Ustawa o fundacji rodzinnej, która obowiązuje od 22 maja br., ma pozwolić firmom rodzinnym na stabilną działalność po śmierci właściciela lub po jego przejściu na emeryturę.
Doradca podatkowy z Fundacji Firmy Rodzinne Mateusz Kamiński zwrócił uwagę, że polska fundacja rodzinna to rozwiązanie, które od strony prawnej daje dotychczas niedostępne możliwości polskim przedsiębiorcom rodzinnym.
"Już teraz kilkaset takich fundacji jest w procesie tworzenia i rozpoczynania działalności, a należy spodziewać się, że powstanie ich znacznie więcej" - wskazał. Dodał, że obowiązujące od dwóch miesięcy przepisy pozwalają tworzyć w naszym kraju "instrumenty prawne ochrony majątku rodzinnego, inspirowane rozwiązaniami znanymi w zachodniej Europie i za Atlantykiem".
Polska fundacja rodzinna
"Polska fundacja rodzinna umożliwia całkowite oddzielenie wniesionego do niej majątku od członków rodziny, przy jednoczesnym zagwarantowaniu im i zabezpieczeniu udziału w korzyściach z tego majątku" - stwierdził. Podkreślił, że takim wnoszonym do fundacji majątkiem może być działająca firma - zasadniczo, w formie spółki.
Wskazał na daleko idącą elastyczność statutu tworzonej fundacji, umożliwiający jej założycielowi, jako fundatorowi, "bardzo daleko idące ustalenie dalszego rozwoju firmy, także na czas po swojej śmierci". "Uzupełniają to przemyślane i korzystne zasady opodatkowania samej fundacji, jak i wyznaczonego kręgu jej beneficjentów" - zaznaczył.
Ekspert zastrzegł, że jest jeszcze za wcześnie, by wyciągać "daleko idące lub zero-jedynkowe oceny tej nowej formy prawnej". Przyznał, że nie sposób jednak nie zauważyć reakcji samych przedsiębiorców, "którzy z zainteresowaniem odnoszą się do jej możliwości i celu jej tworzenia". "Pośród kilku najczęściej pojawiających się argumentów, które przekonują ich do pogłębionego zainteresowania tym tematem, zdecydowanie na pierwszy plan wybija się możliwość zupełnie innego niż dotychczas, pełniejszego i swobodniejszego zaplanowania i zabezpieczenia rozwoju firmy w planowanej sukcesji" - stwierdził.
Duże zainteresowanie nową formą fundacji
Kamiński zauważył, że zainteresowanie fundacją rodzinną jest powszechne - "nie można powiedzieć, że tworzone są w sposób szczególny w niektórych branżach lub regionach Polski".
Jak zaznaczył, do sukcesji przymierza się coraz więcej polskich firm rodzinnych, zwłaszcza tych tworzonych w latach dziewięćdziesiątych. "Dotychczas brakowało instrumentu prawnego zabezpieczającego wypracowywane w rodzinie zasady takiej sukcesji" - podkreślił. Chodzi, jak wskazał, m.in. o podział obowiązków i zysków, wolę twórcy firmy co do jej trwania i rozwoju, czy udział profesjonalnych doradców. "Fundacja daje taką możliwość" - podkreślił.
Ekspert przypomniał, że nie mamy w naszej krótkiej historii wolnej przedsiębiorczości doświadczeń z tego typu rozwiązaniami prawnymi. "Dlatego niezwykle ważne jest umiejętne czerpanie z wiedzy i doświadczeń zagranicznych, zwłaszcza z konkretnych przykładów rodzin przedsiębiorców, którym analogiczne rozwiązania pozwoliły i pozwalają uzyskiwać wymierne korzyści, np. status światowych liderów swoich branż" - stwierdził.
W jego ocenie "kluczowym dla prawidłowego i bezpiecznego funkcjonowania tej instytucji prawnej będą rozsądek i rozwaga zarówno samych przedsiębiorców, jak i wspierających ich podmiotów, co do tego kto i dlaczego powinien taką fundację założyć".
Kto może założyć fundację rodzinną?
Zgodnie ustawą, fundatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która przekaże fundacji rodzinnej określone aktywa. Fundacja rodzinna może być założona przez więcej niż jedną osobę, w tym także przez osoby niespokrewnione. Może być też ustanawiana w akcie założycielskim lub w testamencie, sporządzanych w formie aktu notarialnego. Fundacja ustanawiana na podstawie testamentu może mieć tylko jednego fundatora.
Fundacja rodzinna ma obowiązek spełniać świadczenia na rzecz beneficjenta, czyli przenosić na niego składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, albo oddać je beneficjentowi do korzystania zgodnie z wolą fundatora. Beneficjent może także otrzymać składniki mienia fundacji po jej rozwiązaniu. Majątek fundacji rodzinnej powstały na skutek wyposażenia jej przez fundatora będzie stanowić fundusz założycielski, którego wartość nie może być niższa niż 100 tys. zł. Fundusz ten będzie musiał być wniesiony w całości przed zarejestrowaniem fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych, z wyjątkiem fundacji ustanowionych w testamencie.
W Polsce blisko 830 tys. firm to firmy rodzinne, spośród których 57 proc. planuje sukcesję w ciągu najbliższych pięciu lat - wynika z danych Instytutu Biznesu Rodzinnego. (PAP)
autorka: Magdalena Jarco
