Na fali takiego optymistycznego trendu wiele firm – dużych i małych – podejmuje decyzje o wejściu na ten rynek, nie mając pełnego obrazu korzyści i zagrożeń. Szczególnie dotyczy to biogazowni rolniczych jako rozwiązań najmłodszych na polskim rynku i najbardziej złożonych.
Trzy przyczyny
Złożoność projektu biogazowni wynika z trzech przyczyn. Pierwsza to problemy etapu inwestycyjnego: podłączenie do sieci, uzyskanie decyzji środowiskowej, dokonanie wyboru technologii, uzyskanie pozwolenia budowlanego, organizacja finansowania, budowa. Można założyć, że jest to cecha wspólna wszystkich projektów OZE, dlatego nie będzie przedmiotem analizy. Druga przyczyna to złożoność procesów i ich ryzyko podczas okresu funkcjonowaniu biogazowni, a jest to długi okres – minimum 15 lat. Trzecia to konieczność optymalnego wykorzystania potencjału biogazowni ze względów biznesowych.
Trudności etapu operacyjnego
Reklama
W odróżnieniu od farm słonecznych czy wiatraków rola inwestora właściciela biogazowni nie ulega tak znacznemu ograniczeniu z dniem uruchomienia instalacji, ale jest duża przez cały okres trwania przedsięwzięcia. Etap działalności operacyjnej musi być dokładnie przeanalizowany już podczas planowania i opracowywania koncepcji. Od dobrej analizy zależy rozmiar korzyści dla inwestora. Istotne jest globalne spojrzenie na projekt i to jest zadanie dla inwestora jako sponsora projektu. Firmy technologiczne czy wykonawcze nie posiadają ogólnej wiedzy o konkretnym projekcie – sprzedają technologie i/lub prace wykonawcze. Dostawcy technologii to dobrzy partnerzy do udzielania odpowiedzi na wszystkie pytania, ale sformułowanie pytań i wątpliwości to już zadanie inwestora. Istnieje ryzyko, że pewne elementy będą ignorowane lub proponowane będą rozwiązania kopiowane z rynków zachodnich, które nie zawsze mają zastosowanie w Polsce. Firmy technologiczne czy wykonawcze mogą też proponować rozwiązania standardowe, które nie będą pasować do specyfiki danego projektu.
Ważny jest model biznesowy
Proces fermentacji prowadzący do wytworzenia energii i ciepła (tylko to jest przedmiotem gwarancji dostawcy technologii/generalnego wykonawcy) jest bowiem tylko jednym z wielu procesów, zachodzących na co dzień w biogazowni. Aby fermentacja sprawnie funkcjonowała, potrzebne jest określenie działań przed i po tym procesie. To inwestor powinien zdefiniować łańcuch zdarzeń zachodzących w biogazowni: na samym początku jest zakontraktowanie surowca, a na końcu wykorzystanie masy pofermentacyjnej i uzyskanie należności za energię elektryczną i certyfikaty. Z takiej analizy płyną bardzo cenne informacje, które powinny mieć odzwierciedlenie w modelu biznesowym projektu. Kluczowe procesy biogazowni i zakres analizy zostały przedstawione w tabeli.
Wykorzystanie potencjału
Biogazownia – w przeciwieństwie do wiatraków czy farm słonecznych – nie tylko rozwiązuje problem energii elektrycznej, ale również utylizuje odpady, wytwarza ciepło, produkuje doskonałej jakości nawóz naturalny i aktywizuje lokalny rynek pracy. Wykorzystanie potencjału biogazowni uzyskuje się przez właściwy wybór rozmiaru i lokalizacji inwestycji. To jest bardzo trudne zadanie dla inwestora, gdyż wymaga analizy wielu scenariuszy pod względem korzyści i ryzyka.
W przypadku farm wiatrowych czy słonecznych analiza w zasadzie sprowadza się do analizy wiatru i nasłonecznienia. W przypadku biogazowni jest to bardziej złożony proces. Można w uproszczeniu przyjąć, że o poziomie wykorzystania potencjału biogazowni decyduje koncepcja inwestora co do zagospodarowania energii elektrycznej, ciepła oraz dostępność darmowych surowców.
Nakłady inwestycyjne na biogazownie są bardzo wysokie (15–18 mln zł za 1 MW), dlatego inwestor powinien oczekiwać adekwatnej premii. Koncentracja tylko na produkcji energii elektrycznej to niewykorzystanie potencjału biogazowni, obniżenie jej konkurencyjności, a co za tym idzie premii dla inwestora. A premia to nic innego jak margines bezpieczeństwa.
Z analiz własnych autora wynika, że koncepcja biogazowni oparta tylko na sprzedaży energii elektrycznej nie zapewni inwestorowi adekwatnej stopy zwrotu z inwestycji. Konieczne jest opracowanie sposobu na sprzedaż ciepła, co na terenach wiejskich (a na takich mają głównie powstawać biogazownie) jest rzeczą bardzo trudną.
Powinna być premia za spore ryzyko
Od inwestora wymagana jest kompletna wiedza nie tylko na temat etapu inwestycyjnego projektu, ale również o wszystkich procesach działalności operacyjnej. Warunkiem sukcesu biznesowego jest wybór koncepcji, która pozwoli wykorzystać cały potencjał biogazowni, czyli energię elektryczną, ciepło, możliwość utylizacji odpadów, wartość masy pofermentacyjnej. Tylko takie podejście pozwoli na powstanie projektu z premią wynagradzającą ryzyko operacyjne, które jest zdecydowanie wyższe niż przy farmach wiatrowych lub energii słonecznej.
/>