Rok szkolny 2025/2026 – 10 najważniejszych zmian dla uczniów, rodziców i nauczycieli

Rok szkolny 2025/2026 będzie inny niż wszystkie poprzednie. Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadza zmiany, które dotyczą zarówno organizacji zajęć, jak i programów nauczania. W artykule przedstawiamy najważniejsze z nich: od nowych przedmiotów, przez zmiany w nauce religii i wychowania fizycznego, po nowe terminy ferii. Wyjaśniamy też, jakie problemy organizacyjne powoduje opóźniona legislacja i co może się wydarzyć, jeśli prezydent nie podpisze kluczowych ustaw.

Zmiany w szkołach 2025/2026. Chaos legislacyjny tuż przed 1 września

Tegoroczny powrót do szkół upłynie w atmosferze niepewności. Cześć przepisów, które mają obowiązywać od września, wciąż znajduje się w procesie legislacyjnym. Dotyczy to m.in. nowelizacji Karty Nauczycielaz 25 lipca 2025 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 986 ze zm.), która przewiduje likwidację tzw. godzin dostępności nauczycieli (wprowadzonych w 2022 r. przez ministra Przemysława Czarnka). Prezydent Karol Nawrocki jeszcze nie zdecydował, czy podpisze ustawę. Jeśli nie, dyrektorzy będą musieli w ostatniej chwili zmienić plany lekcji, by te godziny uwzględnić.

Braki kadrowe i opóźnione rozporządzenia powodują, że nauczyciele będą wzywani do szkół już w ostatnim tygodniu wakacji, aby na posiedzeniach rad pedagogicznych dostosować programy nauczania. Jak podkreśla Marek Pleśniar z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, zmieniona podstawa programowa WF powinna była wejść w życie jednocześnie z innymi przedmiotami, a nie w oderwaniu.

Mniej religii w szkołach od września 2025

Od 1 września religia w szkołach będzie odbywać się tylko raz w tygodniu, zgodnie z rozporządzeniem z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie nauki religii (Dz.U. z 2020 r. poz. 983 ze zm.). Lekcje mają być planowane przed lub po obowiązkowych zajęciach edukacyjnych. Wyjątek przewidziano dla klas, w których wszyscy uczniowie uczęszczają na religie lub etykę – wtedy możliwe jest umieszczenie zajęć w dowolnym miejscu planu.

Dodatkowo, w klasach I–III, gdy na religię zapisze się mniej niż siedmioro uczniów, zajęcia będą mogły być łączone międzyklasowo. Zmiana ta ma ograniczyć koszty i lepiej gospodarować kadrą nauczycielską, ale może utrudnić logistykę pracy szkół.

Nowe przedmioty szkolne: edukacja zdrowotna i obywatelska

Rok szkolny 2025/2026 wprowadza dwa nowe obowiązkowe przedmioty:

• Edukacja zdrowotna – zastąpi wychowanie do życia w rodzinie (WDż) i będzie realizowana w wymiarze jednej godziny tygodniowo w klasach IV–VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych. Brak sprzeciwu rodzica oznacza automatyczny udział ucznia.
• Edukacja obywatelska – obowiązkowa w liceach, technikach i szkołach branżowych. Ma kształtować świadomość obywatelską, uczyć o demokracji, prawach człowieka i funkcjonowaniu państwa.

Dyrektorzy szkół alarmowali, że do końca lipca brakowało rozporządzeń określających kwalifikacje nauczycieli do prowadzenia edukacji zdrowotnej. Dokumenty podpisano dopiero na początku sierpnia, co utrudniło układanie planów.

WF po nowemu: testy sprawnościowe i samoobrona

Nowa podstawa programowa lekcji WF wprowadza:

• biegi wytrzymałościowe, pompki, skoki w dal,
• elementy samoobrony,
• w klasach I–III – obowiązkowe testy sprawnościowe,
• w klasach VII–VIII – moduły inspirowane rekrutacją do służb mundurowych.

