Mosty, tunele i estakady. Tak się buduje za miliardy to drogowe cudo. Za kilka miesięcy pomkną tamtędy kierowcy [ZDJĘCIA]

Na Słowację zamiast do Czech

Już zmienił się przebieg tej trasy, która w przeszłości prowadziła do przejścia granicznego w Cieszynie, a teraz wiedzie do Zwardonia. Kolejne zmiany pojawią się już wkrótce, a odczują je mieszkańcy Tychów, Pszczyny i Czechowic-Dziedzic. Droga ekspresowa S1 w znacznej części biegnie w śladzie wschodniej obwodnicy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP) zrealizowanej w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. Przez ponad 50 lat obwodnica GOP pomiędzy Podwarpiem a Tychami była najważniejszą arterią komunikacyjną w województwie śląskim. Docelowo jej funkcję przejęła S1, oferując użytkownikom nową jakość komunikacji dzięki większej funkcjonalności i prędkości przejazdu.

- Nowy odcinek od Mysłowic do węzła Bielsko-Biała Hałcnów na skrzyżowaniu z S52 pozwoli na skrócenie długości S1 i ominięcie najbardziej obciążonych ruchowo odcinków DK1 - wyjaśnia Marek Prusak z biura prasowego katowickiego oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, która inwestycję realizuje.

- Wyeliminowanie konieczności przejazdu przez Tychy, Pszczynę oraz Czechowice-Dziedzice, gdzie obecnie znajduje się wiele skrzyżowań i sygnalizacji świetlnych oraz przejść dla pieszych, podniesie poziom bezpieczeństwa i dodatkowo skróci czas przejazdu. Z chwilą oddania nowego przebiegu S1, istniejąca DK1 pomiędzy Tychami a Bielskiem-Białą straci status drogi krajowej i przejdzie we władanie samorządu – dodaje rzecznik

Obecnie ciąg drogi krajowej nr 1 oraz drogi ekspresowej S1 pomiędzy autostradą A1 w Pyrzowicach i granicą ze Słowacją w Zwardoniu liczy 148 km długości. GDDKiA odpowiada za 140,6 km tej trasy, a za pozostałą część prezydenci Tychów (5 km) oraz Bielska-Białej (2,4 km). Na odcinku Tychy – Bielsko-Biała to droga klasy GP (główna ruchu przyspieszonego), natomiast w dalszej części jest to droga ekspresowa S1. Po przebudowie odcinka Dąbrowa Górnicza - Lędziny oraz wybudowaniu trasy Mysłowice - Bielsko-Biała oraz tzw. obejścia Węgierskiej Górki S1 będzie miała 133 km długości.

Pyrzowice – Podwarpie

Jak przypomina Generalna Dyrekcja, pierwsze odcinki trasy S1, pomiędzy autostradą A1 a Podwarpiem, zaczęły powstawać już po 2000 roku. Jednojezdniowy odcinek Lotnisko – Podwarpie, o długości 9,7 km, został oddany do użytku w listopadzie 2006 roku. Na drugą jezdnię musieliśmy czekać ponad 12 lat, bowiem umowę na jej budowę podpisaliśmy w listopadzie 2018 r. Prace na tym odcinku, za niemal 138 mln zł, zakończyły się w maju 2021 r. W międzyczasie powstał krótki odcinek (1,9 km) pomiędzy węzłami Pyrzowice i Lotnisko, oddany do użytkowania z początkiem czerwca 2012. Budowa tych dwóch odcinków pozwoliła na połączenie istniejącej trasy omijającej GOP z autostradą A1. Na tym etapie droga ekspresowa S1 biegła jeszcze przez Bielsko-Białą do Cieszyna.

S69 staje się S1

Realizacja ówczesnej S69 rozpoczęła się w 2002 roku od odcinka Zwardoń – Myto (wartość robót ponad 50 mln zł). Następnie za kwotę niemal 100 mln zł wybudowany został fragment Milówka – Szare, w ramach którego powstała m.in. wkomponowana w górski krajobraz, wysoka na ponad 10 pięter, 600-metrowa estakada nad doliną rzeki Kameszniczanki. Kolejnymi inwestycjami były odcinki: Żywiec Soła – Żywiec Browar (ponad 67 mln zł), Żywiec Browar – Przybędza (niemal 75 mln zł), Laliki – Zwardoń (prawie 54 mln zł) oraz Szare – Laliki (ponad 413 mln zł). Oddanie tego ostatniego odcinka do ruchu w listopadzie 2009 roku., z pierwszym pozamiejskim tunelem drogowym w województwie śląskim o długości 678 m, zakończyło pierwszy etap realizacji ówczesnej S69 pomiędzy Bielsko-Białą i Zwardoniem.

