Obniżenie VAT to jedna z obietnic kampanii wyborczej

Jesteśmy już po wyborach prezydenckich 2025 r. i wiemy kto wygrał 2 turę. Rodzi się więc pytanie, co będzie dalej z obietnicami wyborczymi? Na przykład, czy już niedługo stawki VAT będą niższe – jak obiecywano – a wraz z nimi spadną ceny? Niestety, nie ma w tym zakresie powodów do szczególnego optymizmu. Jedną z obietnic, które Karol Nawrocki złożył w czasie kampanii prezydenckiej było obniżenie podatku od towarów i usług. Zadeklarował, że już pierwszego dnia swojej prezydentury złoży projekt obniżenia stawki VAT do 22 proc. Oczywiście mowa tu o podstawowej stawce VAT, ale można się domyślać, że obniżeniu miałyby też ulec pozostałe stawki. Skąd taki pomysł? Chodzi o to, że obowiązujące obecnie stawki tego podatku, do których wszyscy już przywykliśmy, miały być jedynie stawkami tymczasowymi. Wprowadzono jest w 2011 r., czyli w okresie ogólnoświatowego kryzysu, a zgodnie z założeniem, miały obowiązywać tylko przez 3 lata. Obecnie wiele osób w ogóle już nie pamięta, że VAT był kiedyś niższy i wszyscy przyzwyczaili się do takiego, a nie innego poziomu obciążeń. Czyżby jednak zanosiło się na zmianę tego stanu rzeczy?

Prezydent faktycznie może przygotować projekt ustawy i nadać mu dalszy bieg – jak najbardziej mieści się to w zakresie jego kompetencji. Nie należy jednak zapominać o tym, że po przekazaniu takiego projektu na ręce Marszałka Sejmu, będzie musiał on następnie przejść przez pełny proces legislacyjny w Sejmie i Senacie. Czy to się uda? Można mieć co do tego wątpliwości.

Stawki VAT a wydatki na obronność mocno się ze sobą wiążą

Przypomnijmy, że od 2024 roku funkcjonuje mechanizm, który uzależnia możliwość stosowania podwyższonych stawek VAT od poziomu wydatków przeznaczanych na finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej. Pozwala on na stosowanie ich do końca roku, w którym suma określonych wydatków na obronność́ po wyłączeniu planowanych przepływów finansowych w ramach tej sumy wydatków, będzie wyższa niż̇ 3 proc. wartości produktu krajowego brutto. To zaś oznacza, że poziom obciążenia VAT mógłby wrócić do tego z 2010 roku dopiero wtedy, gdy wydatki na obronność́ wyniosą̨ 3 proc. lub mniej PKB. Tymczasem, choć w 2024 roku wydatki na obronność wyniosły niecałe 4 proc. PKB, to plan na 2025 rok zakłada 4,7 proc, a na 2026 rok co najmniej 5 proc. Wskazuje się, że z dużym prawdopodobieństwem będzie to największa część gospodarki przeznaczona na zbrojenia w całym NATO.
Zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług, w tym wysokość jego stawek, zostały określone w ustawie z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Podstawową stawką tego podatku jest 23 proc., jednak w określonych przypadkach możliwe jest również stosowanie obniżonych stawek:

  • 8 proc. VAT jest stosowane do wybranych towarów i usług jakie zostały wymienione w załączniku nr 3 do ustawy;
  • 5 proc. VAT przewidziano dla towarów, które zostały wymienione w załączniku nr 10 do ustawy (w większości są to produkty spożywcze);
  • 0 proc. VAT jest stosowany dla WDT oraz eksportu towarów, a także dla towarów wymienionych w załączniku nr 8 od ustawy oraz w innych przypadkach szczególnych;
  • ZW, czyli zwolnienie od podatku jest stosowane w przypadku sprzedaży towarów lub usług korzystającej ze zwolnienia przedmiotowego.