Zasada – im wyższa stopa zwrotu, tym wyższe jest ponoszone ryzyko – jest stara jak świat finansów. W procesie wyboru inwestujący mogą zdecydować się na jedno z dwóch głównych podejść – osiągnięcie wyższej stopy zwrotu lub mniejszego ryzyka inwestycji. Pierwsze z nich polega na określeniu oczekiwanej stopy zwrotu (np. inwestor w przyszłości chciałby zrealizować płatność w określonej wysokości i inwestuje posiadane środki, by osiągnąć tę sumę) i następnie minimalizacji ryzyka inwestycyjnego, które powinno się ponieść dla uzyskania tej określonej stopy zwrotu. Drugie podejście polega na wyznaczeniu docelowego poziomu ryzyka – czyli maksymalnego poziomu, na poniesienie którego inwestor może sobie pozwolić (np. może chodzić o środki na ważny cel, których utraty lub znacznego obniżenia wartości nie wolno ryzykować) oraz późniejszej maksymalizacji stopy zwrotu dla założonego poziomu ryzyka. I minimalizację ryzyka z pierwszego podejścia, i maksymalizację stopy zwrotu opisaną w podejściu drugim dokonuje się poprzez odpowiednie ukształtowanie portfela inwestycyjnego – czyli wybór odpowiednich klas aktywów o zróżnicowanych poziomach oczekiwanych stop zwrotu i ryzyka oraz właściwe ustalenie wag poszczególnych rodzajów inwestycji.
Ryzyko inwestycji
Poniżej wymienimy najważniejsze rodzaje inwestycji w świetle relacji oczekiwanej stopy zwrotu do spodziewanego ryzyka – czyli zyskowności w stosunku do bezpieczeństwa. Przedstawiony diagram rozpoczyna się od inwestycji najbezpieczniejszych – ale o niskich stopach zwrotu, i kończy się na inwestycjach o bardzo wysokim poziomie ryzyka – aczkolwiek również z możliwością osiągnięcia wysokiej stopy zwrotu.
Z powyższego zestawienia wynika, iż inwestycjami o najniższym stopniu ryzyka są obligacje rządowe (czyli Skarbu Państwa) – należałoby się tego spodziewać, biorąc pod uwagę fakt, że to państwo jest gwarantem tych papierów wartościowych. Obligacje municypalne teoretycznie posiadają nieco wyższy poziom ryzyka niż obligacje Skarbu Państwa. Następne w kolejności są lokaty bankowe, które z racji ponoszenia ryzyka specyficznego – charakterystycznego dla określonego banku, powinny być oprocentowane wyżej niż obligacje rządowe i municypalne. Po nich wymieniane są produkty strukturyzowane (najczęściej są to również obligacje z wbudowaną ekspozycją na jakieś określone aktywa – np. indeksy rynku akcji lub towary giełdowe). Dają one możliwość osiągnięcia wyższej stopy zwrotu przy równoczesnej gwarancji zainwestowanego kapitału (należy jednak pamiętać, iż do tej klasy zaliczają się jedynie produkty z pełną gwarancją zainwestowanego kapitału). Następnie można wymienić obligacje korporacyjne – które oferują istotnie wyższą oczekiwaną stopę zwrotu (niż np. obligacje rządowe czy municypalne). Warto jednak pamiętać, iż obligacje te są obarczone znacznie większym ryzykiem – w celu zmniejszenia którego niektóre papiery tego typu mogą posiadać priorytetowe zabezpieczenie bezpośrednio na aktywach firmy, która je wyemitowała. Kolejne w porównaniu są jednostki funduszy inwestycyjnych – aczkolwiek warto podkreślić, iż bierzemy tutaj pod uwagę niejako wartość uśrednioną, ponieważ istnieją fundusze bardziej bezpieczne (np. rynku pieniężnego czy obligacyjne) i bardziej ryzykowne (akcyjne) – które, w zależności od kompozycji portfela inwestycyjnego, plasować się będą wyżej lub niżej od wartości średniej.
