Waloryzacja emerytur i rent odbywa się raz w roku, zazwyczaj w marcu. Stawki emerytur i rent w 2024 roku wzrosną od 1 marca w efekcie pierwszej w tym roku waloryzacji. Ministerstwo zapowiada jednak także drugą waloryzację. Czy rzeczywiście emeryci i renciści mogą liczyć na kolejną podwyżkę świadczeń w tym roku?
Druga waloryzacja? Minister wyjaśnia
Wiceminister rodziny, Sebastian Gajewski, powiedział agencji PAP, że ministerstwo złożyło wniosek o uwzględnienie projektu dotyczącego drugiej waloryzacji w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu. - Projekt jest obecnie procedowany przez Zespół do spraw Programowania Prac Rządu oraz będzie procedowany przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów - powiedział Sebastian Gajewski.
Minister podkreślił jednak, że przepisy mogą zostać jeszcze zmienione, a ostateczna forma będzie ustalona w ciągu kilku miesięcy. - W projekcie zakładamy, że druga waloryzacja byłaby przeprowadzona we wrześniu. Oczywiście jest to waloryzacja, która ma charakter interwencyjny, czyli będzie uruchamiana, gdy inflacja za pierwsze półrocze przekroczy pewien poziom - dodał.
Zgodnie z umową koalicyjnego rządu, druga waloryzacja będzie miała miejsce, jeśli wskaźnik inflacji przekroczy 5 procent. Według prognoz, tempo wzrostu cen w pierwszym półroczu 2024 roku będzie niższe, dlatego szanse na otrzymanie drugiej podwyżki w tym roku są znikome.
Nam chodzi o to, by w sytuacji, gdy z powodu inflacji emeryci widzą, że ceny rosną, a w portfelu jest coraz mniej pieniędzy, nie musieli czekać na skompensowanie tej utraty wartości świadczenia do waloryzacji marcowej - wyjaśnił wiceminister.
Warunek kluczowy drugiej waloryzacji
Minister Sebastian Gajewski unikał bezpośredniej odpowiedzi na pytanie dotyczące konieczności 5-procentowej inflacji dla drugiej waloryzacji, zwracając uwagę na motywację, która legła u podstaw tej koncepcji. Mianowicie, chodzi o sytuację, gdy ceny wzrastają, co prowadzi do obniżenia realnej wartości świadczeń. Druga waloryzacja ma na celu zapobieganie konieczności oczekiwania do marca na rekompensatę aktualnej straty poprzez jednorazową waloryzację emerytur w ciągu roku.
Takie wskazanie sugerowałoby, że w planowanym projekcie – którego inne szczegóły nie zostały jeszcze ujawnione – warunek dotyczący 5-procentowej inflacji nie musi być kluczowy.
Zgodnie ze wstępnymi założeniami dotyczącymi ustalania wskaźnika drugiej waloryzacji, uwzględniane będą dane z pierwszej połowy 2024 roku, a nie za cały rok. Oznacza to, że wskaźnik nie będzie dwucyfrowy, ponieważ teoretycznie inflacja w pierwszej połowie 2024 roku musiałaby przekroczyć 10 procent, aby tak było. Jednak jest to możliwe tylko w teorii, a w rzeczywistości wymagałoby to wystąpienia poważnego kryzysu ekonomicznego.
Wskaźnik waloryzacji
Najprawdopodobniej, oprócz potencjalnego wprowadzenia warunkowego mechanizmu związanego z określonym poziomem inflacji w roku, prawdopodobnie przekraczającym 5 procent, nie planuje się zmian w sposobie ustalania wysokości wskaźnika waloryzacji. Oznacza to, że również druga waloryzacja emerytur będzie oparta na trzech parametrach: średniorocznym wskaźniku inflacji konsumenckiej, średniorocznym wskaźniku tzw. inflacji emeryckiej oraz wzroście przeciętnego wynagrodzenia.
Podstawą do zwaloryzowania będą emerytury z miesiąca poprzedzającego waloryzację, czyli z sierpnia 2024 roku, o ile druga waloryzacja będzie miała miejsce 1 września. W obu przypadkach, w porównaniu do obecnie wypłacanych przez ZUS emerytur i rent, będzie więc konieczne uwzględnienie waloryzacji w marcu.
Pierwsza podwyżka emerytur i rent już od 1 marca
Od 1 marca 2024 roku emeryci i renciści mogą spodziewać się podwyżki swoich comiesięcznych świadczeń. To efekt pierwszej w tym roku waloryzacji emerytur i rent, która została potwierdzona przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk, w komunikacie z 12 lutego 2024 roku dotyczącym wskaźnika waloryzacji emerytur i rent na rok 2024.
W komunikacie tym stwierdzono, że "na podstawie art. 89 ust. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672) ogłasza się, że wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2024 r. wynosi 112,12 proc.". Oznacza to, że stawki emerytur i rent zostaną od 1 marca 2024 roku zwaloryzowane o ten wskaźnik i wzrosną o 12,12 proc.