Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Czym jest artykuł 4 NATO?
Artykuł 4 Traktatu Północnoatlantyckiego to jeden z kluczowych przepisów regulujących współpracę państw członkowskich NATO. Umożliwia on pilne konsultacje między państwami sojuszu w sytuacjach, w których jedno z państw uzna, że zagrożona jest jego integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo.
Zgodnie z zapisami artykułu 4 NATO: "Strony będą się wspólnie konsultowały, ilekroć, zdaniem którejkolwiek z nich, zagrożone będą integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron". Oznacza to, że inicjatywa konsultacji może wyjść od dowolnego państwa członkowskiego NATO, które czuje, że jego bezpieczeństwo jest zagrożone.
Artykuł 4 nie jest jednak mechanizmem obronnym w rozumieniu artykułu 5. Jego celem jest przede wszystkim wymiana informacji, analiza zagrożeń i wypracowanie wspólnego stanowiska państw członkowskich. Dzięki temu NATO może reagować na sytuacje kryzysowe, zanim przerodzą się one w poważny konflikt.
Jak działa artykuł 4 NATO?
Procedura uruchomienia artykułu 4 NATO rozpoczyna się od wniosku składnego do Sekretarza Generalnego NATO. Następnie sprawa trafia na forum Rady Północnoatlantyckiej, gdzie przedstawiciele wszystkich państw członkowskich omawiają zaistniałą sytuację. W toku tych konsultacji możliwe jest podjęcie decyzji o wspólnych działaniach, które mają na celu zminimalizowanie zagrożeń i wzmocnienie bezpieczeństwa państwa wnioskującego.
Warto podkreślić, że artykuł 4 NATO może być uruchamiany w różnych okolicznościach, nie tylko w przypadku zbrojnej napaści. Każde poważne zagrożenie, które może mieć wpływ na bezpieczeństwo państwa członkowskiego, to podstawa do rozpoczęcia konsultacji.
NATO uruchamia artykuł 4. Wnioskowała o to Polska
W nocy z wtorku na środę (z 9 na 10 września), w trakcie ataku Rosji na terytorium Ukrainy, polska przestrzeń powietrzna została wielokrotnie naruszona przez rosyjskie drony. Premier Donald Tusk poinformował w Sejmie, że Polska chce uruchomienia artykułu 4 NATO. Po godz. 13 rzecznik rządu Adam Szłapka poinformował w rozmowie z Polsat News, że NATO uruchomiło artykuł 4 Paktu Północnoatlantyckiego.
— To nasza wspólna rekomendacja z panem prezydentem. Artykuł 4 to dopiero wstęp do pogłębionej współpracy i słowa tu nie wystarczą. Będziemy oczekiwali w trakcie konsultacji zdecydowanie większego wsparcia. To nie jest nasza wojna, to nie jest wyłącznie wojna Ukraińców, to jest wojna, konfrontacja, którą Rosja wypowiedziała całemu wolnemu światu — podkreślił premier.
Różnice między artykułem 4 a artykułem 5 NATO
Często artykuł 4 mylony jest z artykułem 5 NATO, który jest najważniejszym mechanizmem obronnym. Warto zatem wyjaśnić różnice:
- Artykuł 4 NATO – umożliwia konsultacje w przypadku zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa członkowskiego. Nie nakłada automatycznego obowiązku wspólnej obrony ani użycia sił zbrojnych. Jest to przede wszystkim mechanizm polityczny, służący analizie sytuacji i koordynacji działań.
- Artykuł 5 NATO – przewiduje zasadę kolektywnej obrony. Oznacza to, że atak na jedno państwo członkowskie traktowany jest jako atak na cały sojusz, co obliguje wszystkie państwa NATO do udzielenia pomocy, w tym wojskowej, na rzecz zaatakowanego kraju.
