Obowiązuje zakaz zbierania grzybów. Za złamanie grozi wysoka grzywna

Grzywna za zbieranie grzybów. Na jakiej podstawie leśnicy sprawdzają koszyki?

Okazuje się, że niektóre gatunki grzybów są w Polsce objęte ochroną prawną. Ich zrywanie grozi grzywną nawet do 5000 zł. Grzywna ta wynika wprost z art. 163 Kodeksu wykroczeń, który stanowi, że:

„Kto w lesie rozgarnia ściółkę lub niszczy grzyby albo grzybnię, podlega karze grzywny albo karze nagany.”

Szczegółową listę chronionych gatunków określa rozporządzenie Ministra Środowiska wydane na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Znajduje się na niej aż 232 gatunki grzybów objętych ścisłą ochroną oraz 90 – objętych ochroną częściową.

Do najczęściej spotykanych grzybów chronionych należą m.in.:

• maślak trydencki,
• boczniak mikołajkowy,
• chrobotek reniferowy,
• trufla wgłębiona czy
• borowik korzeniasty.

Ich zerwanie – nawet nieumyślne – może skończyć się wysoką grzywną. Pełną listę gatunków chronionych można znaleźć tutaj.

Gdzie nie wolno zbierać grzybów?

Podczas jesiennych spacerów łatwo też wejść na teren, na którym obowiązuje stały zakaz wstępu. Szczególną ostrożność warto zachować w pobliżu terenów wojskowych, zwłaszcza poligonów. Nie zawsze są one ogrodzone, a tablice ostrzegawcze często stoją jedynie przy głównych drogach. Wejście na taki teren grozi mandatem w wysokości 500 zł. Zakaz zbierania grzybów obowiązuje również:

• w parkach narodowych i rezerwatach przyrody,
• na uprawach leśnych do 4 m wysokości,
• w drzewostanach nasiennych i na powierzchniach doświadczalnych,
• w ostojach zwierzyny.

Czy istnieją limity w zbieraniu grzybów?

Zasady zbierania grzybów w lasach państwowych określa ustawa o lasach. Zgodnie z jej treścią:

„Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane do zbioru płodów runa leśnego na potrzeby własne oraz – po zawarciu umowy z nadleśnictwem – dla celów przemysłowych.”

Oznacza to, że na własny użytek można zbierać grzyby bez żadnych limitów ilościowych, pod warunkiem że nie łamiemy przepisów o ochronie gatunkowej i nie wchodzimy na tereny objęte zakazem wstępu.

Nie tylko grzyby – zrywanie gałązek również zabronione

Zakaz dotyczy także tzw. stroiszu, czyli przyciętych gałązek drzew iglastych (najczęściej jodły i świerka). Używa się ich w ogrodnictwie i florystyce – do wiązanek, wieńców czy świątecznych ozdób – a także do ochrony roślin przed mrozem.

Legalnie można go pozyskać wyłącznie z własnej posesji lub kupić w nadleśnictwie. Lasy Państwowe co roku prowadzą kontrolowaną sprzedaż stroiszu – w 2023 roku przygotowano ponad 11 tysięcy m³ gałęzi. Każdy zakup potwierdzany jest asygnatą, czyli dokumentem poświadczającym legalne pochodzenie surowca.

Nowe przepisy: surowsze kary za szkodnictwo leśne

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian w Kodeksie karnym i Kodeksie wykroczeń, które mają skuteczniej przeciwdziałać tzw. szkodnictwu leśnemu – czyli m.in. nielegalnemu pozyskiwaniu stroiszu, niszczeniu grzybów czy rozjeżdżaniu lasów.

Najważniejsze propozycje:

• Stroisz stanie się przedmiotem przestępstwa – w Kodeksie karnym pojawi się nowy art. 290a, przewidujący karę za niszczenie zasobów leśnych.
• Obowiązkowe odszkodowanie – sąd będzie musiał orzec nawiązkę w wysokości dwukrotnej wartości skradzionych gałęzi.
• Ściganie na wniosek – jeśli czyn dotyczy osoby najbliższej.
• Odpowiedzialność pomocników i podżegaczy – karane będą również osoby, które pomagały lub namawiały do popełnienia wykroczenia.
• Wyższe kary za niszczenie lasu – za rozjeżdżanie dróg leśnych, niszczenie roślin, siedlisk, grzybów lub zwierząt, a także za nadmierny hałas, sąd będzie mógł nałożyć nawiązkę do 1500 zł.
• Surowsze sankcje dla recydywistów – osoby, które w ciągu dwóch lat popełnią to samo wykroczenie, zapłacą co najmniej dwukrotnie wyższą grzywnę.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2025 poz. 734)

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2024 poz. 1478)

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz.U. 2014 poz. 1408)

Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. 2025 poz. 567)