ZUS ostrzega: kontrola L4 po Bożym Ciele 2025. Ryzykujesz zasiłek i karę

Długi weekend po Bożym Ciele to dla wielu okazja na odpoczynek. Wystarczy jeden dzień wolnego w piątek 20 czerwca, by cieszyć się czterodniowym urlopem. Coraz więcej osób wybiera jednak nie urlop, a... zwolnienie lekarskie. Choć pokusa jest duża, konsekwencje mogą być poważne. Tłumaczymy, kiedy ZUS może skontrolować e-ZLA, jakie są kary i dlaczego nie warto ryzykować.

Zwolnienie lekarskie po Bożym Ciele 2025: ryzykowne "mostkowanie"

W 2025 roku Boże Ciało przypada w czwartek 19 czerwca. Osoby, które wezmą urlop lub L4 na piątek 20 czerwca, zyskają czterodniowy weekend. Nic dziwnego, że jak co roku rośnie liczba krótkoterminowych zwolnień lekarskich, często wystawianych zdalnie.

Według danych ZUS, w 2024 r. wystawiono ponad 5,4 mln zwolnień na 1-3 dni. To wzrost o ponad 140 proc. w stosunku do 2013 roku. Większość takich L4 przypada na okresy okołoświąteczne, takie jak majówka, Boże Narodzenie czy Boże Ciało. Rosnące zainteresowanie "lekkimi" L4 zbiega się z rozwojem teleporad i e-medycyny, co ułatwia zdobycie zaświadczenia bez fizycznego badania.

Jak działa "lewe L4" i czemu to niebezpieczne?

W sieci działają portale oferujące wystawienie e-ZLA w 15 minut, bez potrzeby rozmowy z lekarzem. Wystarczy formularz, opłata (ok. 70-120 zł) i opis objawów. Zwykle pada na migreny, problemy żołądkowe lub bóle kręgosłupa. Lekarze sygnalizują, że wiele takich zwolnień nie ma podstaw medycznych.

Naczelna Izba Lekarska ostrzega przed "zwolnieniomatami", które psują zaufanie do systemu. Jak mówi dr Jakub Kosikowski, rzecznik NIL, wystawianie L4 bez wywiadu i badania to nie medycyna, a „fabrykowanie nieobecności”. Podobnego zdania jest Ministerstwo Zdrowia, które zapowiada wzmożone kontrole.

Kiedy ZUS może skontrolować twoje L4?

ZUS ma prawo sprawdzić, czy osoba na zwolnieniu rzeczywiście jest niezdolna do pracy. Kontrola może dotyczyć:

• zasadności wydania L4 (czyli czy lekarz miał podstawy do jego wystawienia),
• sposobu wykorzystywania zwolnienia (czy chory rzeczywiście się leczy).

ZUS przeprowadza kontrole wyrywkowo, ale szczególnie czujnie przygląda się L4 wypadającym w długie weekendy. W 2024 r. co piąte L4 sprawdzane przez ZUS zostało uznane za nieuzasadnione.

Co grozi za fałszywe L4? Kodeks karny i brak zasiłku

Posługiwanie się nieprawdziwym zaświadczeniem lekarskim to przestępstwo z art. 270 §1 Kodeksu karnego (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553). Grozi za to kara do 5 lat więzienia.

Z kolei art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2024 poz. 289) przewiduje utratę prawa do zasiłku, jeśli zwolnienie jest wykorzystywane niezgodnie z celem. Pracodawcy mogą też wyciągać konsekwencje służbowe, w tym nagany i obniżenie premii frekwencyjnej.

Jak bronią się firmy? Kontrola social mediów i premia za obecność

Coraz więcej firm wprowadza premię frekwencyjną – dodatki finansowe za brak nieobecności. Jednocześnie pracodawcy monitorują aktywność pracowników w mediach społecznościowych. Zdjęcia z wakacji, górskich wędrówek czy siłowni opublikowane w czasie L4 mogą zostać wykorzystane jako dowód w postępowaniu ZUS.

Firmy coraz częściej zatrudniają zewnętrzne podmioty do weryfikacji L4 lub korzystają z detektywów. W razie wykrycia nadużycia, mogą rozważyć rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika.

Wzrost liczby kontroli ZUS: dane i reakcje

Wg danych ZUS, w 2024 r. przeprowadzono ponad 590 tys. kontroli zwolnień lekarskich. W ich wyniku:

• ponad 35 tys. osób utraciło prawo do zasiłku,
• zawieszono uprawnienia do wystawiania L4 160 lekarzom,
• odzyskano łącznie ponad 40 mln zł nienależnie wypłaconych świadczeń.

ZUS zapowiada zwiększenie częstotliwości kontroli w 2025 r. Zwłaszcza w terminach okołoświątecznych i długich weekendów.

Historia zmian i planowane reformy systemu L4

Już w 2024 r. w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej trwały prace nad zaostrzeniem zasad telekonsultacji i wystawiania e-ZLA. W marcu 2025 r. przedstawiono projekt nowelizacji ustawy chorobowej, zakładający:

• obowiązkową wideoweryfikację pacjenta,
• ograniczenie L4 wystawianych online do 3 dni,
• obowiązek udokumentowania objawów (np. za pomocą testów czy badań laboratoryjnych).

Zmiany są obecnie konsultowane w Radzie Dialogu Społecznego. Planowana data wejścia w życie to styczeń 2026 r.

Fałszywe L4 to nie tylko problem pracodawców

Z pozoru nieszkodliwe L4 na jeden dzień po Bożym Ciele może mieć szerokie skutki:

• roczny koszt nadużyć L4 to ponad 5 mld zł,
• obciążenie dla NFZ i ZUS, które muszą pokrywać nienależne świadczenia,
• spadek zaufania do lekarzy i systemu zdrowia,
• napięcia w miejscu pracy i obniżenie morale pracowników.

Zjawisko "mostkowania" to nie tylko kwestia etyki, ale realny problem systemowy, z którym państwo i instytucje dopiero uczą się walczyć.