Zasiłek opiekuńczy 2025. Komu się należy? Ile wynosi? Jak go wyliczyć?

Czym jest zasiłek opiekuńczy?

Zasadniczo świadczenie to ma na celu częściowe pokrycie utraconych przez ubezpieczonego dochodów z powodu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w rodzinie. Inaczej mówiąc, zasiłek opiekuńczy gwarantuje wypłatę świadczenia ubezpieczonemu, który musiał zrezygnować z pracy na rzecz osobistej opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem swojej rodziny. W przeciwieństwie do zasiłku chorobowego, w wypadku którego okres wyczekiwania wynosi 30 dni od zgłoszenia do tego ubezpieczenia, zasiłek opiekuńczy jest przyznawany ubezpieczonemu nawet kilka dni po zgłoszeniu do niego.

Uprawnieni do wypłaty zasiłku opiekuńczego

Świadczenie to jest wypłacane przez ZUS z ubezpieczenia chorobowego. Zatem prawo do niego są wszyscy objęci obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, a do tego na bieżąco opłacają składki z tego tytułu, czyli:

• pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę
• osoby pracujące na umowę zlecenie, na podstawie umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług
• osoby współpracujące z osobą, która wykonuje pracę na umowie-zleceniu, na umowie agencyjnej lub na podstawie umowy uaktywniającej, np. niania,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• osoby wykonujące pracę nakładczą,
• samozatrudnieni i osoby prowadzące pozarolniczą działalność praz osoby współpracujące z osobą, która prowadzi taką działalność,
• osoby odbywające służbę zastępczą,
• duchowni.

Kto nie otrzyma zasiłku opiekuńczego?

ZUS może odmówić wypłaty zasiłku opiekuńczego gdy na koncie rozliczeniowym składek społecznych pojawi się zadłużenie z tytułu ich opłacania przekraczające 1 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Stan zadłużenia ustala się na dzień powstania prawa do świadczenia. Od lipca najniższa krajowa wynosi 4300 zł brutto.

Prawo do otrzymania świadczenia zostanie przywrócone dopiero po spłacie całości zadłużenia. Jeśli dłużnik ureguluje całe zobowiązanie w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, to zasiłek zostanie wypłacony za cały okres niezdolności do pracy.

Jeżeli spłata całości zadłużenia będzie spłacana w okresie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, to prawo do niego się przedawni. Wówczas wypłata zasiłku będzie możliwa dopiero za okres opieki nad chorym członkiem rodziny, który nastąpi po spłacie całości zadłużenia.

Na kogo ubezpieczony może wziąć zasiłek opiekuńczy?

Najczęściej z zasiłku opiekuńczego korzystają rodzice małych dzieci. Ale ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dopuszcza, by z tego świadczenia korzystali ubezpieczeni również w razie konieczności opieki nad innym członkiem rodziny. Ustawa wyszczególnia kiedy ubezpieczony ma prawo do zasiłku opiekuńczego:

w przypadku dziecka do lat 8., gdy wystąpiła jedna z poniższych sytuacji:

• nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których Twoje dziecko uczęszcza,
• konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej,
• choroba opiekuna dziennego lub niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą,
• poród lub choroba małżonka lub drugiego rodzica dziecka ubezpieczonego, który stale opiekuje się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
• pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka ubezpieczonego, który stale opiekuje się dzieckiem;

dziecko z niepełnosprawnościami, czyli dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, które nie ukończyło 18 lat, jeśli wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

• poród lub choroba małżonka lub drugiego rodzica dziecka ubezpieczonego, który stale opiekuje się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia mu opiekę,
• pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub drugiego rodzica dziecka ubezpieczonego, którzy stale opiekuje się dzieckiem;
• chorym dzieckiem;
• innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.

Ile dni w roku pracownik może korzystać z zasiłku opiekuńczego?

To ile dni w roku ubezpieczony może pobierać zasiłek opiekuńczy, reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Według zapisów tej ustawy zasiłek opiekuńczy przysługuje nie tylko na dzieci, ale również na innych członków rodziny. Na każdą z tych grup przysługuje inna długość świadczenia:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli ubezpieczony opiekuje się zdrowym dzieckiem do lat 8.lub chorym dzieckiem do lat 14., w tym także dzieckiem niepełnosprawnym,
• 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli ubezpieczony opiekuje się dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny,

30 dni w roku kalendarzowym, jeśli ubezpieczony opiekuje się:

• chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14. lat, ale nie ukończyło 18. lat,
• dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8. lat, ale nie ukończyło 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu małżonka lub drugiego rodzica dziecka ubezpieczonego, który stale opiekują się dzieckiem, nie może on opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym.

Od jakich składników wynagrodzenia wyliczany jest zasiłek opiekuńczy?

W największym uproszczeniu podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone:

• za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy, czyli jeśli pracownik korzysta z zasiłku opiekuńczego od 01 września 2024 roku, to do wyliczenia świadczenia bierze się pod uwagę wynagrodzenie od września 2023 roku do sierpnia 2024 roku, albo
• za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia; jeśli pracownik rozpoczął pracę 01 lutego 2024 roku, a korzysta z zasiłku opiekuńczego 01 września 2024 roku, to do jego wyliczenia wzięte będzie wynagrodzenie wypłacone od lutego do sierpnia 2024 roku.
• do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownikowi przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy podobnie jak wynagrodzenie chorobowe wynosi 80 proc. podstawy wymiaru świadczenia. Jak to wygląda w praktyce, przedstawia poniższy przykład, w którym podstawa wymiaru świadczenia wynosi 6600 zł, a niezdolność do pracy z tytułu opieki nad członkiem rodziny wyniosła 14 dni np. września:

[(6600 zł postawy wymiaru świadczenia : 30 dni wynikających z ustawy) x 80%] x 14 dni zasiłkowych = [220 zł stawka dzienna podstawy świadczenia x 80%] x 14 dni zasiłkowych = 176 zł x 14 dni = 2464 zł

Czyli za 14 dni zasiłku opiekuńczego ubezpieczony otrzyma 2464 zł brutto. Pozostała część wynagrodzenia będzie wyliczona w sposób standardowy.