Kolejny etap rozpoczął się w lipcu lipca 2010 roku wraz z budową 15,6 km odcinka Bielsko-Biała (węzeł Mikuszowice) – Żywiec. - W ramach inwestycji powstało 25 obiektów inżynierskich, w tym najdłuższy i najbardziej imponujący obiekt w Rybarzowicach - estakada o długości 1 200 metrów.

2016 rok przyniósł istotne zmiany w przebiegu dróg, które w znacznym stopniu zmieniły sytuację drogi ekspresowej S1. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 19 maja 2016 r. droga ekspresowa S69 od Bielska-Białej do Zwardonia stała się drogą ekspresową S1, a dotychczasowy przebieg S1 od Bielska-Białej do Cieszyna został oznakowany jako S52.

Północno-wschodnia obwodnica Bielska-Białej

- Budowę obejścia Bielska-Białej o łącznej długości 11,8 km podzieliliśmy na dwa odcinki: Komorowice – Rosta (w ciągu obecnej S52 Bielsko-Biała – Cieszyn) o długości 2,8 km oraz Rosta – Mikuszowice o długości 9 km – relacjonuje Marek Prusak z biura prasowego GDKiA. - Roboty budowlane za łączną kwotę ponad 1,3 mld zł przeprowadzone zostały w latach 2008-2011. Pierwszy z ww. odcinków udostępniliśmy do ruchu w połowie sierpnia 2011 roku, natomiast drugi – z końcem października tego samego roku.

W ramach przedsięwzięcia wybudowane zostały 52 obiekty inżynierskie oraz cztery węzły drogowe: Komorowice, Rosta, Lipnik oraz Mikuszowice.

Milówka – Przybędza

Od października 2019 rku trwa budowa najbardziej skomplikowanego odcinka nowej S1, ostatniego w południowej części tej trasy między Bielskiem-Białą a Zwardoniem. Na 8,5 km pomiędzy Milówką a Przybędzą, niemal połowę długości stanowią obiekty inżynierskie - dwa, dwunawowe tunele o długości 830 i 1000 m oraz prawie kilometrowa estakada. Zaawansowanie prac na tym odcinku przekroczyło już 90 proc. i wykonawca deklaruje oddanie go do ruchu pod koniec 2025 r. Wartość umowy to blisko 1,4 mld zł.

Podwarpie – Dąbrowa Górnicza

Kolejną inwestycją była przebudowa 6,9 km drogi krajowej pomiędzy Podwarpiem a Dąbrową Górniczą. - We września 2020 roku podpisaliśmy umowę z wykonawcą, a 2 lipca 2024 r. udostępniliśmy do ruchu ciąg główny drogi. Później trwały jeszcze prace w rejonie węzła Dąbrowa Górnicza Pogoria, które ostatecznie zakończyły się 18 grudnia tego samego roku – przypomina rzecznik.

Mysłowice – Bielsko-Biała

To 40 km drogi ekspresowej biegnącej nowym śladem. Wraz z budową S1 powstanie też 300 m S52 na węźle Bielsko-Biała Hałcnów, 3,4 km drogi krajowej nr 44 w ramach obwodnicy Bierunia i Oświęcimia oraz 1,4 km pomiędzy węzłem Bieruń a układem ulicznym Bierunia. Większość budowanej S1 przebiega w województwie śląskim. Jedynie od Oświęcimia do Dankowic trasa na długości 5,2 km położona jest w województwie małopolskim. Umowy na budowę pierwszych odcinków realizacyjnych tej części S1 podpisywaliśmy w maju i sierpniu 2020 r., odpowiednio dla odcinków od Oświęcimia do Dankowic oraz od Dankowic do Bielska-Białej. Kolejny miał być odcinek od Mysłowic do Oświęcimia. Jednakże w wyniku perturbacji na etapie postępowania przetargowego, nastąpiło podzielnie tego 13-kilometrowego odcinka na dwa odrębne zadania realizacyjne.

