Prawnicy dostaną podwyżki. Nawet 100% więcej od 2026 r. Ile tak naprawdę zarabiają?

Już od stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać nowy system stawek za czynności adwokatów i radców prawnych w ramach nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu. Projekty czterech rozporządzeń przygotowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości przewidują podwyżki nawet o 100%. Sprawdzamy, co się zmieni, jakie sprawy obejmą nowe przepisy i ile pieniędzy przeznaczy na to budżet państwa. Analizujemy także kontekst społeczny oraz reakcje środowiska prawniczego.

Stawki adwokatów i radców prawnych wzrosną od stycznia 2026

Zgodnie z projektami rozporządzeń przygotowanymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości, od 1 stycznia 2026 r. wzrosną stawki wynagrodzenia za czynności adwokatów i radców prawnych w ramach pomocy prawnej z urzędu. Dla 15 kategorii spraw przewidziano podwyżki o 50% lub 100%. Nowe przepisy dotyczą nie tylko przyszłych postępowań, ale również tych już wszczętych, ale jeszcze niezakończonych.

Zmiany mają dostosować system do aktualnych realiów gospodarczych. Jak podano w uzasadnieniach, brano pod uwagę możliwości budżetowe oraz postulaty zgłaszane przez samorządy prawnicze. Jeszcze w 2024 roku kilka izb adwokackich zdecydowało się na bojkot urzędówek, żądając podwyżek.

Podwyżki dla prawników 2026. Które stawki wzrosną o 100%?

Wzrost o 100% przewidziano w 10 najczęściej występujących rodzajach spraw:

• pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej, odebranie dziecka: z 240 do 480 zł,
• wpis do księgi wieczystej lub złożenie dokumentu do zbioru dokumentów: z 240 do 480 zł,
• zabezpieczenie spadku, spis inwentarza, ogłoszenie testamentu itp.: z 120 do 240 zł,
• wyjawienie majątku: z 120 do 240 zł,
• zwolnienie spod zajęcia rzeczy lub praw: z 120 do 240 zł,
• zwrot korzyści uzyskanych kosztem Skarbu Państwa: z 120 do 240 zł,
• prawo pomocy w państwach UE: z 300 do 600 zł,
• ubezwłasnowolnienie: z 480 do 960 zł,
• warunkowe przedterminowe zwolnienie: z 240 do 480 zł,
• wykonywanie kary ograniczenia wolności: z 240 do 480 zł.

To kolejna zmiana w systemie. Wcześniej, w 2024 roku, również podwyższono stawki w 11 grupach spraw.

Podwyżki dla prawników 2026. Sprawy z podwyżką o 50%

W pięciu kategoriach spraw stawki wzrosną o 50%:

• sprawy objęte dochodzeniem: z 360 do 540 zł,
• sprawy objęte śledztwem: z 600 do 900 zł,
• czynności wyjaśniające w postępowaniu o wykroczenia: z 180 do 270 zł,
• postępowania przed sądem rejonowym w sprawach o wykroczenia: z 360 do 540 zł,
• odroczenie lub przerwa w wykonywaniu kary: z 360 do 540 zł.

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że koszt podniesienia stawek w nowych grupach spraw wyniesie ok. 16 mln zł rocznie.

Sprawy z urzędu a sprawy prywatne - porównanie zarobków

Sprawy z urzędu są rozliczane według tzw. stawek ryczałtowych, czyli prawnik otrzymuje określoną kwotę za całość czynności przewidzianych w danej kategorii sprawy (nie za miesiąc). W środowisku prawniczym panuje opinia, że są to kwoty stosunkowo niskie, zwłaszcza biorąc pod uwagę złożoność i czasochłonność prowadzenia takich spraw. Prywatna obsługa prawna tych samych spraw to często wielokrotność stawki urzędowej. Niech za przykład posłuży sprawa o ubezwłasnowolnienie.

