Rośnie presja na Pocztę Polską. Opóźnienia, brak awiz, chaos. RPO interweniuje do UKE

Na skutek licznych zgłoszeń dotyczących nieprawidłowości w usługach Poczty Polskiej S.A., Piotr Mierzejewski, dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO, zwrócił się do Aleksandry Bargiełowskiej-Antczak, dyrektor Departamentu Rynku Pocztowego UKE, z prośbą o przedstawienie działań podjętych wobec spółki.

Problemy z przesyłkami podmiotów prywatnych, urzędów i sądów

Media coraz częściej informują o problemach z jakością usług Poczty Polskiej. Negatywna ocena funkcjonowania wynika też z licznych skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich. Dotyczą one głównie przesyłek w ramach usług powszechnych, których nadawcami są podmioty prywatne, urzędy oraz sądy.

Nieprawidłowości w świadczeniu powszechnych usług pocztowych, zwłaszcza w doręczaniu przesyłek poleconych, nie ograniczają się jedynie do utrudnień w tradycyjnej korespondencji. W dzisiejszych realiach problem ten dotyczy przede wszystkim listów urzędowych i sądowych kierowanych do obywateli.

Doręczenie pisma wywołuje istotne skutki prawne

Doręczenie pisma wywołuje istotne skutki prawne, w tym rozpoczęcie biegu terminów procesowych. W przypadku nieprawidłowego doręczenia, strona może zostać pozbawiona możliwości obrony swoich praw, co w skrajnych przypadkach skutkuje nawet nieważnością postępowania.

Proces wdrażania obowiązkowych e-doręczeń

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich zauważa, że proces wdrażania obowiązkowych e-doręczeń nie obejmuje jeszcze całego społeczeństwa i potrwa zapewne jeszcze dłuższy czas. Można zatem przypuszczać, że tradycyjna forma komunikacji między państwem a obywatelem nadal będzie istotna w wielu obszarach.

Opóźnienia w doręczaniu przesyłek urzędowych i pocztowych, brak awiza

Skargi wskazują na poważne opóźnienia w doręczaniu przesyłek urzędowych i pocztowych. Największym zarzutem jest częsty brak pozostawiania awiza, zarówno pierwszego, jak i powtórnego, przez doręczycieli w skrzynkach pocztowych. Działania te mają szczególne znaczenie w przypadku doręczeń sądowych oraz urzędowych, gdzie brak awiza może skutkować poważnymi konsekwencjami dla adresata

Brak awiza a skuteczność doręczenia: konsekwencje dla adresatów przesyłek sądowych i urzędowych

Brak odbioru pisma po dwukrotnym awizie skutkuje domniemaniem, że doręczenie było skuteczne. Brak awiza uniemożliwia adresatowi uzyskanie informacji o konieczności odbioru przesyłki, co często prowadzi do tego, że strona dowiaduje się o postępowaniu dopiero na późniejszym etapie, np. podczas egzekucji. W takich sytuacjach osoba ta ma trudności w udowodnieniu, że nie otrzymała awiza i nie odebrała pisma bez własnej winy.

Reklamacja przesyłek pocztowych – uprawnienia nadawcy i adresata według Prawa pocztowego

Jak czytamy w informacji BRPO "w myśl Prawa pocztowego uprawnienie do reklamacji przysługuje w pierwszej kolejności nadawcy - sądowi lub organom administracji, a adresatowi dopiero po zrzeczeniu się tego uprawnienia. Zatem nawet zainicjowanie procedury zmierzającej do ustalenia, jaki był los przesyłki, nie należy w pierwszym kroku do adresata, najbardziej zainteresowanego takimi ustaleniami".

Niesprawność doręczeń pocztowych: ryzyko dla stron postępowania i trudności dowodowe

Wszystko to sprawia, że strona postępowania niezasadnie obciążona jest ryzykiem braku odbioru pisma, wynikającym z nieefektywnego działania operatora pocztowego. Udowodnienie, że brak odbioru nie był winą adresata, bywa niepewne, a w niektórych przypadkach niemożliwe do przeprowadzenia. Wymaga to od sądów lub organów przeprowadzenia tzw. postępowania wpadkowego, które obejmuje elementy postępowania dowodowego, aby ustalić, że adresat nie miał możliwości odebrania pisma i podjęcia niezbędnych działań w celu obrony swoich praw w terminie. Jest to szczególnie dotkliwe dla osób, które nie mają pełnomocników, co stanowi niemal regułę przy doręczeniach pierwszych pism inicjujących postępowanie.

Strony nie odbierają pism bez własnej winy, nawet poczta potwierdza błędy doręczycieli

Rzecznik często zapoznaje się z aktami postępowań. Zdarzają się sytuacje, gdy strona nie odebrała przesyłki bez swojej winy. W jednym z postępowań sama placówka pocztowa wystawiła na rzecz strony „zaświadczenie", że należy przypuszczać, iż istotnie doręczyciel nie pozostawił awiz w związku z doręczaniem nakazu zapłaty wraz z pozwem. Umożliwiło to przyjęcie sprzeciwu i utratę mocy nakazu zapłaty.

W większości przypadków strony postępowań nie mogą liczyć na to, że operator pocztowy przyzna się do zaniedbań w realizacji swoich obowiązków. Skala tego problemu jest na tyle duża, że rodzi poważne i realne ryzyko dla prawidłowego przebiegu postępowań sądowych i administracyjnych. Niedopuszczalne jest, aby konstytucyjne gwarancje, takie jak prawo do sądu, były osłabiane przez niewłaściwe działania doręczycieli i nieskuteczne funkcjonowanie operatora pocztowego.

Brak awiza i milczący e-monitoring pozbawiły kandydata szansy w rekrutacji do Policji

W innej sprawie osoba składająca skargę nie otrzymała awiza, przez co nie została poinformowana o próbie doręczenia pisma dotyczącego egzaminu w ramach rekrutacji do Policji. Przed skutkami błędów doręczyciela nie ochronił jej również system e-monitoringu – nie przekazano żadnej informacji za pośrednictwem SMS-a ani wiadomości e-mail.

System doręczeń oparty na zawodnej praktyce Poczty Polskiej

Dotychczasowy system doręczeń był oparty na założeniu, że Poczta Polska wywiązuje się ze swych zadań. Łączyło się z tym zaufanie społeczne do operatora. Na pewnym etapie postępowania bezpieczeństwo prawne obywateli spoczywa niejako w rękach doręczyciela. Niestety, sygnały od obywateli wskazują, że to założenie należy zrewidować.

RPO: tradycyjne doręczenia wciąż wymagają kontroli

Tym bardziej konieczne jest zatem zwrócenie się przez RPO do UKE - zajmującego się regulacją rynku pocztowego i kontrolą działalności operatorów pocztowych - o informację, czy problemy funkcjonowania Poczty Polskiej są identyfikowane przez Urząd i czy były lub będą podejmowane czynności kontrolne.

Potrzeba zajęcia się opisanymi nieprawidłowościami nie może być umniejszona wprowadzeniem e-doręczeń. Całkowite zastąpienie tradycyjnych doręczeń formą elektroniczną wobec wszystkich grup obywateli i we wszelkich postępowaniach to kwestia dość odległej przyszłości. W ocenie Rzecznika aktualnie stwierdzane problemy już teraz wymagają reakcji organu kontroli.

Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej RPO - bip.brpo.gov.pl