Od Mysłowic do Bierunia

Z początkiem 2022 roku Generalna Dyrekcja podpisała umowę z firmą Budimex na zaprojektowanie i budowę 10-kilometrowego odcinka drogi ekspresowej S1 pomiędzy Mysłowicami a Bieruniem. Odcinek ten obejmuje budowę dwóch węzłów drogowych (Kosztowy II i Lędziny). Ponadto powstaną dwa Miejsca Obsługi Podróżnych (Lędziny Wschód i Lędziny Zachód), 12 obiektów inżynierskich oraz niezbędna infrastruktura techniczna. Wartość umowy wynosi prawie 490 mln zł.

Jak wyjaśnia rzecznik, pierwotny termin zakończenia prac na tym odcinku przypadał na październik 2025 roku. - 28 kwietnia 2023 roku do wojewody śląskiego trafił wniosek o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID). Długotrwały proces jej wydawania wynikał między innymi z konieczności uzyskania postanowienia Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach oraz zmian stanu prawnego części nieruchomości objętych inwestycją, co wymusiło ich uwzględnienie w dokumentacji i ponowną jej weryfikację. Wszystko to sprawiło, że decyzja ZRID została wydana dopiero w styczniu 2025 r. W efekcie główny front robót zostanie otwarty w najbliższym czasie.

Od Bierunia do Oświęcimia

30 listopada 2021 roku została podpisana umowa z firmą Strabag na realizację S1 pomiędzy węzłami Bieruń i Oświęcim wraz z obwodnicą Bierunia. Wartość umowy to blisko 213 mln zł. Dotyczy ona budowy fragmentu S1 o długości 2,9 km oraz odcinka drogi klasy GP o długości 2,7 km. W ramach inwestycji powstanie też droga klasy Z (zbiorcza) – pomiędzy węzłem Bieruń a układem ulicznym Bierunia (dojazd do ul. Jagiełły) o długości 1,3 km. Zadanie obejmuje także budowę węzła Bieruń oraz pięciu obiektów inżynierskich.

Realizacja inwestycji umożliwi skomunikowanie nowej drogi ekspresowej S1 poprzez węzeł Bieruń z istniejącym przebiegiem drogi krajowej nr 44. W sierpniu 2024 r. Wojewoda Śląski wydał decyzję ZRID dla tego odcinka drogi. 20 sierpnia 2024 r. przekazaliśmy wykonawcy teren budowy. Zaawansowanie prac szacujemy na ponad 25 proc.

Od Oświęcimia do Dankowic

Umowę z wykonawcą na projekt i budowę odcinka o długości 15,8 km podpisano 14 maja 2020 r. Ten fragment S1 wybuduje konsorcjum firm PORR oraz DUNA POLSKA (dawniej Mota-Engil). Pierwotna wartość umowy to blisko 990 mln zł. Po wprowadzonych zmianach kontraktowych oraz zwiększeniu limitu waloryzacji wartość ta obecnie wynosi prawie 1,2 mld zł.

W ramach inwestycji powstanie m.in. dwujezdniowa droga ekspresowa, po dwa pasy ruchu, z rezerwą pod trzeci pas (w pasie dzielącym), trzy węzły drogowe (Oświęcim, Wola, Brzeszcze), a także inne drogi towarzyszące drodze ekspresowej oraz obsługujące tereny przyległe. 12 września 2022 r. uzyskaliśmy decyzję ZRID. 15 września 2022 r. przekazaliśmy wykonawcy teren budowy. Umowna data zakończenia kontraktu przypadała na czerwiec 2024 r. Jednakże z uwagi na już złożone oraz możliwe do złożenia w najbliższym czasie roszczenia terminowe wykonawcy, szacujemy, że do zakończenia inwestycji dojdzie w trzecim kwartale 2025 r.

Roszczenia związane są z przebudową magistrali wodociągowej Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów, powodzią z września 2024 r., odmiennymi warunkami gruntowymi oraz pogodą w listopadzie i grudniu 2024 r. Obecnie zaawansowanie robót przekroczyło 90 proc.

