Niedawna pomyłka w sklepie internetowym Electroluxa, kiedy piekarnik o wartości 500 dolarów został wystawiony za 1 proc. ceny katalogowej, ujawniła tlący się żar niepewności wśród konsumentów Europy Środkowej. Choć tysiące zamówień błyskawicznie zalały platformę, euforia szybko ustąpiła miejsca rozczarowaniu, gdy okazało się, że to jedynie błąd techniczny. Incydent ten w swoisty sposób symbolizuje ostrożność i sceptycyzm dominujące na środkowoeuropejskich rynkach.
Polska na razie ciągnie peleton
Eksperci przewidują, że słabość konsumpcji utrzyma się przez cały 2024 rok. Peter Toth z Electroluxa opisuje ten trend jako "optymalizację wydatków", gdyż konsumenci skupiają się na niższych cenach i odraczają zakupy dóbr niekoniecznych. Słabe ożywienie gospodarcze w regionie, potęgowane spowolnieniem niemieckiej gospodarki, pogłębia ten trend. Zarówno Czechy, jak i Węgry doświadczają recesji, a Polska ledwo jej uniknęła.
Tyle że nic nie jest przesądzone. Plany przywrócenia podatku VAT na żywność w Polsce oraz utrzymujące się wysokie stopy procentowe mogą negatywnie wpłynąć na konsumpcję.
„Selektywne ożywienie”?
Analitycy przewidują "selektywne ożywienie" w drugiej połowie roku, z większym naciskiem na rozrywkę i towary wyższejjakości. Ostrożność konsumentów prawdopodobnie utrzyma się do lata, kiedy to spodziewają się oni realnej poprawy płac.
Chociaż Polska spodziewa się największego wzrostu płac w regionie, styczeń przyniósł jeszcze mieszane sygnały. Wzrost sprzedaży w niektórych sektorach został zniwelowany spadkiem w innych, a wskaźnik oszczędności brutto spadł poniżej zera. Ekonomiści Banku Pekao ostrzegają przed nadmiernym optymizmem i przewidują rok oszczędzania, a nie konsumpcji.
Chociaż skok w sprzedaży pojazdów i części samochodowych oraz remontach mieszkań podniósł dane sprzedaży detalicznej powyżej prognoz, bankowi analitycy ocenili, że styczeń był "beznadziejnym miesiącem" dla odzieży, podczas gdy sprzedaż innych trwałych dóbr również spadła. "Pozostajemy sceptyczni co do potencjału polskiego konsumenta" - powiedzieli. „ Z 7-8 proc. realnego wzrostu dochodów, polscy konsumenci wydadzą około połowy" -dodali. Ale w Czechach i na Węgrzech jest dużo gorzej.
Pesymizm wciąż dominuje
Niskie zaufanie konsumentów w Czechach i na Węgrzech, wysokie ceny żywności i niższe dochody w porównaniu ze strefąeuro hamują ożywienie. Chroniczna słabość niemieckiej gospodarki, głównego rynku eksportowego regionu, może również oddziaływać na zachowania konsumentów.
"Nie spodziewam się realnego boomu konsumenckiego w żadnym z krajów Europy Środkowo-Wschodniej w najbliższym czasie"- powiedział Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny w PwC Polska. "Sytuacja gospodarcza wygląda ponuro i prawdopodobnie poprawi się tylko w drugiej połowie roku" - dodał. Z kolei Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, powiedział, że rok 2024 prawdopodobnie oznaczać będzie najwyżej "umiarkowane ożywienie" w handlu detalicznym.