Reklama
Inwestowanie w akcje
Akcje małych i średnich firm są najczęściej obarczone wyższym ryzykiem niż akcje dużych i renomowanych spółek, jednak również oferują potencjalnie wyższe stopy zwrotu (ma to związek przede wszystkim z mniejszą dostępnością informacji na ich temat – np. raportów analitycznych, pozwalających zidentyfikować akcje takiej firmy jako perspektywiczną inwestycję bądź wytypować jako papier do eliminacji z portfela). Następne w kolejności są nieruchomości – są one traktowane przez wielu jako dobra lokata kapitału, ale trzeba też pamiętać, iż ten rodzaj inwestycji nie jest tak płynny, jak np. akcje publicznych firm – i z tego powodu jest podatny na istotne wahania cenowe (aczkolwiek problem płynności może być w dużej mierze rozwiązany poprzez inwestycje w tzw. fundusze rynku nieruchomości notowane na giełdzie, jest to jednak już w zasadzie inna klasa aktywów).
Metale szlachetne historycznie cechują się wyższą stopą zwrotu niż wszystkie poniższe klasy aktywów, ale warto pamiętać, że ich ceny mogą znacząco się wahać – szczególnie w krótszych okresach. Towary giełdowe charakteryzują się wyższym ryzykiem specyficznym (które zależy od perspektyw branży, w której wykorzystywany jest dany surowiec bądź produkt), ale mogą oferować również wyższą stopę zwrotu. Przedostatnie w kolejności są kontrakty futures – które są już bardzo ryzykownym rodzajem inwestycji (z powodu wbudowanej dźwigni finansowej – czyli uzyskania ekspozycji na aktywa główne za pomocą kwoty, która najczęściej stanowi ułamek ich wartości). I na samym końcu plasują się opcje giełdowe, które z racji niesymetrycznego kształtowania się praw i obowiązków każdej ze stron transakcji uważane są za jedne z najbardziej ryzykownych papierów wartościowych – taki układ pozwala jednej ze stron osiągnąć ponadprzeciętną stopę zwrotu, a jednocześnie naraża drugą stronę na bardzo duże straty.
Dywersyfikacja portfela
Przy okazji omawiania charakterystyki różnych rodzajów inwestycji warto również wspomnieć o dywersyfikacji portfela i jej wpływie na relację oczekiwanej stopy zwrotu do ponoszonego ryzyka. Większość profesjonalnie zarządzanych portfeli inwestycyjnych ma bowiem zdywersyfikowaną strukturę. Oznacza to, że mogą znajdować się w nich różne rodzaje aktywów – poczynając od tych o niskim poziomie ryzyka (np. obligacje rządowe), aż do bardzo ryzykownych instrumentów pochodnych (np. kontrakty terminowe). Dywersyfikowanie portfela odbywa się głównie poprzez ustalanie klas aktywów do zainwestowania (tzw. alokacja) oraz poprzez dobór odpowiednich instrumentów finansowych wewnątrz każdej z tych klas (tzw. selekcja). Na przykład w portfelu mogą znajdować się obligacje rządowe, obligacje korporacyjne, akcje dużych firm oraz akcje średnich i małych firm – każda z tych klas posiada określony udział procentowy (tzw. limit zaangażowania). Po ustaleniu udziałów dokonuje się wyboru odpowiednich papierów wartościowych – w opisywanym przypadku będzie on dotyczyć różnych rodzajów obligacji rządowych i korporacyjnych oraz akcji różnych spółek. Dywersyfikowanie portfela ma na celu obniżenie docelowego poziomu ryzyka całościowej inwestycji – np. jeśli udział obligacji rządowych podwyższy się, jednocześnie zmniejszając udział bardzo ryzykownych akcji średnich i małych spółek, to poziom ryzyka całego portfela spadnie. Jednak, jak można było się tego spodziewać, dzieje sie to kosztem oczekiwanej stopy zwrotu – wprawdzie podwyższenie udziału obligacji o niskim poziomie ryzyka zmniejszy poziom ryzyka całego portfela (tym samym zwiększając jego bezpieczeństwo), to takie działanie obniży również oczekiwaną stopę zwrotu z całej inwestycji (poprzez obniżenie udziału akcji średnich i małych spółek, które na ogół posiadają istotnie wyższą niż obligacje rządowe oczekiwaną stopę zwrotu).
Podsumowując, warto jeszcze raz podkreślić – gdy jakakolwiek inwestycja oferuje wysoką stopę zwrotu, trzeba pamiętać, iż dzieje się to kosztem bezpieczeństwa inwestowanych środków, przy czym poziom ryzyka niekoniecznie jest pokazywany na pierwszym planie. Dlatego każda możliwość inwestycyjna powinna być analizowana nie tylko pod względem zyskowności, ale również i poziomu bezpieczeństwa.
Artykuł przedstawia osobiste poglądy autora, a nie instytucji, z którą jest związany
