Nieprzychylność warunków rynkowych może być determinującym czynnikiem, który hamuje rozwój przedsiębiorczości oraz nowych pomysłów. W czasach kryzysu poza firmami, które od dłuższego czasu poszukują kapitału na zrealizowanie swoich ambitnych przedsięwzięć, również małe i średnie przedsiębiorstwa mają problemy z pozyskaniem niezbędnego do dalszego rozwoju kapitału. Ten niebezpieczny dla inwestycyjnej strony gospodarki stan jest zarazem szansą dla funduszy podwyższonego ryzyka, takich jak private equity czy venture capital. Różnica między nimi polega na fazie rozwoju przedsiębiorstwa, w której fundusze te rozpoczynają inwestycję. Z założenia bowiem fundusze venture capital inwestują o jeden moment rozwoju przedsiębiorstwa wcześniej aniżeli private equity, co wiąże się zazwyczaj dla nich z wyższym ryzykiem. Może to jednak w przyszłości przynieść nieprzeciętnie wyższe zyski funduszowi VC.
Potrzeby spółek „zasianych” w czasie kryzysu nie ograniczają się jednak jedynie do pozyskania kapitału. Niejednokrotnie nowa spółka musi zasięgać licznych konsultacji, doradztwa oraz pozyskać kontakty biznesowe, które trudno nawiązać bez doświadczenia i wsparcia bardziej doświadczonych graczy.
Warto zatem pamiętać, że oprócz kapitału, inwestor typu venture capital dostarcza również know-how i wiedzę swoich specjalistów. Obejmując udziały zostaje wspólnikiem, a więc monitoruje działania spółki oraz bierze na siebie część ryzyka inwestycji. Dla przedsiębiorcy jest to korzystne, gdyż ma wówczas z funduszem venture capital wspólny cel: odnieść sukces i zwiększyć wartość przedsiębiorstwa. Wejście inwestora VC/PE poprawia także wizerunek przedsiębiorstwa. Dla podmiotów zewnętrznych jest to sygnał, iż inwestor widzi szanse na sukces tego przedsięwzięcia i chce w niego zainwestować. Dodatkowo wejście inwestora oznacza także, że przedsiębiorstwo zostało szczegółowo sprawdzone, co nie zdarza się podczas oceny wniosku kredytowego.
Wracając jednak do kwestii zapotrzebowania na kapitał, młode przedsiębiorstwa z pozyskanych środków najczęściej realizują takie przedsięwzięcia, jak:
- produkcja nowych produktów lub usług,
- zastosowanie nowej technologii wytwarzania,
- wykup przedsiębiorstwa konkurencyjnego w celu zwiększenia udziałów w rynku,
- przejęcie przedsiębiorstwa przez menedżerów w przypadku braku możliwości jego efektywnego funkcjonowania przy asyście dotychczasowych właścicieli,
- skierowanie spółki na drogę rozwoju po jej sanacji,
- planowane wejście na giełdę.
Wybór funduszu to jednak nie tylko wybór źródła kapitału, ale również partnera, z którym właściciel przedsiębiorstwa będzie współpracować przez najbliższych kilka lat. Aby dokonać selekcji należy wziąć pod uwagę preferencje funduszy co do obszaru działania, branży, fazy rozwoju i wielkości inwestycji, czy też możliwości zajęcia pozycji inwestora dominującego. Dopasowanie specyfiki działań funduszu i oczekiwań przedsiębiorcy to jednak tylko wstępny etap selekcji.
Następnie przedsiębiorca powinien także odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:
- Czy fundusz ma doświadczenie z inwestycjami w podobne przedsięwzięcia?
- Czy fundusz przyjął postawę pasywną czy aktywną w zarządzaniu dotychczasowymi spółkami portfelowymi?
- Czy w portfelu funduszu znajduje się już przedsiębiorstwo konkurencyjne lub komplementarne?
- Czy przedstawiciele funduszu to osoby, które mogą być dobrymi partnerami w procesie negocjacji?
- Czy fundusz jest powiązany z innymi funduszami?
- Czy przedstawiciele funduszu pomagają w pozyskiwaniu nowych kanałów dystrybucji oraz wykwalifikowanej kadry zarządzającej?
Jeżeli po tym etapie przedsiębiorca jest nadal przekonany do finansowania z wykorzystaniem danego funduszu i akceptuje jego ogólne założenia (np. konieczność sprzedaży udziałów oraz częściową utratę kontroli nad spółką) to kolejnym etapem jest nawiązanie z nim kontaktu. Natomiast jeśli firma zdecydowała się na finansowanie z wykorzystaniem funduszy podwyższonego ryzyka, a nie wybrała jeszcze konkretnego funduszu, z którym chciałaby nawiązać współpracę, poszukiwania inwestora można przeprowadzić na dwa sposoby:
- Pasywny – gdzie nie podejmuje się żadnych działań i biernie oczekuje się na kontakt od potencjalnego partnera. W praktyce występuje bardzo rzadko.
- Aktywny – oznacza stałe i szerokie monitorowanie sektora poprzez analizę prasy, radia, telewizji, czy uczestnictwo w konferencjach, na których bywają przedsiębiorcy i inwestorzy.
Jeżeli inwestor wstępnie zdecyduje się wejść do spółki następuje faza negocjacji, w czasie której omawiane są dwie ważne kwestie: warunki na jakich fundusz wejdzie do spółki (uwzględniające liczbę udziałów i jego rolę w spółce) oraz jak i kiedy z niej wyjdzie (dezinwestycja). Podczas negocjacji ustala się udziały stron, ich prawa i obowiązki, reprezentacje w radzie nadzorczej, czy cenę za jaką fundusz nabywa udziały. Negocjacje bardzo często prowadzone są równolegle do due diligence (analizy przedsiębiorstwa).
Bardzo ważnym aspektem współpracy jest również określenie sposobu rozstania z funduszem. Istota działania tego typu inwestorów przewiduje bowiem „intensywną, ale krótką znajomość”. Fundusze finansują szybko rozwijające się przedsiębiorstwa, aby po kilku latach sprzedać swoje udziały realizując przy tym wysoką stopę zwrotu. Celem inwestycji funduszu nie jest zatem wieloletnie zarządzanie spółką i czerpanie z tego tytułu korzyści finansowych z bieżących zysków.
Kryzys nie pozostał jednak bez echa również w tym sektorze. W raporcie The European Private Equity & Venture Capital Association przedstawiono statystyki za rok 2008, w którym można zauważyć, że niekorzystna sytuacja gospodarcza zebrała swoje żniwo również wśród funduszy podwyższonego ryzyka. Co prawda sytuacja wygląda znacznie lepiej niż miało to miejsce kilka lat temu, jednakże patrząc na dynamikę inwestycji można zauważyć wyraźne wyhamowanie. Najlepiej obrazuje to wykres przedstawiający wartość rocznych inwestycji w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej (wartość w mln euro).
Podsumowując działalność funduszy podwyższonego ryzyka, można stwierdzić, że oprócz takich sposobów pozyskania finansowania jak wsparcie aniołów biznesu, salony inwestycyjne, czy też inwestorzy prywatni, fundusze PE/VC należą do czołówki kapitałodawców nie tylko w okresie dekoniunktury. Próbując pozyskać kapitał niejednokrotnie będzie to zatem jedno z nielicznych źródeł, które będzie chętne udostępnić kapitał młodym przedsiębiorstwom.
Artykuł pochodzi z Raportu Grupy IPO.pl „Kapitał dla firm 2010”. Pobierz pełną wersję raportu Kapitał dla firm 2010.
/>