Prawo do renty wdowiej na papierze? Limit 5 636,73 zł sprawia, że seniorzy nie zyskują

Nowe przepisy dotyczące renty wdowiej miały wspierać emerytów i rencistów po stracie małżonka. Pomimo dobrych intencji, limit 3 × najniższej emerytury (5 636,73 zł brutto od 1 marca 2025 r.) powoduje, że tysięcy osobom ustalenie świadczenia zostaje odmówione lub zredukowane. Wielu uprawnionych widzi zatem tylko formalne uznanie prawa, a nie realną finansową korzyść. W artykule wyjaśniamy m.in.: na czym dokładnie polega renta wdowia, dlaczego próg 5 636,73 zł stanowi barierę, jakie świadczenia są brane pod uwagę w limicie, i kiedy mimo wszystko warto złożyć wniosek o nowe świadczenie.

Czym jest renta wdowia i komu przysługuje?

Renta wdowia to mechanizm pozwalający na łączenie dwóch świadczeń emerytalno-rentowych – na przykład: pełna renta rodzinna (po małżonku) plus 15% własnej emerytury, lub odwrotnie – 100% własnej emerytury plus 15% renty rodzinnej. Od 1 stycznia 2027 r. procent ten zostanie zwiększony do 25%.

Aby otrzymać rentę wdowią, trzeba spełniać warunki ustawowe:

• wiek (60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni),
• wspólność małżeńska do śmierci małżonka,
• brak nowego związku małżeńskiego,
• rentę rodzinną nabytą nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, czy własne prawa do świadczenia emerytalnego lub rentowego.

Chociaż formalnie spełnienie tych warunków daje prawo do zbiegu świadczeń, to przekroczenie limitu kwotowego skutkuje automatycznym pomniejszeniem albo odmową ustanowienia renty wdowiej.

Dlaczego limit 5 636,73 zł wyklucza wielu seniorów?

Limit trzykrotności minimalnej emerytury wynoszący obecnie 5 636,73 zł brutto został wprowadzony po waloryzacji z marca 2025 r. (minimalna emerytura: 1 878,91 zł brutto, wzrost o 5,5%).

Jego działanie obrazuje następujący przykład: jeśli ktoś pobiera rentę rodzinną w kwocie powyżej limitu (np. 5 930,50 zł), to nawet jeśli doliczyć tylko 15% dodatkowego świadczenia (np. emerytura), przekroczy próg i ZUS odmówi zbiegu świadczeń. Osoby z rentami lub emeryturami plasującymi się powyżej tej kwoty są więc faktycznie wykluczone z dodatkowych pieniędzy. Jak wynika z danych ZUS, wnioski do czerwca 2025 r. złożyło już ponad pól miliona osób.

Jakie świadczenia i dodatki wpływają na limit?

Do limitu 5 636,73 zł ZUS zalicza:

• pełną wysokość renty rodzinnej lub emerytury,
• dodatki okresowe takie jak dodatek pielęgnacyjny (348,22 zł brutto) i ekwiwalent kolejowy – doliczany jako 1/6 jego półrocznej wartości
• świadczenia honorowe (otrzymywane po osiągnięciu 100. urodzin)

Z kolei nie wlicza się: jednorazowych świadczeń jak 13. i 14. emerytura czy dodatki uzupełniające (np. dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji). To ważne rozróżnienie, które pozwala ocenić faktyczną sytuację finansową przed złożeniem wniosku.

Co zrobić, jeśli ZUS odmówi renty wdowiej?

Warto dokładnie przeanalizować decyzję odmowną – często ZUS-owi zdarzają się błędy w obliczeniach dodatków lub ekwiwalentów. Masz prawo złożyć odwołanie w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji. Alternatywnie można rozważyć rezygnację z mniej korzystnego świadczenia: np. zamienić emeryturę wyższą na pełną rentę rodzinną, by zysk w postaci części drugiego świadczenia mógł wejść w rachunek rent wdowich. ZUS udostępnia też kalkulator PUE, który pomaga zaproponować najbardziej opłacalną opcję wypłat w zbiegu świadczeń.

Czy praca zawodowa wpływa na rentę wdowią?

Tak – jeśli emeryt kontynuuje zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy (sprzed nabycia prawa do emerytury/renty), emerytura zostaje zawieszona (na podstawie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach) i wówczas nie przysługuje renta wdowia. Rozwiązaniem może być zakończenie tego stosunku pracy lub zmiana pracodawcy. Dopiero w takiej sytuacji ZUS ponownie rozpatrzy wniosek o rentę wdowią w zakresie wypłat obu świadczeń zgodnie z art. 95a. Te zasady nie zmieniły się w związku z nowymi przepisami o zbiegu świadczeń.

Renta wdowia: Ważne zmiany od 2027 r.

Od 1 stycznia 2027 r. suma świadczeń będzie ustalana z 100% jednego plus 25%drugiego świadczenia (zamiast dotychczasowych 15%), co zwiększy realną wartość renty wdowiej. Limit jednak pozostaje – nadal będzie to trzykrotność minimalnej emerytury, która co roku waloryzowana. To zmiana znacząca, zwłaszcza dla osób, których dotychczas przekroczenie limitu niweczyło możliwe dodatki finansowe.

Podsumowanie: Czy warto składać wniosek o rentę wdowią?

• Tak, jeśli suma obecnych świadczeń (np. emerytura + renta rodzinna + dodatki okresowe) jest niższa niż 5 636,73 zł – masz szansę otrzymać dodatkowe 15% (a od 2027 r. – 25%).
• Nie, jeśli już przekraczasz ten limit – w takim przypadku renta wdowia nie przyniesie korzyści finansowych, decyzja będzie albo odmowna albo kwota automatycznie zmniejszona.

Sezon składania wniosków trwa – najlepiej było złożyć wniosek o rentę (formularz ERWD) do końca lipca 2025 r., żeby otrzymać wypłatę od lipca wraz z wyrównaniem; późniejsze wnioski dadzą prawo do wypłaty dopiero od miesiąca złożenia.