Od Dankowic do Bielska-Białej

Umowę z Grupą Mirbud na projekt i budowę podpisaliśmy 3 sierpnia 2020 roku – mówi Marek Prusak. - Pierwotna wartość umowy to blisko 587 mln zł. Po wprowadzonych zmianach kontraktowych oraz zwiększeniu limitu waloryzacji wartość ta obecnie wynosi prawie 681 mln zł. Długość odcinka pomiędzy Dankowicami a węzłem Bielsko-Biała Hałcnów to prawie 12 km.

Uzyskanie decyzji ZRID 27 września 2022 r. pozwoliło na rozpoczęcie prac w październiku 2022 r. Wykonawca wybuduje m.in. dwujezdniową drogę ekspresową po dwa pasy ruchu z rezerwą pod trzeci pas (w pasie dzielącym), dwa węzły drogowe (Stara Wieś i Hałcnów), a także inne drogi towarzyszące drodze ekspresowej oraz drogi obsługujące tereny przyległe. Droga ekspresowa zostanie wyposażona w Miejsca Obsługi Podróżnych Dankowice Wschód i Zachód, Obwód Utrzymania Drogi, urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, ochrony środowiska oraz systemy odwodnienia i oświetlenia trasy.

Umowna data zakończenia robót przypadała na 30 września 2024 r. Jednakże z uwagi na roszczenia terminowe wykonawcy, złożone w oparciu o niesprzyjające warunki pogodowe i ich skutki, a także powódź, która miała miejsce we wrześniu 2024 r., szacujemy, że zakończenie robót i oddanie do użytkowania tego odcinka będzie możliwe w IV kwartale 2025 r. Obecnie zaawansowanie prac dochodzi do 80 proc.

Kiedy pojadą tamtędy kierowcy

W pierwszej kolejności kierowcy skorzystają z południowych odcinków S1 – informuje rzecznik. - Przewidujemy, że oddanie do ruchu odcinka od Oświęcimia do Dankowic nastąpi w trzecim kwartale tego roku. W czwartym kwartale zostanie udostępniony odcinek Dankowice - Bielsko-Biała Hałcnów. - O ile nie zajdą nieprzewidziane okoliczności, pod koniec tego roku planujemy także udostępnienie do ruchu jednej z dwóch budowanych jezdni S1 pomiędzy Bieruniem a Oświęcimiem – informuje GDKiA. - Zakończenie prac dla odcinków od Mysłowic do Oświęcimia i udostępnienie ich w pełnym, dwujezdniowym przekroju może nastąpić pod koniec 2026 roku.

S1 w przygotowaniu

Istniejący odcinek między Dąbrową Górniczą a Mysłowicami, pomimo że funkcjonuje jako droga ekspresowa, nie spełnia aktualnych wymagań warunków technicznych dla dróg tej klasy. Aby im sprostać, konieczne jest przeprowadzenie rozbudowy tej drogi, w szczególności dokonanie korekty łuków pionowych i poziomych, podniesienie jej nośności, przebudowę węzłów z układem dróg lokalnych oraz wyposażenie jej w miejsca obsługi podróżnych.

Od Dąbrowy Górniczej do Sosnowca

Umowę na przygotowanie kompleksowej dokumentacji projektowej dla przechodzącego przez Dąbrowę Górniczą odcinka o długości 2,7 km podpisaliśmy z biurem projektowym Mosty Katowice z Katowic 25 października 2019 r. Wartość umowy wynosi nieco ponad 1,2 mln zł. Dokumentacja obejmuje projekt budowlany i wykonawczy wraz z materiałami do wniosku o wydanie decyzji ZRID. 9 sierpnia 2023 r. otrzymaliśmy zamienną decyzję środowiskową (DŚU). Inwestycja planowana jest do realizacji w systemie tradycyjnym w latach 2026-2028. 

20 grudnia 2024 r. podpisaliśmy umowę na opracowanie projektu dłuższego, ponad 4-kilometrowego odcinka od Dąbrowy Górniczej do Sosnowca. Dokumentację projektową, obejmującą projekt budowlany i wykonawczy wraz z materiałami do wniosku o decyzję ZRID, wykona firma Gramar z Lublińca w czasie 19 miesięcy (III kwartał 2026 r.) i za niemal 2,5 mln zł. Inwestycję zrealizujemy w systemie tradycyjnym w latach 2028-2030.

