„Bez pierwiastków ziem rzadkich nie da się zbudować nowoczesnego samochodu” – twierdzi firma konsultingowa AlixPartners, zwracając uwagę na to, jak chińskie firmy zdominowały łańcuch dostaw tych minerałów.

Dominacja Chin na rynku metali ziem rzadkich jest przytłaczająca. Z danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej wynika, że Państwo Środka kontroluje około 61 proc. światowej produkcji i 92 proc. zdolności przetwórczych. Natomiast według danych US Geological Survey, w 2024 roku Chiny kontrolowały 69 proc. wydobycia pierwiastków ziem rzadkich i prawie połowę światowych rezerw.

W poszukiwaniu alternatywy

W miarę jak Chiny zwiększają kontrolę nad światowymi dostawami tych kluczowych dla rozwoju wysokich technologii minerałów, Zachód podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zależności od chińskich pierwiastków ziem rzadkich. Jednym z alternatywnych źródeł pozyskiwania tych cennych materiałów jest pozyskanie ich poprzez recykling produktów, których okres przydatności do użycia dobiega końca.

Jak przypomina CNBC we wrześniu 2024 r. Departament Obrony USA zainwestował 4,2 mln USD w Rare Earth Salts, startup, którego celem jest ekstrakcja tlenków z krajowych produktów pochodzących z recyklingu, takich jak świetlówki.

Chińskie materiały pod kontrolą Zachodu

„Już niedługo pierwsza generacja pojazdów elektrycznych będzie mogła zostać poddana recyklingowi, co stworzy pulę materiałów pochodzących z Chin, które znajdą się pod kontrolą Zachodu” – powiedział Christopher Ecclestone, dyrektor i strateg ds. górnictwa w Hallgarten & Company.

Analitycy z AlixPartners szacują, że typowy pojazd elektryczny z jednym silnikiem i akumulatorem zawiera około 550 gramów komponentów zawierających metale ziem rzadkich. Mniej więcej tyle samo, 510 gramów, jest używane w pojazdach hybrydowych z bateriami litowo-jonowymi.

W samochodach napędzanych benzyną także znajdują się metale ziem rzadkich, jednak jest ich znacznie mniej, bo tylko 140 gramów.

Eksport metali ziem rzadkich i minerałów krytycznych pod ścisła kontrolą

Na początku kwietnia Chiny ogłosiły kontrolę eksportu siedmiu pierwiastków ziem rzadkich. Na liście znalazł się terb, którego 9 gramów jest zwykle używanych w jednosilnikowym pojeździe elektrycznym, jak wykazały dane AlixPartners. Na wcześniejszej liście, z grudnia ubiegłego roku, znalazł się cer, którego jak twierdzi AlixPartners, 50 gramów jest wykorzystywanych średnio w pojeździe elektrycznym z jednym silnikiem.

W przypadku mniej powszechnie stosowanych akumulatorów niklowo-wodorkowych w samochodach hybrydowych ilość pierwiastków ziem rzadkich wzrasta do 4,45 kilograma, według AlixPartners. Wynika to głównie z faktu, że tego typu akumulator wykorzystuje 3,5 kilograma lantanu.

W ciągu ostatnich dwóch lat Chiny zwiększyły kontrolę nie tylko metali ziem rzadkich. Pod ścisłą kontrolą znalazła się też szersza kategoria metali znana jako minerały krytyczne. Latem 2023 r. Chiny ogłosiły wprowadziły ograniczenia eksport galu i germanu. Oba te pierwiastki wykorzystywane są w produkcji chipów. Około rok później ogłosiły ograniczenia dotyczące antymonu, wykorzystywanego do wzmacniania innych metali i będącego istotnym składnikiem pocisków, produkcji broni jądrowej i akumulatorów kwasowo-ołowiowych. Jednym z ograniczeń, które było największym zaskoczeniem dla wielu branż, było ograniczenie eksportu wolframu.

Brak alternatywy dla Chin

Dla światowego biznesu niepokojące jest to, że nie ma prawie żadnych alternatyw dla Chin, jeśli chodzi o pozyskiwanie metali ziem rzadkich.

Z danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej wynika, ze obecnie Chiny kontrolują ponad 90 proc. globalnej rafinowanej podaży czterech rzadkich pierwiastków magnetycznych - neodym (Nd), prazeodym (Pr), dysproz (Dy), terb (Tb), które są wykorzystywane do produkcji magnesów trwałych do silników pojazdów elektrycznych.

Sam recykling nie wystarczy

Proces pozyskiwania metali ziem rzadkich z recyklingu jest trudny, energochłonny i czasochłonny, a potrzeby są ogromne i to nie tylko w branży motoryzacyjnej. W znacznie większych ilościach minerały te są wykorzystywane w przemyśle obronnym. CNBC przypomina raport Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych z siedzibą w Waszyngtonie, według którego myśliwiec F-35 zawiera ponad 900 funtów (408 kg) pierwiastków ziem rzadkich.

Źródło: CNBC