Jak imigranci radzą sobie na rynku pracy? Przegląd danych dla państw UE

1 Względny dobrobyt gospodarczy i stabilność polityczna UE to silny magnes przyciągający imigrantów z innych regionów świata. Natomiast w krajach docelowych migracja międzynarodowa może być wykorzystywana jako doskonałe narzędzie do rozwiązywania specyficznych niedoborów na rynku pracy. Ruchy migracyjne nie mogą jednak być jedynym czynnikiem,, który pozwoliłby odwrócić tendencję starzenia się społeczeństwa UE.
W ciągu ostatniej dekady intensywność przepływów migracyjnych była dość zróżnicowana. W 2006 r. liczbę imigrantów, którzy przekroczyli granice UE szacowano na około 3,7 mln osób. W kolejnym roku (2007) liczba przybyszów wzrosła do 4,1 mln. Po szczycie z 2007 roku kolejne dwa lata przyniosły spadek liczby imigrantów i w 2010 r. ich liczba wyniosła 3,3 mln. Po okresie stabilizacji w 2013 r. liczba imigrantów zaczęła rosnąć. W 2015 roku populacja imigrantów w UE wzrosła do rekordowego w ostatniej dekadzie poziomu 4,7 mln osób.

2 Na zjawisko migracji wpływ ma kombinacja różnych czynników ekonomicznych, środowiskowych, politycznych i społecznych. W kraju pochodzenia migranta są to czynniki nacisku, takie jak zagrożenie życia wynikające np. z prowadzonych działań wojennych. W innych przypadkach może to być np. niedostatek ekonomiczny. Natomiast w kraju docelowym są czynniki przyciągające takie jak np. hojna opieka socjalna. Z tego względu niektóre kraje UE są wymarzonym celem przeprowadzki, podczas gdy inne są wręcz omijane przez migrantów. W 2015 r. największą liczbę imigrantów (1543,8 tys.) zgłosiły Niemcy. Kolejne były: Wielka Brytania (631,5 tys.), Francja (363,9 tys.), Hiszpania (342,1 tys.) i Włochy (280,1 tys.).
W 2015 r. Niemcy odnotowały też największą emigrację (347,2 tys. osób). Niewiele mniej obywateli wyjechało na stałe z Hiszpanii (343,9 tys.), Wielkiej Brytanii (299,2 tys.), Francji (298,0 tys.). Na piątym miejscu z największą liczbą emigrantów znalazła się Polska - w 2015 roku było to 258,8 tys. osób.
Ogółem 17 państw członkowskich UE zgłosiło większą imigrację niż emigrację w 2015 r. Jednak Polska znalazła się w grupie państw, z których więcej ludzi wyjechało. Razem z nami w grupie państw z większą liczbą emigrantów niż imigrantów były: Bułgaria, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Chorwacja, Cypr, Portugalia, Rumunia, Łotwa i Litwa.

3 Porównując liczbę imigrantów z liczbą rdzennych mieszkańców danego kraju widać, że w 2015 r. najwyższe wskaźniki imigracji (42 imigrantów na 1 000 osób) notowano w Luksemburgu. Na drugim miejscu uplasowała się Malta (30 imigrantów na 1 000 osób) i dopiero na trzecim Niemcy (19 imigrantów na 1 000 osób). Polska znajduje się w środku stawki z wynikiem prawie sześciu imigrantów na 1000 mieszkańców.
Najwyższy odsetek emigracji w 2015 r. Odnotowano w Luksemburgu (22 emigrantów na 1 000 osób), na Cyprze (20 emigrantów na 1 000 osób) i na Malcie (20 emigrantów na 1 000 osób).

4 Wskaźnik aktywności ludności Unii Europejskiej pokazuje, że kariera zawodowa w znacznym stopniu zależy od obywatelstwa, jakie posiada pracownik. W ciągu ostatnich ośmiu lat wśród obywateli spoza UE notowano niższy wskaźniki aktywności niż wśród obywateli Wspólnoty.
Od 2009 r. dystans pomiędzy wskaźnikiem aktywności przybyszów spoza Unii Europejskiej a obywatelami UE mieszkającymi w swoich krajach systematycznie się powiększał. W 2008 r. różnica wynosiła 3 punkty procentowe (pp), podczas gdy w 2015 r. 8 pp. Jeszcze większa przepaść dzieli grupę imigrantów i obywateli UE wędrujących za pracą po Europie. W tym przypadku różnica pomiędzy wskaźnikami aktywności zwiększyła się z 6 pp w 2008 r. do 12 pp w 2015 r.
W ostatnich latach zarysowała się wyraźna tendencja spadkowa aktywności obywateli spoza UE, podczas gdy aktywność zawodowa obywateli UE wyraźnie rosła.

5 Stopa aktywności zawodowej kobiet w 2015 r. była generalnie niższa niż w przypadku mężczyzn, niezależnie od kraju zamieszkania. Statystyki te dowodzą, że równość płci w integracji zawodowej nie została jeszcze w pełni osiągnięta.
Pod względem aktywności zawodowej nierówność płci jest jeszcze bardziej widoczna u kobiet migrujących. Na poziomie 28 państw Unii Europejskiej, wśród kobiet z obywatelstwem pozaeuropejskim notuje się niższą o 25 punktów procentowych stopę aktywności zawodowej niż u mężczyzn z państw niebędących obywatelami UE, co wskazuje na dużą lukę w uczestnictwie migrantów na rynku pracy. Na poziomie krajowym w 2015 r. największe różnice w dostępie do pracy wśród obywateli różnych płci spoza UE zaobserwowano w Luksemburgu (35 pp), na Malcie (32 pp) i we Francji (31 pp). Najmniejsze różnice pomiędzy aktywnością zawodową kobiet i mężczyzn spoza UE zaobserwowano na Cyprze (2 pp), Łotwie (10 pp) i w Portugalii (14 pp).

6 Ogólna stopa bezrobocia w całej Unii w 2015 r. w grupie osób w wieku 20-64 lat wyniosła 9,2 proc., co oznacza spadek 0,8 pp w porównaniu z rokiem 2014. W 2015 r. stopa bezrobocia wśród obywateli spoza UE wynosiła 18,9 proc. W latach 2008-2015 największy wzrost bezrobocia zaobserwowano w grupie obcokrajowców spoza Wspólnoty.

7 Długotrwałe bezrobocie to problem ponad połowy bezrobotnych w UE, którzy nie urodzili się na terenie Wspólnoty. W 2015 r. dłużej niż rok bez pracy pozostawało 51,2 proc. wszystkich bezrobotnych w UE.
W dziewięciu krajach udział długotrwałego bezrobocia wśród osób w wieku 20-64 lata był niższy w grupie osób urodzonych poza UE niż wśród ludności urodzonych w danym kraju. Zdecydowanie największą różnicę wydać było na Cyprze, gdzie odsetek długotrwałego bezrobocia wśród osób urodzonych poza UE był o 11 pp niższy niż w przypadku rodowitych Cypryjczyków.
Na drugim krańcu skali znalazła się Dania, gdzie odsetek obcokrajowców pozostających bez zatrudnienia dłużej niż rok był o (14 pp) wyższy niż w przypadku rodowitych Duńczyków.