rozwiń >

Obowiązkowa religia tylko raz w tygodniu – decyzja MEN

Na mocy rozporządzenia z 17 stycznia 2025 r. Ministerstwo Edukacji ograniczyło naukę religii (alternatywnie – etyki) w szkołach do jednej godziny tygodniowo. W przedszkolach zachowano dotychczasowy wymiar dwóch zajęć tygodniowo.

Nowe przepisy przewidziały także, że lekcje religii lub etyki powinny być umieszczane w planie bezpośrednio przed lub po zajęciach obowiązkowych. Wyjątek przewidziano jedynie w przypadku, gdy wszyscy uczniowie danego oddziału zadeklarują udział w tych zajęciach. Rozwiązania te obowiązują od 1 września 2025 r.

Ocena z religii poza średnią – zmiany z 2024 r.

To jednak nie jedyne zmiany, które wprowadziło MEN w lekcjach religii pod kierownictwem Barbary Nowackiej. Zgodnie z rozporządzeniem z 22 marca 2024 r. oceny z religii (lub etyki) nie są już wliczane do średniej. Wciąż jednak pojawiają się na świadectwie – tuż po ocenie z zachowania – lecz nie mają wpływu na promocję do następnej klasy.

W lipcu 2024 r. wprowadzono również nowe zasady organizacji zajęć –mogą być prowadzone w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych, pod warunkiem że uczestniczy w nich co najmniej siedmioro uczniów. Dopuszczono łączenie wyłącznie w trzech przedziałach wiekowych (I–III, IV–VI, VII–VIII), przy czym liczebność grup ograniczono do 25–28 osób.

Wcześniej ocena z religii była uwzględniana w średniej i mogła wpływać na uzyskanie świadectwa z wyróżnieniem. Sama nauka religii – zgodnie z ustawą o systemie oświaty – organizowana była na życzenie rodziców (w szkołach podstawowych) lub uczniów pełnoletnich (w szkołach ponadpodstawowych).

Trybunał Konstytucyjny: przepisy MEN niezgodne z Konstytucją

Zmiany wprowadzone przez MEN zostały zaskarżone przez grupę posłów. Trybunał Konstytucyjny 22 maja 2025 r. orzekł, że wyłączenie oceny z religii ze średniej ocen narusza Konstytucję i Konkordat, gdyż nie uzyskano wymaganego porozumienia z Kościołami i związkami wyznaniowymi.1 W efekcie, zdaniem Trybunału, przepisy te zostały wyeliminowane z obrotu prawnego.

Minister Barbara Nowacka odmówiła jednak uznania wyroku, wskazując, że obecny skład Trybunału nie ma legitymacji do orzekania. Podobne stanowisko zajmuje Komisja Europejska, twierdząc, że nie spełnia on kryteriów niezależnego sądu.

Powstały chaos prawny skłonił Rzeczniczkę Praw Dziecka do interwencji i prośby o jednoznaczną interpretację przepisów. MEN utrzymało jednak stanowisko, że oceny z religii i etyki nie wchodzą do średniej, powołując się na obowiazujące rozporządzenie z marca 2024 r.

Projekt Ordo Iuris: dwie obowiązkowe lekcje religii

Przygotowany przez Ordo Iuris na zlecenie Stowarzyszenia Katechetów Świeckich projekt zakłada m.in.:

  • wprowadzenie dwóch obowiązkowych lekcji religii lub etyki tygodniowo na każdym etapie edukacyjnym (z wyjątkiem szkół dla dorosłych),
  • powrót oceny z religii do średniej i uwzględnianie jej przy promocji,
  • możliwość zmniejszenia liczby godzin wyłącznie za zgodą biskupa lub odpowiednich władz kościoła,
  • prowadzenie zajęć w klasach, a w razie mniejszej liczby uczniów – w grupach międzyoddziałowych, międzyszkolnych lub w punktach katechetycznych (maksymalnie 24 osoby),
  • nadzór biskupów nad katechezą – wizytatorzy wskazani przez Kościół mieliby prawo kontrolować lekcje, a ich uwagi trafiałyby do dyrektorów szkół i organów nadzoru pedagogicznego,
  • możliwość umieszczania krzyża w każdej sali i odmawiania modlitwy w szkole,
  • zatrudnianie katechetów wyłącznie na podstawie imiennego skierowania władz kościelnych, którego cofnięcie oznaczałoby utratę prawa do nauczania.

Katecheci mieliby także wchodzić w skład rad pedagogicznych oraz uzyskać prawo do spotkań z rodzicami poza wyznaczonymi terminami zebrań.

Kościół w obronie religii w szkołach

„Zmniejszenie liczby godzin religii, łączenie klas i spychanie lekcji na margines planu zajęć to kolejne uderzenie w edukację religijną. Najwyższy czas, aby społeczeństwo jasno wsparło Kościół” – podkreśliło Ordo Iuris w komunikacie prasowym.

W uzasadnieniu projektu wskazano, że religia w szkołach ma kluczowe znaczenie dla wychowania młodzieży w duchu wartości zakorzenionych w polskiej tradycji. Autorzy odwołują się również do zapisów Konstytucji i Konkordatu, które gwarantują Kościołom prawo do nauczania religii w szkołach.

Sejm zdecyduje we wrześniu

Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy zaplanowano na 26 września 2025 r.

1Wyrok TK z dnia 22 maja 2025 r. Sygn. akt U 11/24

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 2025 poz. 881)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14.04.1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. 2020 poz. 983)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22.02.2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. 2023 poz. 2572)

Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 22.03.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. 2024 r poz. 438)

Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 26.07.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. 2024 r poz. 1158)

Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 17 stycznia 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. 2025 poz. 66)