Ponadto szkoły mogą tworzyć klasy sportowe od 14 uczniów (wcześniej minimum 20), ale wymagana będzie zgoda organu prowadzącego. Rozszerzono też katalog osób mogących wydać opinię o braku możliwości kontynuowania szkolenia sportowego – teraz zrobi to również nauczyciel WF.

Nowy terminarz ferii zimowych 2025/2026

Spora zmiana będzie dotyczyła ferii zimowych. Zamiast czterech terminów będą trzy:

1. 19 stycznia – 1 lutego: pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, świętokrzyskie.
2. 2 – 15 lutego: zachodniopomorskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, dolnośląskie, opolskie, małopolskie.
3. 16 lutego – 1 marca: lubuskie, wielkopolskie, śląskie, lubelskie, podkarpackie.

Zmiana ma na celu lepsze wykorzystanie infrastruktury turystycznej, ale budzi obawy o przepełnienie popularnych kurortów.

Nowe zasady oceniania uczniów ze specjalnymi potrzebami

Od września 2025 r. w polskich szkołach wdrażana jest ocena funkcjonalna dla uczniów z autyzmem, zaburzeniami sensorycznymi i niepełnosprawnościami intelektualnymi. Nie jest ona zamiennikiem tradycyjnych ocen szkolnych, lecz dodatkowym narzędziem diagnostycznym skoncentrowanym na funkcjonowaniu ucznia w codziennym życiu – uwzględnia jego rozwój emocjonalny, społeczny, proces adaptacji, a nie tylko wyniki w testach czy egzaminach.

Model oceny oparty jest na biopsychospołecznym podejściu – bierze pod uwagę warunki edukacyjne oraz środowisko ucznia, co umożliwia indywidualizację wsparcia. System powstał m.in. w reakcji na interpelację poselską (Joanny Borowiak i innych), wskazującą na niewydolność testowego systemu oceniania u dzieci z autyzmem.

Prace służące wdrożeniu oceny funkcjonalnej są prowadzone przez MEN etapami – obecnie nie zastępuje ona oficjalnych ocen szkolnych, lecz pełni rolę wspierającą edukację włączającą, docelowo mając poprawić jakość wsparcia uczniów ze SPE. Wytyczne obejmują wykorzystanie narzędzi takich jak SRMD, KSzoF oraz systemu teleinformatycznego, co usprawnia współpracę nauczycieli i specjalistów oraz planowanie wsparcia.

Łatwiejsze zatrudnianie specjalistów w szkołach niepublicznych

W szkołach i placówkach niepublicznych wprowadzono możliwość zatrudniania nauczycieli specjalistów (psychologów, pedagogów, logopedów) w wymiarze do 9 godzin tygodniowo, na podstawie umów innych niż umowa o pracę (np. umowa zlecenie, B2B). Do tej pory limit ten wynosił tylko 4 godziny tygodniowo.

Ta zmiana, wynikająca z nowelizacji Karty Nauczyciela, ma na celu deregulację i ułatwienie spełnienia standardów kadrowych – obecnie tylko około 24 % szkół niepublicznych spełnia wymagania w zakresie zatrudnienia specjalistów.

Projekt nowelizacji Karty Nauczyciela z czerwca 2025 r. przeszedł kolejne etapy legislacyjne, a projekt akceptujący tę zmianę został przyjęty przez Radę Ministrów. Rzecznik rządu podkreślił, że to rozwiązanie odpowiada na narastający kryzys zdrowia psychicznego i jest konieczne, aby rozszerzyć dostępność wsparcia psychologicznego w szkołach

Kontekst społeczny i finansowy reformy w szkołach

Zmiany w edukacji mają szeroki wpływ nie tylko na uczniów, ale także na budżety samorządów. Ograniczenie liczby godzin religii oznacza mniejsze koszty dla organów prowadzących szkoły, ale wprowadzenie nowych przedmiotów i zmian w WF wymaga dodatkowych nakładów na szkolenia nauczycieli i wyposażenie.

Według danych GUS w Polsce uczy się ponad 4,6 mln uczniów, a średni koszt kształcenia jednego ucznia w szkole podstawowej to ok. 12 tys. zł rocznie. Każda zmiana w siatce godzin czy w podstawie programowej ma więc istotne skutki finansowe.