Cel urlopu bezpłatnego bez znaczenia dla pracodawcy

Możliwość skorzystania z urlopu bezpłatnego przysługuje pracownikom na podstawie art. 174 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Przepis ten przewiduje, że na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Może, czyli nie musi. Na dodatek, jeśli nie zdecyduje się wyrazić zgody na tego rodzaju nieobecność pracownika, nie musi tego w żaden sposób uzasadniać. Należy podkreślić, że istnieje szereg szczególnych regulacji odnoszących się do możliwości korzystania z urlopu bezpłatnego, które modyfikują zasady obowiązujące w tym zakresie pracodawcę i pracownika i sprawiają na przykład, że udzielenie tego urlopu jest obowiązkiem pracodawcy. Dotyczy to jednak przypadków pełnienia przez pracownika szczególnej roli, zazwyczaj o dużym znaczeniu społecznym, np. pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, czy skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii. W najczęściej występujących w praktyce przypadkach, pracownik wnioskuje o udzielenie urlopu ze względu na potrzebę realizacji swoich prywatnych potrzeb i planów i w takim wypadku pracodawca nie jest zobowiązany do wyrażenia na to zgody. Z drugiej jednak strony, pracownik wnioskujący o udzielenie tego rodzaju wolnego nie jest jednocześnie zobowiązany do uzasadniania swojego wniosku, choć oczywiście łatwo sobie wyobrazić, że w praktyce dobrowolne przedstawienie tego uzasadnienia może być istotnym elementem pozwalającym pracodawcy na zmianę optyki

Za urlop bezpłatny pracownikowi nie należy się wynagrodzenie

Dlaczego pracownicy proszą o udzielenie im bezpłatnego urlopu? Najczęściej dlatego, że nie mają możliwości zrealizowania swoich planów przy wykorzystaniu innych uprawnień pracowniczych, np. urlopu wypoczynkowego. Może zdarzyć się tak, że wymiar tego urlopu przysługującego pracownikowi nie pozwala mu np. na zaplanowanie wypoczynku i zachodzi konieczność uzupełnienia go lub wręcz zastąpienia urlopem bezpłatnych. Bywa i tak, że pracownik wykorzysta już w danym roku przysługujący mu urlop wypoczynkowy, a niespodziewane zdarzenia, które mają miejsce w jego życiu będą wymagały jego obecności i uwagi. Niezależnie od tego, jakie powody leżą u podstaw złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie mu wolnego, musi on spodziewać się, że w okresie, w którym nie będzie świadczył pracy, nie zachowa prawa do wynagrodzenia. Jak policzyć ile pracownik straci? Punktem wyjścia do dokonania obliczeń jest wynagrodzenie brutto przysługujące pracownikowi. Niezbędnym wskaźnikiem jest też liczba godzin do przepracowania przypadająca w miesiącu, w którym będzie on korzystał z urlopu bezpłatnego. Dla przykładu – jeżeli pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości 5000 złotych brutto, to w lipcu, w którym przypadają do przepracowania 184 godziny, wynagrodzenie za godzinę jego pracy wynosi 27,17 zł. Jeżeli pracownik skorzysta w tym miesiącu z 5 dni urlopu bezpłatnego, a w każdym z nich był zobowiązany do przepracowania 8 godzin, to przysługujące mu wynagrodzenie należy pomniejszyć o należność przysługującą za te 40 godzin pracy, czyli 27,17 x 40 = 1086,80 zł. Za lipiec pracownik nie będzie więc miał prawa do wynagrodzenia w wysokości 5000 złotych, a jedynie do 3913,20 złotych. Przenosząc te obliczenia na wysokość wynagrodzenia najmniej zarabiających pracowników, a więc osób, którym przysługuje minimalne wynagrodzenie za pracę, należy stwierdzić, że jeśli zechcą one w lipcu 2025 roku wypoczywać przy wykorzystaniu urlopu bezpłatnego, to za każdy dzień obejmujący 8 godzin pracy stracą one 202,88 zł. W sierpniu te obliczenia będą przedstawiły się jeszcze mniej korzystanie. W tym miesiącu przypada bowiem do przepracowania jedynie 160 godzin, co sprawia, że stawka za godzinę pracy to w tej sytuacji 29,16 zł, a za 8 godzin pracy trzeba potrącić z wynagrodzenia aż 233,28 zł.

Podstawa prawna

art. 174 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)