Od Sosnowca do Lędzin

Opracowanie dokumentacji rozbudowy podzieliliśmy na cztery części. Umowę o wartości ponad 2,7 mln zł dla odcinka rozpoczynającego się przed węzłem Porąbka i kończącego na wysokości ul. Inwestycyjnej w Sosnowcu, o długości 5,9 km, podpisaliśmy z firmą Highway z Gdańska 7 lutego 2022 r. Dokumentacja obejmuje wykonanie projektu budowlanego i wykonawczego wraz z materiałami do wniosku o wydanie decyzji ZRID. Przewidujemy, że uzyskanie DŚU może nastąpić w drugim kwartale 2025 r. Inwestycja planowana jest do realizacji w systemie tradycyjnym w latach 2027-2029. Wyłączony z tego odcinka jest ponad kilometrowy fragment projektowany przez miasto Sosnowiec, na którym powstanie węzeł Klimontów. Oba te zadania muszą zostać zrealizowane jednocześnie z uwagi na rozwiązania projektowe węzła Klimontów (konieczność zachowania rzędnych niwelety drogi oraz węzła). Na tę okoliczność w listopadzie 2024 r. podpisaliśmy z samorządem porozumienie na projekt i budowę węzła Klimontów na S1 w Sosnowcu.

Dla dwóch kolejnych odcinków, pomiędzy ul. Inwestycyjną i węzłem Sosnowiec Jęzor (2,7 km) i dalej do węzła Brzęczkowice w Mysłowicach (również 2,7 km) umowy z biurem projektowym Mosty Katowice z Katowic podpisaliśmy 1 czerwca 2022 r. Wartość tych dwóch umów to odpowiednio niemal 1,8 mln zł oraz prawie 1,9 mln zł. Dla „sosnowieckiego” odcinka decyzję środowiskową otrzymaliśmy 31 maja 2024 r., a dla „mysłowickiego” 24 kwietnia 2024 r. Projektanci pracują obecnie nad projektami budowlanymi i wykonawczymi oraz materiałami do wniosków o decyzje ZRID. Inwestycje planowane są do realizacji w systemie tradycyjnym w latach 2027-2029.

Umowę na przygotowanie dokumentacji projektowej dla rozbudowy ostatniego odcinka, rozpoczynającego się za węzłem Brzęczkowice i kończącego na zaprojektowanym węźle Kosztowy II w Mysłowicach (5,4 km), podpisaliśmy 5 lipca 2019 r. Wartość tej umowy to prawie 1,85 mln zł. DŚU otrzymaliśmy 13 lipca 2022 r. Obecnie ponownie analizowany jest projektowany przekrój tego odcinka z przekroju dwupasowego na trzypasowy na obu jezdniach.

Rozbudowa i budowa nowych odcinków S1 ma poprawić bezpieczeństwo i komfort podróży, a także wyprowadzić ruchu tranzytowy z obszarów miejskich. Ponad dwie godziny – tyle trwa obecnie przejazd od węzła Pyrzowice do granicy państwa w Zwardoniu. Po przebudowie, przejazd tą drogą skróci się blisko o połowę, a pokonanie tego niewiele ponad 130-kilometrowego odcinka zajmie około 70 minut.

Od morza do morza

Droga ekspresowa S1 Pyrzowice – Zwardoń znajduje się w VI korytarzu Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T), łączącej kraje basenu Morza Bałtyckiego z krajami Europy Południowej. Łączy autostradę A1 w Pyrzowicach z granicą ze Słowacją w Zwardoniu. Przedłużeniem drogi ekspresowej S1 na południe od granic Polski jest słowacka autostrada D3 relacji Żylina – Skalite.

Miliardowa inwestycja

Jak dotąd na budowa trasy S1 wydano łącznie ponad 7,4 mld zł. Część z dotychczasowych wydatków, blisko 2 mld zł, została dofinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach poszczególnych perspektyw finansowych. Z kolei koszt planowanej rozbudowy istniejących odcinków S1 od Dąbrowy Górniczej do Lędzin wynosi około 1,6 mld zł. Jak zastrzega GDKiA, koszty te nie są ostateczne i mogą ulec zmianie z uwagi na różny stopień zaawansowania umów. Finalne koszty znane będą po opracowaniu dokumentacji projektowych.