SN o wydziedziczeniu. Zerwanie przez dzieci kontaktu z ojcem [Zachowek, bez zmian w 2025 r.]

.Wynika to z art. 1008 kodeksu cywilnego:

Ważne

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Reklama

PFRON: Dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych. 30% przeciętnego wynagrodzenia, 27%, 25% i 20% [Osoby niepełnosprawne. Opiekunowie]

Zachowek, gdy doszło do faktycznego zerwania kontaktów rodzinnych

Wypowiadał się o tym wiele razy SN.I to już przeszło 20 lat temu. Np. wyroki Sądu Najwyższego:

z dnia 7 listopada 2002 r., ‎II CKN 139/00 i
z dnia 23 marca 2018 r., I CSK 424/17, OSNC-ZD 2019, nr B, poz. 19

W wyrokach tych znajdziemy tezy:

Teza 1. Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy ma miejsce nie tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku pozbawia spadkodawcę opieki niezbędnej ze względu na stan zdrowia i wiek, lecz także gdy jego zachowanie prowadzi do faktycznego zerwania kontaktów rodzinnych, ‎a w konsekwencji ustania typowej w stosunkach rodzinnych relacji uczuciowej.

Teza 2. Więź o jedynie formalnym charakterze, odbiegająca w sposób zasadniczy od właściwych, normalnych relacji między rodzicami a dziećmi, względnie małżonkami nie uzasadnia udzielenia ochrony w postaci zachowku, mając na względzie funkcję i założenia tej instytucji.

Teza 3. Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy zakłada długotrwałość, ciągłość nagannego zachowania lub powtarzalność czynności składających się na to postępowanie, a z drugiej także umyślność i złą wolę po stronie osoby naruszającej obowiązki rodzinne. Ta teza z roku 2018 r. - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2018 r., I CSK 424/17 i z dnia 14 listopada 2019 r., IV CSK 661/18.

Teraz zachowek po zmianach: kto pominięty w testamencie dostanie pieniądze po zmarłym, kto może wydziedziczyć, jak wezwać do zapłaty

Ważna jest przyczyna zerwania kontaktu - więź nie może mieć charakteru formalnego

Kluczowe są przyczyny, które spowodowały zanik więzi uczuciowej między uprawnionym do zachowku a spadkodawcą.

Nie ma uzasadnienia dla przyznania zachowku osobom, których więź rodzinna ze spadkodawcą ma jedynie formalny wymiar, jeżeli stan taki nie jest wynikiem wyłącznie winy spadkodawcy. U podstaw tego zapatrywania stoi założenie, że spadkodawca nie może wywodzić skutków prawnych ze swego niegodziwego zachowania a zachowaniu uprawnionego do zachowku nie można wtedy przypisać cechy moralnej naganności.

Zaniechanie utrzymywania kontaktów wynikało również, choć niekoniecznie jedynie, z wcześniejszej nagannej postawy spadkodawcy wobec uprawnionego do zachowku, nie prowadzi do jednoznacznie nagannej oceny etycznej postępowania uprawnionego i nie może być traktowane jako uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych, uzasadniające wydziedziczenie. Tak w wyroku Sądu Najwyższego z 25 czerwca 2015 r., III CSK 375/14).

Czemu służy zachowek w prawie spadkowym

Chroni przed krzywdzącymi rozporządzeniami majątkiem w testamencie przez spadkodawcę.

Zasada: Spadkodawca ma pełną swobodę decyzyjną, komu przekaże swój majątek.

Wyjątek: Zachowek ustawowo ograniczeniem prawa własności i związanego z nim prawa dziedziczenia. Służy ochronie interesów osób najbliższych spadkodawcy przez zapewnienie im określonego minimalnego poziomu korzyści ze spadku, bez względu na wolę spadkodawcy.

Ratio legis wyjątku: Chroni więź np. małżonka i zstępnych. Ma też uzasadnienie konstytucyjne (nakaz ochrony rodzicielstwa i małżeństwa)

Kto ma co dowieść w postępowaniu o zachowek?

Jak wspomniano spadkodawca może pozbawić uprawnionych prawa do zachowku, jeżeli uprawniony:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

WAŻNE! Podstawa prawna to nie tylko art. 1008 k.c.Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu (art. 1009 k.c.).