Nadmierna pewność siebie i brak empatii to cechy utrudniające współpracę. Jak rozpoznać narcyza i jak sobie z nim radzić?

Z narcyzmu się nie wyrasta

Praca, opublikowana w czasopiśmie Psychological Bulletin, opiera się na meta analizie 51 wcześniejszych badań, w których wzięło udział 37 247 osób w wieku od 8 do 77 lat. Przeglądając wcześniejsze badania, naukowcy odkryli, że osoby, które w dzieciństwie wykazywały się większym narcyzmem niż ich rówieśnicy, pozostawały takie również jako osoby dorosłe.

Zdaniem badaczy można wyróżnić trzy główne typy zachowań narcystycznych.

Kim jest narcyz i jak go rozpoznać?

„Narcyzem” często nazywane są osoby postrzegane jako trudne lub niesympatyczne. Jednak lekarze używają tego terminu, aby opisać konkretny, możliwy do zdiagnozowania rodzaj zaburzenia osobowości. Wspólną cechą osóbz tym typem osobowości jest niezachwiane przekonanie, że są lepsze lub bardziej zasługują na uwagę czy podziw niż inni ludzie. Przez otoczenie te osoby mogą być odbierane jako aroganckie czy egoistyczne.

Naukowcy określili trzy typy narcyzów, biorąc pod uwagę cechy zachowania:

• Narcyzi atencyjni pragną władzy, sukcesu i podziwu. W ich wypadku narcyzm może przybrać formę wyolbrzymionego poczucia, jak bardzo jest są skuteczni, potężni lub inteligentni.
• Narcyzi antagonistyczni postrzegają innych jako rywali. Wyzyskują ich i są pozbawieni empatii, mogą poniżać osoby, których nie szanują.
• Narcyzi neurotyczni są bardzo podatni na zawstydzanie, niepewni siebie i nadmiernie wrażliwi na krytykę. Potrzebują ciągłego utwierdzania ich w przekonaniu, że są w porządku.

Pozory mylą

Niektóre cechy narcystyczne mogą być pomocne, przynajmniej w krótkiej perspektywie. Mogą zwiększyć popularność, przynieść sukcesy w randkowaniu czy zwiększyć szansę na zdobycie dobrej pracy. Ale w dłuższym okresie konsekwencje są głównie negatywne, z powodu konfliktów, który osoba narcystyczna powoduje.

„Konsekwencje te nie dotyczą tylko samej osoby, ale także dobrostanu osób, z którymi wchodzi ona w interakcje, takich jak partnerzy, dzieci, przyjaciele, współpracownicy i pracownicy” – wyjaśnił główny badacz dr Ulrich Orth z Uniwersytetu w Bernie w Szwajcarii w wywiadzie dla BBC News.

Jak rozpoznać narcyza?

Według dr Daviesa, niektóre oznaki, które mogą wskazywać na związek z narcyzem lub przebywanie w jego otoczeniu, to:

• Życie w ciągłej dramie: narcyz potrzebuje czuć się potrzebny, wyszukuje problemy tworzy konflikty
• Brak szczerych przeprosin: nigdy tak naprawdę nie biorą pełnej odpowiedzialności za swoje zachowania
• Gra w obwinianie: manipulują i wykorzystują innych dla własnych, egoistycznych korzyści

Różnica między jednorazowym zachowaniem a zaburzeniem osobowości

Dr Sarah Davies jest psychologiem-doradcą, napisała książkę o tym, jak odejść od narcyza. W wywiadzie dla BBC powiedziała, że ​​choć ludzie czasami mogą być aroganccy i samolubni, nie należy tego mylić z prawdziwym, klinicznym narcyzmem.

„Narcyzi mają tendencję do zazdrości i zazdrości innym, a także są bardzo wyzyskujący i manipulujący” – powiedziała. „Nie odczuwają wyrzutów sumienia ani złego samopoczucia, ani nie mają poczucia odpowiedzialności, jak inne osoby nienarcystycznie nastawione”.

Pomoc mediów społecznościowych

Problemy, jakie stwarza narcyzm otoczeniu osoby z tym zaburzeniem, został nagłośniony przez media społecznościowe, uważa dr Davies. „Do pewnego stopnia jest to pomocne – pomaga poinformować o tym więcej osób i zwiększyć świadomość tego problemu.” Jednak, jak w przypadku wielu terminów dotyczących zdrowia psychicznego, znaczenie kliniczne może się gdzieś po drodze zagubić. Dlatego jej zdaniem powinniśmy do tego terminu podchodzić z dużą ostrożnością.

To, że były partner lub partnerka po rozstaniu wyrzuca kogoś ze swojego życia bez wyjaśnienia na pewno jest trudnym doświadczeniem, ale niekoniecznie oznacza to, że ta osoba „jest wściekłym narcyzem”, podpowiada dr Davis.

Niestety z narcyzem bardzo ciężko się żyje, gdyż najczęściej nie widzi on powodu do zmiany swojego zachowania. Jedynym pocieszeniem może być informacja, że z wiekiem nasilenie cech narcystycznych maleje, a osoby tym zaburzeniem częściej wykazują się empatią i są bardziej ugodowe. Ale raczej nie należy oczekiwać po nich spektakularnych zmian w zachowaniu.