Nowy zakaz: koniec palenia papierosów na balkonach i loggiach w budynkach wielorodzinnych. Czy osoby niepalące wreszcie odetchną z ulgą?

Prawo do życia bez dymu. Sejm rozważa zakaz palenia papierosów na balkonach

Dym wdychany przez tzw. biernych palaczy (dym bocznego strumienia) może zawierać więcej tlenku węgla i nikotyny niż dym wciągany przez osobę palącą, co czyni go szczególnie szkodliwym – ostrzegają lekarze.

W polskim prawie, ochrona osób niepalących realizowana jest głównie poprzez zakazy palenia w określonych miejscach przestrzeni publicznej. Teraz Sejm rozważa rozszerzenie tej ochrony również na balkony w budynkach wielorodzinnych.

Bierne palenie na balkonie to też zagrożenie. Co mówią badania o skutkach wdychania dymu?

O biernym paleniu mówimy, gdy osoba – zwłaszcza niepaląca – wdycha dym pochodzący ze spalania tytoniu oraz dym wydychany przez palacza. W otoczeniu występują jego dwie składowe:

• dym bocznego strumienia – pochodzący z żarzącego się papierosa,
• dym głównego strumienia – wydychany przez osobę palącą.

Badania wskazują, że ekspozycja na dym tytoniowy zwiększa u osób niepalących ryzyko zachorowania na raka płuc oraz choroby układu sercowo-naczyniowego. W Polsce bierne palenie uznawane jest za jedną z istotnych przyczyn przedwczesnej umieralności dorosłych.

Warto też pamiętać, że korzystanie z e-papierosów nie eliminuje problemu. Wytwarzane przez nie opary zawierają m.in. nikotynę, substancje zapachowe i glikol propylenowy, które również mogą niekorzystnie wpływać na osoby w otoczeniu. Mimo to wielu palaczy wciąż bagatelizuje szkodliwość takiej ekspozycji.

Gdzie dziś nie wolno palić? Lista miejsc objętych zakazem palenia papierosów w Polsce

Ustawodawca nie wprowadził ogólnego zakazu palenia w całej przestrzeni publicznej, lecz wskazał konkretne miejsca, w których palenie wyrobów tytoniowych – w tym e-papierosów i nowatorskich wyrobów tytoniowych – jest zabronione.

Zakaz dotyczy m.in.:

• terenów podmiotów leczniczych i innych miejsc udzielania świadczeń zdrowotnych,
• jednostek systemu oświaty oraz placówek pomocy społecznej,
• uczelni,
• pomieszczeń zakładów pracy,
• obiektów kultury i wypoczynku dostępnych publicznie,
• lokali gastronomiczno-rozrywkowych,
• środków publicznego transportu pasażerskiego i obiektów obsługi podróżnych,
• przystanków komunikacji publicznej,
• pomieszczeń obiektów sportowych,
• ogólnodostępnych placów zabaw dla dzieci,
• innych pomieszczeń dostępnych do użytku publicznego, takich jak centra handlowe czy klatki schodowe w budynkach mieszkalnych.

Właściciel lub zarządca obiektu, w którym obowiązuje zakaz, ma obowiązek umieścić w widocznych miejscach oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie palenia. Dodatkowo rada gminy może uchwałą wyznaczać kolejne strefy wolne od dymu.

Palenie może być natomiast dozwolone w wyznaczonych palarniach, m.in. w:

• domach pomocy społecznej i domach spokojnej starości,
• całodobowych oddziałach psychiatrycznych (z pewnymi wyjątkami),
• hotelach,
• dworcach i portach lotniczych,
• na terenie uczelni,
• w pomieszczeniach zakładów pracy,
• w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych – pod warunkiem, że właściciel wyłączy jedno zamknięte, odpowiednio wentylowane pomieszczenie przeznaczone dla palaczy.

Petycja w Sejmie: zakaz palenia papierosów na balkonach w blokach coraz bliżej?

Już na najbliższym posiedzeniu Komisji do Spraw Petycji zostanie rozpatrzona petycja dotycząca wprowadzenia zakazu palenia tytoniu oraz e-papierosów na balkonach i loggiach w budynkach wielorodzinnych.

Autor petycji zwraca uwagę na częste konflikty sąsiedzkie, wynikające z przenikania dymu papierosowego z balkonów do mieszkań, co narusza komfort życia, zdrowie oraz prywatność osób niepalących. W swoim uzasadnieniu opisuje również osobiste doświadczenia – problemy z otwieraniem okien z powodu dymu dostającego się z sąsiedniego balkonu.

Czy zakaz palenia na balkonach jest zgodny z Konstytucją? Eksperci sejmowi mają wątpliwości

W odpowiedzi na petycję, Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu zwraca uwagę, że w wielu przypadkach wystarczające mogą być już obowiązujące przepisy. Egzekwowanie całkowitego zakazu palenia – na przykład w otwartym oknie mieszkania – byłoby trudne ze względu na ochronę prywatności oraz tzw. mir domowy.

Eksperci przypominają, że zgodnie z art. 144 Kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości ma obowiązek powstrzymywać się od działań, które zakłócają korzystanie z sąsiednich lokali ponad „przeciętną miarę”. Jeśli więc dym tytoniowy uporczywie napływa z sąsiedniego balkonu, sąsiad może dochodzić ochrony swoich praw przed sądem.

Niektórzy prawnicy podkreślają ponadto, że w wyjątkowych sytuacjach uporczywe palenie na balkonie może zostać uznane za wykroczenie z art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń, dotyczące zakłócania porządku publicznego. Wymagałoby to jednak spełnienia szczególnych przesłanek.

Zdaniem Biura, zanim ustawodawca zdecyduje się na wprowadzenie ogólnego zakazu palenia na balkonach, należy dokładnie przeanalizować jego zgodność z Konstytucją. Balkon, który służy wyłącznie właścicielowi lokalu, może być bowiem uznany za część mieszkania. Ograniczenie prawa własności jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy spełnia zasadę proporcjonalności i służy ochronie innych dóbr – takich jak zdrowie czy prawo do czystego powietrza.

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Oleśnicy, Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu, 15.11.2023 r.

dr n. med. Aleksandra Piwońska, Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia i Promocji Zdrowia, Narodowy Instytut Kardiologii Stefana kardynała Wyszyńskiego, Państwowy Instytut Badawczy, Bierne palenie (https://sercunaratunek.pl/bierne-palenie/)

W. Zatoński, M. Hodge, K. Przewoźniak (red.), „Report on the Effects of Tobacco Health of Polish Children”, Geneva and Health Promotion Foundation, 1999

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1162)