektów w nadchodzącej debacie będzie rola prezydenta Andrzeja Dudy. Kwiatkowski wyraził nadzieję, że prezydent podpisze ustawę, choć zaznaczył, że decyzje prezydenta Dudy mogą być motywowane interesem politycznym, a nie merytorycznym.

Rozmowa z senatorem Krzysztofem Kwiatkowskim pokazuje, że sytuacja finansowa samorządów w Polsce jest w dużej mierze wynikiem decyzji centralnych, które nie zawsze uwzględniały potrzeby lokalnych społeczności. Nowelizacja ustawy o finansach samorządowych może stanowić pierwszy krok w kierunku poprawy tej sytuacji, ale kluczowe będą dalsze działania legislacyjne oraz współpraca z samorządowcami. Jak zaznaczył senator, silne samorządy to podstawa sprawnie funkcjonującego państwa, a ich wzmocnienie powinno być priorytetem dla wszystkich sił politycznych.