W ciągu dekady poziom nakładów na badania i rozwój w relacji do PKB wzrósł w Polsce niemal dwukrotnie. Pod tym względem doganiamy południe Europy – Włochy, Hiszpanię czy Grecję. Jednak jeśli chcemy ścigać się ze Szwecją, Austrią czy Niemcami, musimy inwestować dużo więcej, skutecznie wykorzystując dostępne środki. I właśnie o skutecznym wykorzystaniu pieniędzy była mowa podczas listopadowej konferencji organizowanej przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
– Horyzont to pojęcie, w którym najbardziej interesujące jest to, co poza nim – w oddali, w przestrzeni i w czasie. Nieprzypadkowo w tytule konferencji powiązaliśmy innowacyjne myślenie, działania i projekty z patrzeniem daleko w przyszłość. Zacytuję znakomitego brytyjskiego poetę, laureata literackiej Nagrody Nobla, Thomasa Eliota, który powiedział: tylko ci, którzy ryzykują pójściem za daleko, dowiedzą się, jak daleko można dojść. Chciałbym byście państwo podążali wspólnie z nami za horyzont – mówił dr Jacek Orzeł, dyrektor NCBR, na otwarciu konferencji.
Bez innowacji nie ma szans na prawdziwy postęp. Co ważne, innowacji na dużą skalę nie czyni się w pojedynkę. Współpraca, wymiana myśli, systemowe wsparcie, takie jak pomoc oferowana przez NCBR, tworzą doskonały grunt do poszukiwania nowatorskich rozwiązań. NCBR dystrybuuje środki z funduszy unijnych i publiczne zasoby krajowe na potrzeby przedsiębiorców, instytutów badawczych i uczelni pracujących nad innowacyjnymi projektami. Do tej pory przekazał im prawie 80 mld zł.
– Długo można wyliczać, co powstało przy udziale tych pieniędzy. Mamy w portfolio ok. 20 tys. projektów z różnych dziedzin, m.in. rewolucji technologicznej, zdrowia Polaków, innowacyjnej gospodarki, ekologii, wzmocnienia bezpieczeństwa państwa, bezpieczeństwa energetycznego, ochrony zasobów wodnych czy rozwoju rodzimego potencjału sztucznej inteligencji – mówił dyrektor NCBR.
Dzięki współpracy z NCBR powstały na przykład rozwiązania informatyczne dla systemu inteligentnych granic UE, laserowy system wykrywania i śledzenia niskolatających obiektów, urządzenia służące do zagłuszania transmisji radiowej w obiektach Straży Granicznej, radar szumowy krótkiego zasięgu z elektronicznie sterowaną wiązką do wykrywania i śledzenia pocisków rakietowych. To również liczne przedsięwzięcia z innych dziedzin – pomagające w walce z fake newsami, tworzące narzędzia do bezpiecznego szyfrowania, bezpiecznej komunikacji czy związane z telemedycyną.
Do wynalazków medycznych centrum od początku przykłada dużą wagę. Jak przewidują przedstawiciele NCBR, w najbliższym czasie badania będą szły w kierunku diagnostyki, zwłaszcza onkologicznej, i rozwoju leków, a także telemedycyny.
– Jestem pełen nadziei, że wkrótce nasze dążenia do jeszcze bliższej współpracy z Narodowym Centrum Nauki, Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, Centrum Badawczym Łukasiewicz i innymi podmiotami w polskim ekosystemie innowacji przyniosą wspaniałe rezultaty – podkreślał Jacek Orzeł.
Najnowocześniejsze technologie
Prof. Marcin Sobczak, zastępca dyrektora NCBR, zaznaczał, że coraz intensywniejszy będzie rozwój sztucznej inteligencji. Bez tego niemożliwy jest rozwój badań naukowych i samej gospodarki. Według najnowszych danych wydatki w tym obszarze w Europie wyniosą w tym roku 34 mld dol., a do 2027 r. osiągną niemal 100 mld dol. To duże wyzwanie z punktu widzenia technologii, ale też w aspekcie prawnym, etycznym, bezpieczeństwa. Instytucje unijne pracują już od pewnego czasu nad regulacjami w tym obszarze.
– Ambicją Unii Europejskiej jest osiągnięcie pozycji lidera w obszarze sztucznej inteligencji. My chcemy wnieść swój istotny wkład. Dowodem na to jest aktywność pracowników naukowych, innowatorów, skupionych w IDEAS NCBR. W ostatnich dniach nasza spółka stała się partnerem bardzo prestiżowego stowarzyszenia ELLIS Society. To ogromne wyróżnienie. Taka współpraca otwiera nowe możliwości wymiany doświadczeń, korzystania z nowoczesnej infrastruktury obliczeniowej. Uczestniczymy w tym procesie – mówił prof. Marcin Sobczak.
IDEAS NCBR to ośrodek badawczo-rozwojowy działający w obszarze sztucznej inteligencji, którego misją jest wspieranie rozwoju tych technologii w Polsce poprzez stworzenie platformy łączącej środowisko akademickie i biznesowe. Kształci informatyków, którzy będą tworzyć w przyszłości innowacyjne rozwiązania. Firma współpracuje z dziesięcioma uczelniami w Polsce, oferując możliwość odbycia studiów doktoranckich w dziedzinie sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej.
Dr hab. Piotr Sankowski, prof. UW, prezes IDEAS NCBR, mówił podczas konferencji, że polska nauka nie zawsze jest dostatecznie rozpoznawana na świecie, mimo że nasi naukowcy mają duże osiągnięcia.
