Świat w 2015 roku: czego możemy się spodziewać?

1 W ciągu ostatniego półrocza cena baryłki ropy naftowej spadła o połowę, czyli do najniższego poziomu od pięciu lat i w związku ze zmniejszającym się popytem oraz nowymi źródłami surowca (m.in. z łupków w USA) nic nie wskazuje, żeby w najbliższym czasie ta sytuacja miała się odwrócić. Tracą na tym kraje utrzymujące się ze sprzedaży ropy – jak państwa Zatoki Perskiej, Rosja, Wenezuela czy Nigeria – w których może dojść do wybuchów niezadowolenia społecznego.

2 Władimir Putin zapowiedział przed kilkoma dniami, że rosyjską gospodarkę czekają dwa trudne lata, więc zapewne cały rok 2015 upłynie Rosjanom na zmaganiu się z efektami sankcji gospodarczych, spadku cen ropy i spadku kursu rubla. W tej sytuacji mało prawdopodobne jest, by Rosja chciała eskalować dotychczasowe konflikty lub wywoływać nowe, ale minione 12 miesięcy pokazało, że w Rosji wszystko jest możliwe. Szczególnie jeśli pogarszająca się sytuacja gospodarcza zaczęłaby się odbijać na popularności Putina.

3 Militarne postępy Islamskiego Państwa Iraku i Syrii, przemianowanego później na Państwo Islamskie, były jednym z najbardziej nieprzewidzianych wydarzeń roku 2014. Dżihadystyczna organizacja zajęła połowę terytorium Iraku i Syrii, gdzie proklamowała kalifat i nie zmieniły tego nawet amerykańskie naloty. Pokonanie Państwa Islamskiego będzie jednym z głównych zadań na nowy rok dla Amerykanów, choć na razie nie wiadomo, czy administracja Baracka Obamy zdecyduje się na większe zaangażowanie niż naloty.

4 Chiny, druga co do wielkości gospodarka świata, zwalniają tempo. Według przewidywań ekonomistów dla władz w Pekinie celem na 2015 r. będzie uzyskanie wzrostu gospodarczego w wysokości 7,0 proc., co byłoby najgorszym wynikiem od 2004 r. Na dodatek spada produkcja przemysłowa i przestały rosnąć ceny nieruchomości. Wprawdzie Pekin utrzymuje, że najważniejszą sprawą jest stabilność wzrostu, ale wolniejsze tempo to słaba wiadomość dla światowej gospodarki, dla której Chiny były w ostatnich latach jednym z głównych motorów wzrostu.

5 Mimo deklarowanego co jakiś czas zawieszenia broni i podejmowanych prób rozmów pokojowych na razie nie widać szans na zakończenie wojny na wschodzie Ukrainy. Najprawdopodobniej jej obecna forma - tlącego się, ale niewygasającego konfliktu - utrzyma się jeszcze przez najbliższe miesiące.

6 Aleksander Łukaszenka – rządzący Białorusią od 1994 r. – pod koniec roku będzie się starał o kolejną kadencję prezydencką i jeśli nie wydarzy się nic nieprzewidzianego, bez większego problemu ją sobie zapewni. Łukaszenka bardziej niż wewnętrznej opozycji obawia się dziś Rosji, która na Ukrainie pokazała, że kraje postsowieckie uważa za swoją strefę wpływów.

7 Wczoraj – w trzeciej i ostatniej próbie – greckiemu parlamentowi nie udało się wybrać nowego prezydenta, dlatego już pod koniec stycznia kraj czekają nowe wybory parlamentarne. A te według sondaży może wygrać radykalnie lewicowa Syriza, która zapowiada skończenie z zaciskaniem pasa, co budzi niepokój zarówno w Brukseli, jak i na rynkach finansowych.

8 Choć wybory prezydenckie w USA odbędą się dopiero w 2016 r., to kampania zacznie się już lada chwila. W ciągu najbliższych miesięcy poznamy nazwiska chętnych, którzy od początku następnego roku będą się starać o nominacje obu partii. Po stronie Republikanów chęć walki o prezydenturę wstępnie zadeklarował Jeb Bush – syn George’a H.W. i młodszy brat George’a W. – co w przypadku, gdyby kandydatką Demokratów została była pierwsza dama Hillary Clinton, dodawałoby kampanii wyjątkowego smaczku.

9 Krajem, który najmocniej dotyka spadek cen ropy naftowej, jest Wenezuela – posiadacz największych na świecie złóż. Aby budżet się równoważył, baryłka ropy powinna kosztować ok. 140 dol., a nie niespełna 60. W efekcie spadku cen oraz fatalnej polityki gospodarczej Wenezuela ma dziś największy na świecie deficyt budżetowy, a bankructwo kraju w ciągu najbliższych 12 miesięcy jest bardzo realnym scenariuszem.

10 Zapowiedziane kilka dni temu przez prezydentów Baracka Obamę i Raula Castro wznowienie stosunków dyplomatycznych między USA a Kubą samo w sobie będzie wydarzeniem, biorąc pod uwagę, że nie utrzymywały one ich od 1961 r. Ale obie strony liczą, że nie skończy się na otwarciu ambasad – Kuba ma nadzieję, że stopniowe znoszenie sankcji pomoże jej zacofanej gospodarce, USA – że przyczyni się to do politycznej liberalizacji na wyspie.

11 Rozpoczęty przed 4,5 laty przez premiera Davida Camerona i ministra finansów George’a Osborne’a program oszczędnościowy przynosi efekty – Wielka Brytania ma dziś najwyższy wzrost gospodarczy ze wszystkich wysoko rozwiniętych państw, a bezrobocie należy do najniższych w Europie. W tej sytuacji Partia Konserwatywna ma spore szanse wygrania majowych wyborów parlamentarnych, choć przez ostatnie trzy lata wcale się na to nie zanosiło. Dobra sytuacja gospodarcza powoduje też, że najważniejszym tematem kampanii będzie ograniczenie imigracji.

12 Wychodzące z kryzysu gospodarczego Hiszpanię i Portugalię czekają w 2015 r. wybory parlamentarne, których efektem może być odejście od prowadzonej przez centroprawicowe rządy polityki oszczędnościowej. W Hiszpanii na głównego rywala premiera Mariano Rajoya niespodziewanie wyrosła nowo utworzona lewicowa partia Podemos, w Portugalii Pedro Passos Coelho przegrywa w sondażach z socjalistami.

13 Choć liberalna opozycja zarzuca Recepowi Tayyipowi Erdoganowi – długoletniemu premierowi, a od sierpnia prezydentowi – stopniowe islamizowanie Turcji i ograniczanie swobód demokratycznych, ponad połowa Turków popiera jego politykę. Ile dokładnie, okaże się podczas czerwcowych wyborów parlamentarnych. Mogą im towarzyszyć antyrządowe protesty, szczególnie że w Turcji zyskuje na znaczeniu opozycyjny – i zwalczany przez władze – ruch kierowany przez Fethullaha Gulena.