To nie pierwszy raz gdy ceny energii elektrycznej są jednym z kluczowych tematów debaty publicznej. Podobnie było w Polsce w latach 30. Po wybuchu Wielkiego kryzysu polski rząd z jednej strony doprowadził do deflacji w kraju, a z drugiej strony nakładał na energię i urządzenia elektryczne kolejne podatki, które miały pomóc w zasypywaniu gigantycznej dziury budżetowej.
Taka polityka doprowadziła nie tylko do protestów antyrządowych, ale też strajków elektrycznych wymierzonych w spółki energetyczne, które nie chciały obniżać cen prądu w dobie znacznego zubożenia społecznego. Takie protesty wybuchły m.in. w Warszawie, Łodzi, Radomiu, Piotrkowie i Białymstoku.
Ostry charakter przybrały zwłaszcza w tym ostatnim mieście, gdzie od początku XX wieku silną pozycję miała lewica i ruchy anarchistyczne. Latem 1932 roku zawiązał się tam „Międzyzwiązkowy komitet walki o tańsze światło elektryczne” zainicjowany m.in. przez Związek Lokatorów. Białostockie organizacje społeczne domagały się obniżenia cen prądu z 92 do 60 gr/kWh i zmniejszenia opłaty za licznik (dziś to opłata abonamentowa) ze 1,50 zł do 63 gr miesięcznie.
Strajk elektryczny
Spór na dobre rozgorzał gdy w sierpniu Białostockie Towarzystwo Elektryczności, zamiast obniżyć taryfy, jak chcieli tego protestujący, przedstawiło nowy skomplikowany cennik obniżający stawki w przypadku większego zużycia energii niż wynosiło ono zwykle do tej pory (dziś działa w ten sposób taryfa antysmogowa).
Następnego dnia Dziennik Białostocki podawał przykład krawca Czerniaka, którego miesięczny rachunek za 2 kWh zużytej energii elektrycznej wyniósł 5 zł 27 gr, z tego 1,84 zł za samo zużycie energii, 1,50 zł za wynajęcie instalacji, 1,75 zł opłaty stałej i 18 gr podatku elektrycznego. „I gdybyż to był człowiek zamożny, w którego budżecie złotówka nie odgrywa większej roli. Czerniak – to nędzarz, pracujący po 16 godzin na dobę i otrzymujący za to groszowe wynagrodzenie. Każdy grosz – nadpłacony przez tego niewolnika igły – to kawałek chleba, odjęty z ust jego ośmiorga dzieci. Dla elektrowni jest to obojętne, nie chce ona wziąć pod uwagę, że znaczna część jej abonentów to tacy sami biedacy. Czy zrozumie, że dalej się w ten sposób postępować nie da?” – pytał dziennik, zachęcając mieszkańców do przystąpienia do strajku ostrzegawczego.
„Niech nikt się nie wyłamie z solidarnej akcji strajkowej. Niechaj w dniu tym nie pali się ani jedna lampa elektryczna” – nawoływał komitet strajkowy.
Jaki efekt dały naciski społeczeństwa? Czy strajki i arbitraże odniosły sukces? O tym w dalszej części artykułu na portalu WysokieNapiecie.pl