– Co robimy źle? Co powinniśmy robić lepiej? Przede wszystkim promować nasze osiągnięcia, rozwijając współpracę międzynarodową. Nasza firma współpracuje z różnymi ośrodkami na świecie, od początku jednak walczyliśmy o przyjęcie do sieci laboratoriów sztucznej inteligencji ELLIS. To wiodące laboratoria rozwijające sztuczną inteligencję w Unii Europejskiej. Dostać się tam jest wyzwaniem. Trzeba pokazać doskonałość naukową, udowodnić, że prowadzi się ważne badania dla przemysłu, społeczeństwa. Musieliśmy przekonać to stowarzyszenie, które ma naprawdę wysokie oczekiwania, by przyjęło nas do swojego grona. Jesteśmy pierwszą instytucją z Polski, która dołączyła do stowarzyszenia i trzecią spośród nowych krajów UE w tym gronie – informował prezes IDEAS NCBR.
Między starą a nową perspektywą
Obecnie w Polsce rozpoczyna się realizacja projektów finansowanych z budżetu unijnego na lata 2021–2027, jednocześnie zamykana jest poprzednia perspektywa, z lat 2014–2020. To stwarza ogromne szanse dla przedsiębiorców i naukowców, którzy mogą liczyć na wiele form wsparcia. Małgorzata Jarosińska-Jedynak, wiceminister funduszy i polityki regionalnej, podkreślała, że wdrażanie nowych rozwiązań i nowych technologii gwarantuje nie tylko rozwój polskich przedsiębiorstw, ale i krajowej gospodarki.
– Tego nam dziś bardzo trzeba. Środki europejskie pracują na ten potencjał. Dziś podsumowujemy i wyciągamy wnioski z perspektywy 2014–2020, mówimy o projektach realizowanych z poziomu krajowego, o programie „Inteligentny rozwój”, o programie „Wiedza, edukacja, rozwój”, o programach regionalnych. O tym, co udało się zrealizować przy wykorzystaniu tych środków – wyliczała.
Tylko w ramach programu „Inteligentny rozwój” przeznaczono na inwestycje ponad 46 mld zł, przekraczając alokację całego programu, która wynosiła prawie 42 mld zł. Kwota ta została przekazana na realizację ponad 14,5 tys. projektów badawczych i wdrożeniowych. Teraz, na początku nowej perspektywy finansowej (2021–2027), pojawiają się kolejne pule finansowania. To szczególnie ważne wobec kolejnych wyzwań, takich jak cyfryzacja i wdrażanie zielonych rozwiązań w przedsiębiorstwach.
Wiceminister zwróciła uwagę na ważną zmianę, jaka zaszła w poprzedniej perspektywie finansowej. Nastawiono się wówczas nie tylko na prace badawczo-rozwojowe i innowacje, na wdrażanie nowych technologii, lecz także na to, by pokazywać konkretne produkty i usługi na rynku krajowym oraz za granicą. Wcześniej trudno było się pochwalić nowatorskimi rozwiązaniami na szerszą skalę. To podejście będzie kontynuowane.
Od koncepcji do wdrożenia
Aby działać efektywnie, warto podejmować współpracę z takimi instytucjami jak Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Liczą się nie tylko środki finansowe.
Innowatorzy potrzebują pieniędzy, by pracować nad swoimi śmiałymi pomysłami, ale na opracowaniu wynalazku zadanie się nie kończy. Trzeba taki produkt czy usługę skomercjalizować, pozyskać kadrę, która będzie pracować przy jego dalszym rozwoju, ogłosić światu jego istnienie, zainteresować nim potencjalnych odbiorców, skutecznie wprowadzić na rynek. Każdy z tych etapów jest niezwykle ważny. Nie można dopuścić do tego, by innowacyjny projekt wylądował w koszu tylko dlatego, że zabrakło wiedzy, sił, energii czy środków na dokończenie procesu.
Podczas konferencji można było spotkać wielu właścicieli firm i naukowców, którzy z pomocą NCBR przekuli swoje marzenia w rzeczywistość. Pojawiali się na konferencyjnej scenie, prezentowali też swoje wynalazki na stoiskach. I tak np. można było obejrzeć nową generację protez bionicznych ręki (BioEngineering), interaktywnego robota pomagającego stawiać dzieciom pierwsze kroki w świecie nowych technologii (Photon Entertainment), zapoznać się z opracowaniem zindywidualizowanych implantów biodegradowalnych do zabiegów rekonstrukcji kości (Syntplant), ale też z kompleksowym systemem zbiórki i recyklingu odpadów (EcoTech System), z systemem wykorzystującym sztuczną inteligencję do predykcji nasłonecznienia w danej lokalizacji (Uczelnie Przyszłości) i z ciekawymi projektami, realizowanymi ze środków europejskich.
NCBR promuje nie tylko naukowców z osiągnięciami i przedsiębiorców, lecz także studentów, którzy przychodzą do instytucji nierzadko z bardzo ciekawymi pomysłami. Różne są formy wsparcia. Przede wszystkim instytucja przyznaje w konkursach krajowe i unijne środki, których jest dystrybutorem, ale jednocześnie pomaga ubiegać się o bezpośrednie finansowanie unijne, oferując pomoc w dopełnieniu formalności. Wspomaga rozwój kompetencji twardych, ale i miękkich, nie tylko wśród studentów.
– Sukces każdego beneficjenta jest naszym sukcesem. Dajemy wsparcie, zapewniamy specjalistów, którzy oferują swoją pomoc od momentu, gdy konkretna osoba czy instytucja przychodzi z pomysłem do rozliczenia każdej złotówki z projektu. To jest nasza rola – pomagać naukowcom, przedsiębiorcom, by osiągnęli sukces, wspierając tym samym polską gospodarkę – podsumował Piotr Krasiński, zastępca dyrektora NCBR.
/>