rozwiń >

Propozycje zmian w dochodach samorządów

MF opublikowało w poniedziałek projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST), zawierający szereg zmian w finansowaniu samorządów.

MF proponuje, aby ich dochody z tytułu udziału w podatku PIT i podatku CIT liczone były jako procent od dochodów podatników danego podatku z terenu danej JST, a nie jak obecnie od podatku należnego, czyli po odliczeniu ulg i zwolnień. Dodatkowo samorządy partycypowałyby w podatku PIT pobieranym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jak podkreśla się w uzasadnieniu, system taki jest niezależny od zmiany całego systemu podatkowego.

Procentowe udziały samorządów w podatku PIT i CIT

W projekcie proponuje się, by wysokość udziału w podatku PIT wynosiła dla gmin 7 proc., miast na prawach powiatu 8,6 proc., powiatów 2 proc. a województw 0,35 proc.

Dla podatku CIT wskaźniki te miałyby wynosić: dla gminy 1,6 proc., miasta na prawach powiatu 2,2 proc., powiatu 1,7 proc., a województwa 2,3 proc.

Waloryzacja danych do wyliczeń dochodów samorządów

Do wyliczeń będą wykorzystywane najbardziej aktualne dane, które są dostępne, czyli za rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata. Z tego wielkości użyte do wyliczeń mają być waloryzowane. W przypadku PIT proponuje się waloryzację wskaźnikiem dynamiki przeciętnego wynagrodzenia i dynamiki zatrudnienia, a dla CIT waloryzacja następowałaby dynamiką nominalnego PKB, uwzględniającego zarówno wzrost jak i inflację.

Jak zaznaczyło MF w Ocenie Skutków Regulacji, w efekcie wprowadzenia takich zmian w 2025 r. dochody wszystkich JST będą wyższe od tych, wyliczonych na podstawie dotychczasowych przepisów o 92,8 mld zł, czyli o prawie 85,4 proc.

Pojęcie potrzeb finansowych i subwencji ogólnej JST

Projektowana ustawa zamiast obecnych części subwencji ogólnej dla samorządów, wprowadza pojęcie potrzeb finansowych JST, które będą podlegać finansowaniu dochodami z tytułu udziału w PIT i CIT. Wyróżnia się pięć rodzajów potrzeb: wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne i uzupełniające. Projekt zawiera metody kalkulacji wysokości tych potrzeb. Jeśli dochody z udziału w PIT i CIT danej JST okażą się niewystarczające do pokrycia wyliczonych potrzeb finansowych, samorząd dostanie subwencję ogólną z budżetu państwa.

Projekt zawiera również mechanizm tzw. korekty zamożności, utrzymywany w związku z dużym zróżnicowaniem dochodowym JST, ale różniący się od obecnego "janosikowego". JST nie będą wpłącać do budżetu państwa „janosikowego” - korekta zamożności dokonywana będzie co do zasady poprzez obniżenie kwoty zwiększonych dochodów z PIT i CIT. W efekcie, jak podkreśla MF, nowe rozwiązania spowodują, że korekta zamożności będzie mniejsza niż dotychczasowe wpłaty tzw. „janosikowego”.

Mechanizm korekty zamożności JST

Wskaźnik zamożności danej JST oraz danej kategorii JST liczony ma być na mieszkańca przeliczeniowego. W przypadku gdy wskaźnik zamożności danej JST będzie większy od 120 proc. wskaźnika zamożności danej kategorii JST, to korekta z tytułu zamożności wynosić będzie 50 proc. nadwyżki wskaźnika zamożności danej JST ponad 120 proc. wskaźnika zamożności danej kategorii JST.

Ministerstwo finansów podsumowuje, że zaproponowane rozwiązania wpłyną na zwiększenie dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz zmniejszenie dochodów budżetu państwa. Zwiększenie dochodów JST jest głównie efektem zwiększenia ich dochodów własnych z tytułu udziału w podatku PIT i CIT.

Wpływ proponowanych zmian na budżet państwa i JST

W OSR oszacowano, że w 2025 r. wpływy do budżetu spadną o 16 mld zł, i o tyle samo wzrosną dochody JST. W kolejnych latach kwoty te mają się zwiększać, aż do 28,7 mld zł spadku wpływów do budżetu i takiego samego wzrostu dochodów JST w 10. roku po wprowadzeniu zmian.(PAP)

wkr/ malk/