Ubezwłasnowolnienie - porównanie stawek (państwowe vs prywatne):

• Czas pracy: bardzo angażujące, wymaga przygotowania dokumentacji, opinii biegłych, udziału w rozprawach.
• Godziny: 40–80 godzin.
• Miesiące: 4–9 miesięcy.
• Stawka z urzędu: 960 zł za całość (od 1 stycznia 2026 roku)
• Porównanie sprawy prowadzonej prywatne: prywatne wynagrodzenie prawnika za prowadzenie sprawy o ubezwłasnowolnienie może wynosić od 2 000 zł do nawet 10 000 zł lub więcej, w zależności od renomy kancelarii, złożoności sprawy oraz regionu. która sięga kilku, a nawet kilkunastu tysięcy zł.

Protesty i postulaty samorządów: czego domagają się prawnicy?

Samorządy adwokackie i radcowskie od lat walczą o zmianę systemu wynagrodzeń. W 2024 roku niektóre izby podjęły decyzję o bojkotach urzędówek, wzywając do niewyznaczania pełnomocników z urzędu. Zgromadzenie warszawskie apelowało o ogólnopolski protest.

Jednym z głównych postulatów środowiska prawniczego jest waloryzacja stawek i ich powiązanie z przeciętnym wynagrodzeniem. Średnie wynagrodzenie w Polsce według GUS w I kwartale 2025 r. wynosiło 8271,99 zł brutto, co oznacza, że stawki urzędówek stanowić mogą niewielki procent tej kwoty.

Ile zarabiają adwokaci i radcowie prawni? Aktualne kwoty

Podwyżki stawek za pomoc prawną z urzędu mogą przynieść pewne korzyści finansowe dla adwokatów i radców prawnych, zwłaszcza tych, którzy regularnie podejmują się takich spraw. Nie jest to jednak łakomy kąsek dla najbardziej doświadczonych i rozchwytywanych prawników - ci pracują praktycznie w całości w oparciu o pracę gabinetową, kancelaryjną czy w ramach korporacji.

Ile zarabiają adwokaci i radcowie prawni?

Oto najświeższe dane (2023-2024) na temat zarobków prawników:

1. Raport Sedlak & Sedlak (2023) – średnie wynagrodzenia w sektorze prawnym:
2. Młodszy prawnik (0-3 lata doświadczenia): 6 500 – 12 000 zł brutto
3. Starszy prawnik (4-7 lat): 12 000 – 20 000 zł brutto
4. Ekspert/kierownik zespołu (8+ lat): 20 000 – 40 000 zł brutto
5. Partner w kancelarii: 50 000 – 150 000+ zł brutto
6. Badanie Grant Thornton (2024) – widełki płacowe w dużych kancelariach:
7. Adwokat/radca prawny (mid-level): 15 000 – 30 000 zł brutto
8. Specjaliści prawa podatkowego/mergers & acquisitions: nawet 35 000 – 50 000 zł brutto
9. Ogłoszenia na Pracuj.pl (2024) – mediana ofert:
10. Radca prawny (2-5 lat doświadczenia): 10 000 – 18 000 zł brutto
11. Adwokat (własna praktyka): bardzo zróżnicowane (od 8 000 zł do 50 000+ zł)

Co dalej? Możliwe scenariusze i konsekwencje dla obywateli

Choć wyższe stawki cieszą środowisko prawnicze, eksperci wskazują, że to tylko pierwszy krok. Potrzebna jest kompleksowa reforma systemu pomocy prawnej z urzędu, która dla wielu prawników nie jest atrakcyjną formą zarobkowania.

Dla obywateli zmiany mogą oznaczać poprawę jakości reprezentacji procesowej, zwłaszcza w sprawach rodzinnych czy spadkowych. Jednak pojawiają się też obawy o wzrost kosztów budżetowych i potencjalne zmniejszenie dostępności pomocy prawnej.