5015 zł czy 4700 zł? Trwa spór o płacę minimalną 2026. Oto prognozy i możliwe scenariusze

Spór o wysokość płacy minimalnej w 2026 roku wchodzi w decydującą fazę. Związki zawodowe już zaprezentowały wspólne stanowisko, domagając się podwyżki do 5015 zł brutto. Pracodawcy nie chcą o tym słyszeć i planują minimalną zgodną jedynie z ustawowym minimum – ok. 4700 zł. Na stole leży też propozycja 12-procentowej podwyżki dla budżetówki. Co to oznacza dla pracowników i pracodawców? Przedstawiamy pełny kontekst społeczny, ekonomiczny i prawny – oraz co wydarzy się w czerwcu.

Pracodawcy chcą zamrożenia płacy minimalnej - 4700 brutto w 2026 roku

W 2026 roku pracodawcy chcieliby uniknąć realnego wzrostu płacy minimalnej. Oficjalnie nie zaproponowali jeszcze swojej kwoty, ale nieoficjalnie wiadomo, że optują za jedynie ustawowym minimum – ok. 4700 zł brutto. To efekt przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 10 października 2002 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 1773).

Dlaczego pracodawcy chcą zamrozić płace minimalną?

• Firmy obawiają się, że większy wzrost wynagrodzeń mógłby zaszkodzić ich konkurencyjności i odbić się negatywnie na rynku pracy.
• W warunkach spowolnienia gospodarczego i wciąż wysokich kosztów prowadzenia działalności chcą utrzymać wynagrodzenia na poziomie wynikającym jedynie z przepisów prawa.

Eksperci Business Center Club i Konfederacji Lewiatan wskazują, że większość firm mogłaby zaakceptować wzrost rzędu inflacji ±1 pkt proc., ale nie więcej.

Związki zawodowe: 5015 zł albo realna utrata dochodów

Trzy największe centrale związkowe – NSZZ „Solidarność”, OPZZ i Forum Związków Zawodowych – chcą znacznie wyższego wzrostu płacy minimalnej niż ten wynikający z ustawy. Ich wspólna propozycja to 5015 zł brutto.

Związkowcy argumentują, że wyliczenia tylko na podstawie ustawowego algorytmu doprowadziłyby do realnego spadku wartości minimalnego wynagrodzenia – a nie jego wzrostu. Dlatego postulują podwyżkę na poziomie 7,48 proc., czyli około dwukrotności prognozowanej inflacji na 2025 r.

Norbert Kusiak z OPZZ tłumaczy, że tylko taka podwyżka będzie realnie odczuwalna dla pracowników. – „Podwyżka jest podwyżką, gdy rośnie siła nabywcza wynagrodzenia. Inaczej to tylko korekta statystyczna” – mówi.

Płaca minimalna 2026. Budżetówka chce 12 proc. podwyżki

Związki nie ograniczają się tylko do płacy minimalnej. Zgłosiły również postulat 12-procentowego wzrostu wynagrodzeń w całej sferze budżetowej w 2026 roku. Obecnie – według wieloletnich założeń makroekonomicznych Rady Ministrów na lata 2025–2029 – urzędnicy, nauczyciele i służby mundurowe mogą liczyć jedynie na podwyżkę na poziomie inflacji, czyli 3,8 proc.

Hanna Majszczyk, wiceminister finansów, zaznaczyła, że 3,8 proc. to nie jest jeszcze oficjalna propozycja rządu. Związki obawiają się jednak, że jeśli nie zostanie ustalony jeden, gwarantowany wskaźnik podwyżki dla każdego pracownika, środki zostaną przeznaczone np. na dodatkowe etaty, a nie realny wzrost pensji.

Rząd musi do 15 czerwca 2025 r. przyjąć założenia makroekonomiczne do budżetu na 2026 r. i przekazać je Radzie Dialogu Społecznego – wtedy poznamy oficjalne stanowisko.

Jak wyliczana jest płaca minimalna? Przepisy i mechanizmy

Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę reguluje ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2024 r. poz. 1773). W artykule 3 ustawa wskazuje mechanizm ustalania płacy minimalnej, uwzględniający:

• prognozowany wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych,
• wzrost PKB,
• relację do przeciętnego wynagrodzenia,
• inne dane makroekonomiczne.

Jeśli partnerzy społeczni w Radzie Dialogu Społecznego nie przedstawią wspólnej propozycji do końca czerwca, ostateczną decyzję podejmie rząd – zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy.

Ilu Polaków zarabia minimalną krajową?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2024 roku około 2,3 mln Polaków zarabiało płacę minimalną. Najwięcej takich osób pracuje w handlu, usługach, gastronomii i transporcie.

Wzrost płacy minimalnej może poprawić sytuację finansową najuboższych, ale jednocześnie rodzi ryzyko wzrostu szarej strefy, przenoszenia etatów na umowy cywilnoprawne oraz problemów z utrzymaniem zatrudnienia w małych firmach.

Pracodawcy ostrzegają przed efektami domina: wyższa płaca minimalna to nie tylko wzrost najniższych wynagrodzeń, ale także presja na podnoszenie całej siatki płac.

Ile na rękę? Rzeczywista wartość płacy minimalnej w 2026 r.

Jeśli płaca minimalna wyniesie 5015 zł brutto, pracownik zatrudniony na umowie o pracę otrzyma ok. 3845 zł netto (bez dodatków, bez ulgi dla młodych). Przy kwocie 4700 zł brutto – będzie to ok. 3615 zł netto.

To oznacza różnicę ponad 230 zł miesięcznie – czyli ponad 2700 zł rocznie. W skali budżetu domowego to często kwestia raty kredytu, opłaty za przedszkole lub zakupu żywności.

Jak zmieniała się płaca minimalna w ostatnich latach?

Dla kontekstu warto spojrzeć na historyczne dane. Od 2015 roku płaca minimalna wzrosła z poziomu 1750 zł do 4242 zł w 2024 roku – czyli o 142 proc. w ciągu dekady. W 2023 i 2024 r. była podnoszona aż dwa razy w roku.

Rząd zapowiada, że w 2025 r. wzrost będzie już tylko jednokrotny, co może sugerować powrót do bardziej umiarkowanego tempa podwyżek. Płaca minimalna zaczyna stanowić już ok. 52 proc. przeciętnego wynagrodzenia, co zbliża Polskę do rekomendacji unijnych zawartych w Dyrektywie UE 2022/2041.

Inne świadczenia zależne od płacy minimalnej

Płaca minimalna wpływa na wiele innych świadczeń i opłat, co oznacza, że jej wzrost automatycznie powoduje podwyżkę takich świadczeń jak m.in.:

• wysokość składek ZUS dla przedsiębiorców (tzw. „mały ZUS” i „preferencyjny ZUS”),
• dodatki za pracę w nocy,
• odprawy i odszkodowania (np. z tytułu mobbingu),
• minimalne wynagrodzenia w umowach zlecenia,
• granice egzekucji komorniczych.

Co dalej? Czerwiec 2025 kluczowy dla decyzji o płacy minimalnej

Do 15 czerwca rząd musi przedstawić projekt założeń budżetowych na 2026 r., a do 15 lipca – zaproponować konkretną wysokość płacy minimalnej. Związki zawodowe i pracodawcy wciąż mają czas, by osiągnąć kompromis, ale obecne stanowiska są od siebie bardzo odległe.

Jeśli nie dojdzie do porozumienia – decyzja zapadnie jednostronnie w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. To scenariusz bardzo prawdopodobny.