Czy sprzedawca może odmówić przyjęcia banknotu?

Sprzedawca może odmówić przyjęcia banknotu lub monety, jeśli uzna, że ich stan jest zbyt zły. Choć teoretycznie nawet uszkodzony pieniądz zachowuje swoją wartość nominalną, w praktyce decyzja o jego przyjęciu zależy od oceny osoby realizującej transakcję. Banknoty podarte, zalane, przypalone lub mocno zabrudzone często są uznawane za nieczytelne i nie są akceptowane. Podobna zasada dotyczy monet – egzemplarze wygięte, uszkodzone lub niekompletne, na przykład pozbawione rdzenia albo pierścienia, również mogą zostać odrzucone.

Gdzie można wymienić zniszczone pieniądze?

Zniszczone banknoty i monety da się wymienić w wielu bankach komercyjnych, jednak największą pewność daje wizyta w oddziale Narodowego Banku Polskiego, który zajmuje się oceną takich przypadków. Przy drobnych uszkodzeniach, np. lekkim rozdarciu banknotu, nowy egzemplarz zazwyczaj wydawany jest od ręki. Gdy jednak pieniądz jest poważnie zniszczony – składa się z kilku części, został spalony, zalany lub mocno zabrudzony – konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Wówczas banknot trafia do NBP, gdzie eksperci przeprowadzają szczegółową analizę jego autentyczności i stopnia zniszczenia.

Osoby prywatne mają także możliwość przesłania do centrali NBP wniosku razem z uszkodzonymi banknotami, których łączna wartość nie przekracza 2 tys. zł. Taką przesyłkę należy nadać bezpośrednio na wskazany adres banku centralnego:

Narodowy Bank Polski,

Departament Emisyjno-Skarbcowy

ul. Świętokrzyska 11/21,

00-919 Warszawa

z dopiskiem: DES – wymiana

Ile pieniędzy dostaniesz za zniszczone pieniądze? W niektórych przypadkach znacznie mniej niż myślisz

Wysokość zwrotu za zniszczony banknot lub monetę zależy od tego, jaka część oryginalnego środka płatniczego pozostała w Twoim posiadaniu. Zgodnie z zarządzeniem Prezesa NBP nr 31/2013 obowiązują następujące zasady:

100 proc. wartości otrzymasz, jeśli:

  • zachowało się więcej niż 75 proc. powierzchni banknotu w jednym fragmencie,
  • banknot jest rozdarty, ale dysponujesz wszystkimi jego częściami (nie więcej niż 9 fragmentów),
  • moneta jest kompletna, a w przypadku monety dwuczęściowej posiadasz zarówno rdzeń, jak i pierścień.

50 proc. wartości przysługuje, gdy:

  • banknot zachował od 45 proc. do 75 proc. swojej powierzchni w jednym kawałku,
  • posiadasz wyłącznie rdzeń lub wyłącznie pierścień monety dwukolorowej.

Wymiana nie zostanie dokonana, jeśli:

  • banknot ma mniej niż 45 proc. zachowanej powierzchni,
  • przedstawisz jedynie fragment monety, np. sam pierścień,
  • pieniądze są całkowicie nieczytelne lub nie da się potwierdzić ich autentyczności.

Co dzieje się z pieniędzmi, które nie nadają się do wymiany?

Jeżeli Narodowy Bank Polski stwierdzi, że przekazane banknoty lub monety są w takim stanie, że nie kwalifikują się do wymiany, nie zostanie wypłacona żadna kwota. Właściciel ma wówczas pół roku na ich odbiór. Po upływie tego terminu, jeśli pieniądze nie zostaną odebrane, NBP może je zlikwidować – banknoty zostaną zniszczone, a monety trafią do przetopu.

Dlaczego warto działać od razu?

Uszkodzenie banknotu lub monety może zdarzyć się w najmniej oczekiwanym momencie – podczas prania ubrań z gotówką w kieszeni, po zalaniu napojem, przypaleniu czy mechanicznym zniszczeniu. W takich sytuacjach liczy się czas, bo im szybciej zgłosisz się po wymianę, tym większe masz szanse na odzyskanie całej wartości pieniędzy.

Trzeba też mieć na uwadze, że ani sklepy, ani banki komercyjne nie są zobowiązane do przyjmowania zniszczonej gotówki. Dlatego jeśli wpadnie ci w ręce przedarty banknot lub uszkodzona moneta, nie odkładaj sprawy na później – najlepiej jak najszybciej udaj się do banku, a w szczególności do oddziału NBP, by wymienić pieniądze, zanim okaże się to niemożliwe.