Zmienia się układ sił w światowej gospodarce. Wystarczy popatrzeć na liczby

W trzech najludniejszych krajach Azji – Chinach, Indiach i Indonezji – żyją około dwie piąte populacji całego świata. Wprawdzie od 2017 roku zmniejszył się udział mieszkańców Chin w ogólnej liczbie ludności świata do 19 proc. (w 2016 roku wskaźnik ten wyniósł 20,5 proc.), ale stale zwiększa się udział Państwa Środka w światowym PKB z 15,1 proc. w 2016 roku do 17,7 proc. w 2017 roku, jak również w światowym eksporcie towarów i usług (odpowiednio z 7,2 do 10,7 proc.). Odwrotną tendencję można zaobserwować w przypadku tradycyjnych potęg gospodarczych takich jak Stany Zjednoczone i Japonia. To pierwsze mocarstwo zwiększyło w 2017 roku o około 1 pkt proc. swój udział w światowym eksporcie, natomiast ten sam wskaźnik dla Japonii zmniejszył się z 5 proc. w 2016 roku do 3,9 proc. w roku 2017.

Podobna jak w Japonii tendencja miała miejsce w strefie euro, której udział w światowym PKB zmalał w omawianych dwóch latach o 3 proc. ( z 14,7 proc. w 2016 r. do 11,7 proc. w 2017 r.), a w światowym eksporcie spadek ten wyniósł prawie 2 proc.

W ostatnich dziesięciu latach zmienił się także układ poszczególnych, największych rynków eksportowych i ich znaczenie dla największych na świecie eksporterów. Przykładowo w 2006 roku największym rynkiem zbytu dla amerykańskich eksporterów była Kanada, a już w 2016 roku była to Unia Europejska. Kraje UE były i są nadal największym z odbiorców towarów eksportowanych przez Rosję, Turcję i Indie, ale dla Chin i Brazylii były takim rynkiem w 2006 roku. W latach następnych gros chińskiego eksportu trafiało na rynek USA, a brazylijskiego na rynek Państwa Środka.

Kraje Azji przodują także pod względem zużycia pierwotnej energii. W 2006 roku ich udział w światowym zużyciu wyniósł 34,8 proc., a w 2016 roku już 42,0 proc. W tym samym okresie zmniejszył się udział w światowym zużyciu energii zarówno Stanów Zjednoczonych (z 20,7 proc. w 2006 roku do 17,1 proc. w 2016 roku), jak i krajów Unii Europejskiej (odpowiednio z 16,2 do 12,4 proc.) oraz Rosji i byłych państw ZSRR (z 18,7 do 7,3 proc.) (zob. tab. 3).

Jeżeli chodzi o wartość majątku posiadanego przez korporacje transnarodowe i wielonarodowe mające swoje siedziby macierzyste w krajach zachodnich, to tutaj dominacja Zachodu jest bezdyskusyjna. Można więc zgodzić się z opinią wyrażaną przez wielu ekonomistów, że punkt ciężkości gospodarki światowej przesuwa się już do Azji, ale nadal w gospodarce tej utrzymują swoją dominującą pozycję zachodnie koncerny i instytucje finansowe. Przykładem może być porównanie wartości majątku posiadanego za granicą przez dziesięć korporacji ponadnarodowych i wielonarodowych mających swoje siedziby główne w krajach Unii Europejskiej i USA. W 2017 roku połowa z nich miała swoją siedzibę w krajach UE. Niektóre z tych korporacji posiadały aż dwie trzecie swoich aktywów za granicą. Wyjątkami w gronie tych 10 koncernów były tylko General Electric i Volkswagen, które „trzymają” największą część aktywów w swoim kraju macierzystym. Zachodnie koncerny i korporacje ponadnarodowe utrzymają w najbliższych kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu latach swoją dominację w gospodarce światowej. Nie zagrożą im nieliczne chińskie koncerny, które stosunkowo późno podjęły ekspansję w skali globalnej. Ekspansja ta i dokonywane prze nie przejęcia niektórych firm zachodnich budzą ostatnio sporo kontrowersji nie tylko w poszczególnych krajach zachodnich, lecz także w samych Chinach.