Komunikat MKiDN jest reakcją na podjętą w poniedziałek decyzję Prokuratury Okręgowej w Warszawie. „Prokuratura po przeanalizowaniu zgromadzonego materiału dowodowego postanowiła o kontynuowaniu powierzenia obrazu Jacka Malczewskiego Rzeczywistość domowi aukcyjnemu” - poinformowała w poniedziałek rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie Aleksandra Skrzyniarz. Zdaniem prokuratury na obecnym etapie postępowania nie zachodzą przesłanki do niezwłocznego odebrania obrazu dotychczasowemu przechowawcy i powierzenia go innym podmiotom. Tym samym uchyleniu uległo wcześniej wydane postanowienie prokuratury rejonowej i obraz pozostać ma w siedzibie domu aukcyjnego.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie zostało powiadomione przez prokuraturę
„W nawiązaniu do ostatnich przekazów medialnych dotyczących pozostawienia obrazu Jacka Malczewskiego Rzeczywistość na przechowanie w domu aukcyjnym Desa Unicum informujemy, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie zostało powiadomione przez prokuraturę o zmianie decyzji co do sposobu i miejsca zabezpieczenia obrazu (podobnie jak nie było informowane o wcześniejszych decyzjach w kwestii zabezpieczenia)” – czytamy w oświadczeniu MKiDN wydanym w poniedziałek. Jednocześnie podkreślono, że obraz jest przedmiotem „wyłącznych działań prokuratury, która podejmuje je samodzielnie od początku śledztwa”. Resort kultury dodał, że ma nadzieję na prawidłowe i efektywne zabezpieczenie obrazu do celów postępowania prokuratury. „MKIDN nie jest stroną postepowania prowadzonego przez Prokuraturę” – dodano w komunikacie.
W grudniu obraz Malczewskiego miał trafić na licytację w Domu Aukcyjnym DESA Unicum. MKiDN złożyło w tej sprawie zawiadomienie do organów ścigania już 25 marca 2022 r., o czym przypomniano w oświadczeniu MKiDN wydanym w poniedziałek. Według resortu kultury w latach pięćdziesiątych obraz miał być nielegalnie wywieziony z Polski. MKiDN podjął działania na rzecz ustalenia losów obrazu i jego aktualnego statusu prawnego.
Dowód rzeczowy w postępowaniu karnym
26 listopada do domu aukcyjnego wkroczyli śledczy i zabezpieczyli obraz. „Zatrzymanie obrazu w depozycie dokonane w ostatnich dniach przez prokuraturę jest czynnością mającą na celu zabezpieczenie go jako dowodu rzeczowego na potrzeby postępowania karnego. To prokuratura decyduje o sposobie i miejscu zabezpieczenia obrazu. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego może ona powierzyć dzieło sztuki instytucji wyspecjalizowanej, jaką jest muzeum” – informowała wówczas rzecznik prasowa MKiDN Anna Pawłowska-Pojawa. Przedstawiciele domu aukcyjnego wystąpili do prokuratury o czasowe ustanowienie siedziby DESA Unicum stałym miejscem przechowywania obrazu na czas postępowania.
„Rzeczywistość” Jacka Malczewskiego z 1908 r. jest jednym z najważniejszych obrazów artysty. Został namalowany kilka lat przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę, w najlepszym okresie twórczości artysty. Dzieło dotyka najważniejszych tematów, które nurtowały Malczewskiego przez całą jego twórczość: misji artysty, patriotycznego posłannictwa sztuki oraz romantycznych i narodowych mitów. Publicznie ostatni raz zostało pokazany w 1926 r. we Lwowie. Nieznane są późniejsze losy dzieła. Dom aukcyjny na swojej stronie internetowej określił obraz jako „odnaleziony po stu latach”. Szacuje się, że może on mieć wartość rynkową sięgającą 20 mln zł.
Autor: Michał Szukała