1500 zł miesięcznie dla seniorów. Dla niektórych nawet 1900 złotych. To świadczenie funkcjonuje dopiero od roku. Mało kto o nim pamięta, a przysługuje niezależnie od emerytury

Aktywny rodzic – co to za świadczenia i na jakich warunkach przysługują?

Od października 2024, na mocy ustawy z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”, rodzice dzieci do lat trzech mogą ubiegać się o jedno z trzech nowych świadczeń, które mają na celu umożliwić rodzicom pogodzenie pracy zawodowej z wychowywaniem dzieci. Są to:

• świadczenie „aktywnie w żłobku”;
• świadczenie „aktywnie w domu”;
• świadczenie „aktywni rodzice w pracy”.

Świadczenie „Aktywnie w żłobku” przysługuje rodzicom dzieci uczęszczających do żłobka, klubu dziecięcego lub pozostających pod opieką dziennego opiekuna. Przysługuje ono do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 3 lata, a w przypadku trudności z objęciem go wychowaniem przedszkolnym – maksymalnie do ukończenia 4. roku życia.

Wsparcie to stanowi dofinansowanie kosztów opieki nad dzieckiem i wypłacane jest w wysokości 1500 zł miesięcznie. W przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności, w którym wskazano konieczność stałej opieki, udziału opiekuna w leczeniu, rehabilitacji i edukacji – kwota świadczenia wzrasta do 1900 zł miesięcznie.

Warto jednak zaznaczyć, że wysokość świadczenia nie może przewyższać faktycznej opłaty ponoszonej przez rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Ponadto, aby otrzymać wsparcie, koszt pobytu dziecka nie może być wyższy niż 120 proc. średnich miesięcznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zapewnienie opieki nad jednym dzieckiem w danej formie.

Świadczenie „Aktywnie w domu” zastąpiło funkcjonujący wcześniej rodzinny kapitał opiekuńczy, który nie obejmował pierwszego dziecka. Nowe świadczenie przysługuje na każde dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia i wypłacane jest w wysokości 500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy. W odróżnieniu od wcześniejszego rozwiązania, nie ma możliwości wyboru wariantu 1000 zł przez 12 miesięcy.

Program ten skierowany jest przede wszystkim do rodziców małych dzieci, którzy nie kwalifikują się do świadczeń „Aktywni rodzice w pracy” ani „Aktywnie w żłobku”, bądź dobrowolnie rezygnują z ich pobierania – na przykład z powodu braku aktywności zawodowej lub niekorzystania z instytucjonalnej opieki nad dzieckiem. Celem świadczenia jest wsparcie rodzin, w których dziecko pozostaje pod opieką rodzica w domu.

Babciowe, czyli świadczenie Aktywni rodzice w pracy – na czym polega i na jakich warunkach przysługuje?

Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”, nazywane też babciowym, przeznaczone jest dla rodziców aktywnych zawodowo, wychowujących dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Ustawa precyzuje, jakie formy i poziomy aktywności zawodowej kwalifikują do uzyskania tego wsparcia. Aktywność zawodowa rozumiana jest jako:

• posiadanie ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, czyli:

• pracę na podstawie umowy o pracę;
• pracę nakładczą;
• pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
• prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpraca przy jej prowadzeniu;
• bycie członkiem rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych;
• bycie posłem lub senatorem, który pobiera uposażenie;
• bycie osobą duchowną;
• pobieranie stypendium doktoranckiego, sportowego, dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;

• posiadanie ubezpieczenia emerytalno-rentowego w KRUS;
• pracę w służbach mundurowych;
• pobieranie:

• zasiłku macierzyńskiego;
• zasiłku chorobowego;
• zasiłku opiekuńczego;
• zasiłku wyrównawczego;
• świadczenia rehabilitacyjnego;
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy na podstawie Kodeksu pracy.

Rodzice spełniający wymagane kryteria mogą otrzymywać 1500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy, czyli od momentu, gdy dziecko ukończy rok, aż do ukończenia przez nie trzeciego roku życia. W przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności wraz ze wskazaniami dotyczącymi konieczności stałej lub długotrwałej opieki, pomocy w codziennym funkcjonowaniu oraz udziału opiekuna w leczeniu, rehabilitacji i edukacji, wysokość świadczenia zostanie zwiększona do 1900 zł miesięcznie.

Świadczenie przysługuje w sytuacji, gdy oboje rodzice lub opiekunowie prawni uzyskują przychody, od których odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne, a podstawa ich wymiaru wynosi co najmniej równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łącznej aktywności zawodowej.

Od 1 stycznia 2025 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 4666 zł brutto.

1500 złotych (w niektórych przypadkach nawet 1900 zł) to świadczenie, które w całości zamiast rodziców może otrzymać senior

Pieniądze w ramach świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” trafią bezpośrednio na konta rodziców dziecka do 3 roku życia, jego opiekuna faktycznego, rodziny zastępczej bądź osoby, która prowadzi rodzinny dom dziecka. Osoby uprawnione same zdecydują, na co przeznaczą otrzymane środki. Rodzice mogą samodzielnie opiekować się dzieckiem, korzystając jedynie z nieformalnego wsparcia babci, lub zdecydować się na zawarcie tzw. umowy uaktywniającej – zarówno z babcią malucha, jak i z innym seniorem, który chce podjąć się roli opiekuna.

Umowa uaktywniająca to rodzaj umowy o świadczenie usług, na podstawie której osoba podejmuje się opieki nad dzieckiem lub dziećmi. Zasady jej funkcjonowania określają przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. Dokument ten zawierany jest w formie pisemnej pomiędzy rodzicami (lub samotnym rodzicem) a nianią.

W umowie należy wskazać m.in.:

• strony umowy,
• cel i przedmiot zawartego porozumienia,
• miejsce oraz czas sprawowania opieki,
• liczbę dzieci powierzonych opiece,
• zakres obowiązków niani,
• wysokość wynagrodzenia wraz ze sposobem i terminem jego wypłaty,
• okres obowiązywania umowy,
• zasady jej zmiany oraz rozwiązania.

Jeśli rodzice zdecydują się na podpisanie umowy uaktywniającej czy to z babcią dziecka, czy też inną osobą, całość świadczenia (1500 złotych lub 1900 złotych w przypadku dziecka z niepełnosprawnością) może trafić na konto seniora, który podjął się opieki nad dzieckiem do lat trzech w ramach tej umowy. Pieniądze te seniorzy otrzymają już od rodziców bądź opiekunów faktycznych dziecka, a nie z ZUS.

Seniorzy w ramach babciowego mogą otrzymać nie tylko 1500 złotych (w szczególnych przypadkach 1900 złotych), ale także wyższą emeryturę

Podpisanie umowy uaktywniającej może przynieść wiele korzyści osobie sprawującej opiekę nad dzieckiem, ponieważ skutkuje również objęciem jej dofinansowaniem z budżetu państwa składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz zdrowotne. Dla rodziców nie wiąże się to z żadnymi dodatkowymi kosztami. Z kolei seniorzy, którzy zdecydują się na taką formę współpracy, zyskają nie tylko dodatkowe wynagrodzenie od rodziców dziecka, ale w przypadku pobierania już emerytury – będą mogli ubiegać się o przeliczenie podstawy składek i podwyższenie świadczenia emerytalnego. Należy jednak podkreślić, że zawarcie umowy uaktywniającej nie jest obowiązkowe i nie stanowi warunku koniecznego do uzyskania prawa do świadczenia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowywaniu dziecka – „Aktywny rodzic” (Dz. U. 2024 poz. 858)