W przypadku wielu dodatków i ekwiwalentów emerytalnych należy złożyć specjalne wnioski o ich przyznanie oraz dokumenty potwierdzające bycie uprawnionym do pobierania świadczenia. Warto zaznaczyć, że niektóre świadczenia należą się w Polsce już po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego, ale inne dopiero po ukończeniu 75. roku życia. Oto najważniejsze dodatki i ekwiwalenty do emerytur:
Najpopularniejszy dodatek do emerytur - pielęgnacyjny
Najpopularniejszym dodatkiem do emerytury jest dodatek pielęgnacyjny. Oto najważniejsze warunki jego przyznawania:
- Na wniosek emeryta: ZUS przyzna dodatek pielęgnacyjny, jeśli komisja lekarska ZUS stwierdzi, że senior jest całkowicie niezdolny do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Wymagane jest zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9), które wypełnia lekarz prowadzący nie później niż miesiąc przed złożeniem wniosku.
- Automatycznie dla osób powyżej 75 lat: osoby te otrzymają dodatek pielęgnacyjny bez względu na stan zdrowia, bez konieczności składania zaświadczenia. ZUS przyznaje ten dodatek z urzędu.
- Jest jeden wyjątek: dodatek pielęgnacyjny nie jest przyznawany osobom przebywającym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym powyżej 2 tygodni w miesiącu.
Od 1 marca 2023 dodatek pielęgnacyjny wynosi 330,07 zł i jest waloryzowany wraz z emeryturami i rentami.
Inne dodatki do emerytur i rent
Dodatek dla weterana poszkodowanego:
- Przysługuje osobom poszkodowanym podczas działań poza granicami kraju. Weteranem poszkodowanym jest osoba, która na podstawie skierowania brała udział w działaniach poza granicami państwa (np. w misji pokojowej lub stabilizacyjnej) i doznała uszczerbku na zdrowiu w następstwie wypadku pozostającego w związku z tymi działaniami albo choroby nabytej podczas wykonywania tych działań, gdy z ich tytułu przyznano jej świadczenia odszkodowawcze.
- Kwota: Zależna od procentu uszczerbku na zdrowiu (od 10 do 80% najniższej emerytury).
- Podstawa obliczeń: Kwota najniższej emerytury.
Dodatek kombatancki i kompensacyjny:
- Przysługuje kombatantom, ofiarom represji oraz wdowom/wdowcom po nich.
- Kwota: Dodatek kombatancki - 330,07 zł; Dodatek kompensacyjny - 49,51 zł (15% dodatku kombatanckiego).
- Waloryzacja: coroczna.
Dodatek dla deportowanych:
- Przysługuje osobom deportowanym do pracy przymusowej i osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR.
- Kwota: Od 16,55 zł do 330,07 zł.
- Waloryzacja: Podwyższane corocznie wraz z waloryzacją świadczeń.
Dodatek dla przymusowo zatrudnianych:
- Przysługuje byłym żołnierzom przymusowo zatrudnianym przed 1960 rokiem.
- Kwota: 330,07 zł.
- Waloryzacja: Podwyższane corocznie wraz z waloryzacją świadczeń.
Dodatek za tajne nauczanie:
- Przysługuje nauczycielom spełniającym odpowiednie warunki.
- Kwota: 294,39 zł.
- Waloryzacja: Podwyższenie przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, od miesiąca, w którym jest przeprowadzana waloryzacja
Dodatek dla cywilnych ofiar wojny:
- Przysługuje cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych.
- Kwota: Równa wysokości renty socjalnej (obecnie 1 780,96 zł).
- Waloryzacja: coroczna.
- Dodatkowy dodatek pielęgnacyjny: Osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji otrzymują 50% więcej.
Ryczałty i ekwiwalenty do emerytur
Ryczałt energetyczny. Przysługuje kombatantom i wdowom po żołnierzach. Otrzymanie dodatku wymaga złożenia wniosku. Aktualnie wynosi on 299,82 zł.
Ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla. Przysługuje on osobom, które uzyskały emeryturę i rentę przed 1 stycznia 2007 r. i były wtedy uprawnione do bezpłatnego węgla z kopalń całkowicie zlikwidowanych – wliczając w to wdowy, wdowców i sieroty mające ustalone prawo do renty rodzinnej. Ekwiwalent przyznawany jest na wniosek.
W podobny sposób i dla podobnych uprawnionych przyznawany jest ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych
Ekwiwalent pieniężny dla byłych pracowników kolejowych. Chodzi o pracowników kolei i tzw. Deputat węglowy. Przysługuje także członkom rodziny byłego pracownika kolejowego, którzy pobierają po nim rentę rodzinną. By go otrzymać, należy złożyć wniosek.