Kwestia przekazywania majątku pomiędzy członkami rodziny jest tematem, który dotyczy niemal każdego. Dotychczas obowiązujące przepisy podatkowe w tym zakresie były często krytykowane za brak elastyczności, co prowadziło do sytuacji, w których nawet niewielkie kwoty przekazywane jako darowizny obarczone były podatkiem. Ostatnie zmiany w prawie, będące odpowiedzią na potrzeby społeczne, znacznie podwyższyły kwoty wolne od podatku. Dzięki temu przekazywanie majątku między bliskimi, zwłaszcza w ramach tzw. pierwszej grupy podatkowej, stało się znacznie prostsze i korzystniejsze finansowo. Zrozumienie nowych zasad jest kluczowe, aby w pełni wykorzystać te możliwości i uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.

Jakie zmiany weszły w życie? Nowe progi kwot wolnych od podatku

Najważniejszą zmianą jest podniesienie limitów kwot darowizn, które nie podlegają opodatkowaniu. Zmiana ta dotyczy zwłaszcza I grupy podatkowej, w skład której wchodzą: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym i macocha. Wcześniej kwoty były relatywnie niskie, co wymuszało zgłaszanie nawet niewielkich transakcji. Nowelizacja wprowadziła zdecydowane podwyżki.

• Nowy limit dla I grupy podatkowej: Nowy próg kwoty wolnej od podatku wynosi 50 000 zł w ciągu 5 lat. Wcześniej obowiązywał próg 36 120 zł, więc jest to znaczący wzrost.

• Limit dla zerowej grupy podatkowej: Osoby z tzw. zerowej grupy podatkowej (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, ojczym, macocha) mogą nadal korzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, jednak muszą pamiętać o zgłoszeniu darowizny do urzędu skarbowego. Nowy próg dla tej grupy to aż 500 000 zł w ciągu 5 lat.

Wzrost tych limitów ma na celu ułatwienie przekazywania pieniędzy w rodzinie, bez konieczności przechodzenia przez skomplikowane i kosztowne procedury prawne oraz bez obaw o naliczenie podatku.

Darowizna a spadek – co się bardziej opłaca?

Zarówno spadek, jak i darowizna są formami przekazania majątku, jednak różnią się one pod względem formalnym i podatkowym.

Darowizna: To umowa, na mocy której darczyńca (np. rodzic) bezpłatnie przekazuje majątek obdarowanemu (np. dziecku). Może być to zarówno gotówka, jak i nieruchomość, samochód czy inne wartościowe przedmioty. Darowizna jest realizowana za życia darczyńcy.

Spadek: To ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego, które przechodzą na jego spadkobierców.

Z perspektywy podatkowej darowizny są często korzystniejsze, ponieważ umożliwiają rozłożenie przekazywania majątku w czasie, co pozwala na pełne wykorzystanie kwot wolnych od podatku. Można na przykład przekazywać dzieciom pieniądze w transzach, korzystając z nowych, wyższych limitów co kilka lat. W przypadku spadku opodatkowana jest cała masa spadkowa, pomniejszona jedynie o obowiązujące ulgi i zwolnienia.

Jak zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego? Formalności i terminy

Choć nowe przepisy znacznie ułatwiają przekazywanie darowizn, nadal istnieją pewne formalności, o których należy pamiętać, aby uniknąć kłopotów z urzędem skarbowym.

Darowizny od 50 000 zł do 500 000 zł (grupa zerowa):

• Formularz: Darowiznę należy zgłosić na formularzu SD-Z2.

• Termin: Zgłoszenie należy złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.

• Sposób zgłoszenia: Można to zrobić osobiście w urzędzie skarbowym lub drogą elektroniczną.

• Ważne: Niezgłoszenie darowizny w wyznaczonym terminie może skutkować utratą prawa do zwolnienia z podatku, a darowizna zostanie opodatkowana stawką 20%.

Darowizny do 50 000 zł (grupa zerowa):

• Zgodnie z nowymi przepisami, darowizny do kwoty 50 000 zł w ciągu 5 lat są zwolnione z obowiązku zgłoszenia do urzędu skarbowego.

Co się stanie, jeśli nie zgłosisz darowizny? Konsekwencje prawne

Niezgłoszenie darowizny, która przekracza kwotę wolną od podatku, może mieć poważne konsekwencje prawne. Urząd skarbowy może naliczyć podatek według stawki, która jest znacznie wyższa niż standardowa.

Konsekwencje: W przypadku ujawnienia przez urząd skarbowy niezgłoszonej darowizny, zostanie ona opodatkowana stawką karną w wysokości 20%. Taka sytuacja może nastąpić na przykład podczas kontroli dotyczącej źródła pochodzenia majątku lub weryfikacji dużych przelewów bankowych.

Odpowiedzialność: Odpowiedzialność za zgłoszenie darowizny spoczywa na obdarowanym, czyli osobie, która otrzymała majątek.

Zmiany w przepisach dotyczących darowizn to bardzo korzystna wiadomość dla rodzin, które chcą w prosty i legalny sposób przekazywać sobie majątek. Nowe, wyższe progi kwot wolnych od podatku to ułatwienie, które pozwala na uniknięcie zbędnych formalności w przypadku mniejszych transakcji. Warto jednak pamiętać o konieczności zgłoszenia większych darowizn do urzędu skarbowego, co jest kluczowe, aby w pełni skorzystać ze zwolnienia z podatku i uniknąć poważnych konsekwencji. Nowe przepisy dają większą elastyczność i kontrolę nad procesem przekazywania majątku, co stanowi ogromną wartość dla osób, które myślą o przyszłości swojej rodziny.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2024 r. poz. 1042 ze zm.)

• Ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2025 r. poz. 1064)