Rosja to kraj, w przypadku którego trzeba ostrożnie wyciągać wnioski dotyczące poziomu życia ludności na podstawie samego PKB per capita. Podobnie jak w innych państwach z dużym rozwarstwieniem majątkowym i dochodowym, jakość życia przeciętnego mieszkańca Rosji jest niższa niż sugerowałyby to międzynarodowe porównania produktu krajowego brutto na osobę. Skutki dużego rozwarstwienia dochodowego i majątkowego są dobrze widoczne w przypadku „mieszkaniówki”. Ciekawe dane na temat wyposażenia lokali i domów w łazienkę oraz inne podstawowe rozwiązania pokazują wstydliwy rosyjski problem. Z czasem nabrał on nawet wymiaru politycznego. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl pokazują rzetelne informacje o sanitarnych problemach Rosji.
Sanitarna różnica między wsią i miastem jest ogromna
Duże zróżnicowanie jakości życia pomiędzy prowincją oraz większymi miastami to jedna z charakterystycznych cech całego obszaru postsowieckiego. Informacje rosyjskiego urzędu statystycznego (Rosstatu), które zostały zaprezentowane w poniższej tabeli potwierdzają, że możemy mówić wręcz o rozwojowej przepaści. Tylko w przypadku dostępu do instalacji gazowej, różnice pomiędzy wsią oraz miastem nie są duże. Trzeba oczywiście pamiętać, że obecnie większość Rosjan żyje w miastach. Dwa lata temu miejska populacja Rosji była szacowana jako 109,6 mln. Na rosyjskich wsiach żyło kolejne 37,2 mln osób.
W miastach Rosji łazienka z odpływem ścieków do kanalizacji lub szamba jest już standardem, ponieważ dysponuje nią ok. 90% gospodarstw domowych (według danych Rosstatu z 2018 r. - patrz Российский статистический ежегодник 2020). Informacje podawane przez rosyjski urząd statystyczny, czyli wspomniany Rosstat wskazują, że na terenach wiejskich łazienka z odpływem ścieków pozostaje do dyspozycji tylko co czwartego gospodarstwa domowego. Na podstawie danych Rosstatu można szacować, że około 24% (35 mln) Rosjan nie posiada w swoim domu wewnętrznej toalety. Ponad dwie trzecie tej grupy stanowią mieszkańcy wsi. Dla porównania w Polsce w 2020 roku około 16% gospodarstw domowych na wsiach nie było wyposażone w łazienkę.
Rządowe rosyjskie statystyki mówią również, że średni udział lokali i domów z bieżącą wodą, kanalizacją, ogrzewaniem centralnym, ciepłą wodą użytkową oraz gazem lub kuchenką elektryczną obecnie wynosi około 63%. O wiele gorsze wyniki są notowane m.in. w obwodzie kurgańskim, pskowskim, tomskim, kirowskim, nowogrodzkim, kostromskim, sachalińskim oraz w Kraju Ałtajskim i Zabajkalskim, a także republikach Dagestanu, Jakucji i Kałmucji.
Rosyjskie toalety stały się nawet sprawą polityczną
Światowa opinia publiczna zwróciła większą uwagę na problemy sanitarne Rosji, gdy artykuł dotyczący tej kwestii w styczniu 2019 r. został opublikowany na stronie Radia Wolna Europa (Radia Wolność). Podobny oddźwięk medialny wywołały wcześniejsze doniesienia o ponad 3000 rosyjskich szkół bez wewnętrznych toalet. Na informacje Radia Wolna Europa dotyczące 35 milionów Rosjan bez łazienki w domu powołał się między innymi opozycjonista Aleksiej Nawalny. Krytycy Kremla wskazywali sanitarne problemy jako dowód na pozorną modernizację Rosji. Jednocześnie pojawiły się też oskarżenia o medialną manipulację danymi. Mowa o głosach ze strony Rosjan i środowisk prorosyjskich.
Faktem jest, że dość głośny artykuł ze strony Radia Wolna Europa opierał się na nieco nieaktualnych danych z początku minionej dekady. Trzeba równocześnie pamiętać, że sytuacja związana z infrastrukturą sanitarną w Rosji poprawia się powoli. Dane Unicefu oraz WHO potwierdzają, że pomiędzy 1990 r. i 2015 r. dostęp Rosjan do dobrej infrastruktury sanitarnej nie uległ widocznej poprawie. Sam Rosstat w innej swojej publikacji (Россия и страны мира 2018) podaje, że 23% rosyjskich lokali i domów nie posiada spłukiwanej toalety. Podobne wyniki są notowane na Białorusi. Odsetek polskich domów i lokali bez spłukiwanej toalety w porównywalnym okresie, czyli 2018 roku wynosił natomiast ok. 6%.
Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl
