Emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Kolejna grupa zawodowa walczy o prawo do wcześniejszego świadczenia

Emerytura pomostowa to szczególny rodzaj świadczenia przejściowego, przysługujący osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Podstawą prawną tego rozwiązania jest ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1656). Ustawa ta określa m.in. warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej, wymagany wiek, staż pracy oraz katalog zawodów uprawniających do wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej.

Czym jest praca w szczególnych warunkach?

Praca w szczególnych warunkach, zgodnie z definicją zawartą w wyżej wspomnianej ustawie, to zatrudnienie związane z wykonywaniem obowiązkóww środowisku narażającym pracownika na czynniki niebezpieczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia, których negatywnego wpływu nie da się w pełni wyeliminowaćmimo stosowania środków ochrony. Tego rodzaju prace wymagają szczególnej sprawności psychofizycznej i są wykonywane w warunkach obciążających organizm.

Jakich zawodów dotyczy praca w szczególnych warunkach?

Do zawodów uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach należą m.in.:

• górnicy i pracownicy kopalń,
• hutnicy i metalurdzy,
• pracownicy zatrudnieni przy produkcji i przetwórstwie chemikaliów,
• operatorzy maszyn wibrujących, pras, młotów mechanicznych,
• osoby pracujące w kanałach ściekowych lub przy usuwaniu odpadów przemysłowych,
• osoby narażone na promieniowanie jonizujące (np. w energetyce jądrowej),
• osoby wykonujące prace w ekstremalnych temperaturach – zarówno wysokich, jak i niskich.

Pełna lista zawodów zawarta jest w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych. To właśnie ten dokument stanowi podstawę do oceny, czy dana osoba może ubiegać się o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Czym jest praca o szczególnym charakterze?

Praca o szczególnym charakterze różni się nieco od tej w szczególnych warunkach. Choć niekoniecznie musi być związana z bezpośrednim zagrożeniem zdrowia, wymaga ponadprzeciętnej sprawności psychofizycznej, koncentracji i odporności na stres. W tej kategorii mieszczą się zawody, które ze względu na charakter i odpowiedzialność nie mogą być wykonywane w podeszłym wieku.

Ustawa definiuje ją jako pracę, która ze względu na swoje wymagania psychiczne i fizyczne nie może być wykonywana przez osobę starszą bez zagrożenia dla zdrowia jej lub otoczenia. To oznacza, że nawet jeśli środowisko pracy nie jest szkodliwe w tradycyjnym rozumieniu, to wymogi związane z zawodem są na tyle wysokie, że z czasem nie da się ich spełniać w pełni bez ryzyka.

Jakich zawodów dotyczy praca o szczególny charakterze?

Do prac o szczególnym charakterze zalicza się m.in.:

• pilotów i członków załóg statków powietrznych,
• maszynistów pojazdów trakcyjnych (lokomotyw),
• kierowców transportu publicznego,
• kontrolerów ruchu lotniczego,
• pracowników jednostek ratowniczych (np. strażaków PSP, ratowników medycznych),
• funkcjonariuszy ochrony fizycznej i pracowników służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne.

Wcześniejsza emerytura za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze

Za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przysługuje emerytura pomostowa. To świadczenie, które można uzyskać przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Aby ją otrzymać, należy spełnić jednocześnie kilka warunków:

• osiągnięcie minimalnego wieku (55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn),
• posiadanie co najmniej 20 lat stażu składkowego (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni),
• wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat,
• udokumentowanie zatrudnienia w takim charakterze przed 1 stycznia 1999 roku,
• nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego (lub wystąpienie z OFE przed przejściem na emeryturę pomostową).

Świadczenie to ma charakter pomostowy – obowiązuje do momentu osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, po czym następuje przejście na zwykłą emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Strażnicy miejscy chcą uznania ich pracy za pracę o szczególnym charakterze

Do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej trafiła petycja o ujęcie w wykazie prac o szczególnym charakterze pracy strażników miejskich i gminnych. W uzasadnieniu podkreślono, że strażnikom miejskim, mimo iż ich praca wymaga szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, nie przysługuje ani emerytura mundurowa, ani pomostowa.

Możliwość odpowiedzialnego - a więc niezagrażającego bezpieczeństwu publicznemu w tym życiu i zdrowiu innych osób - wykonywania zadań przez strażników Straży Gminnych i Miejskich zmniejsza się wraz z wiekiem. Proces starzenia ma bowiem niewątpliwy wpływ na sprawność psychofizyczną niezbędną do wykonywania czynności polegających m.in. na: ujmowaniu osób stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego i mienia, oraz doprowadzaniu tych osób do najbliższej jednostki policji; czuwaniem nad porządkiem i kontrolą ruchu drogowego; ochroną obiektów komunalnych i użyteczności publicznej czy konwojowaniem wartościowego mienia - czytamy w piśmie skierowanym do MRPiPS.

W odpowiedzi na petycję, zastępca dyrektora Departamentu Ubezpieczeń Społecznych w MRPiPS, Sebastian Kamiński, poinformował, że w ministerstwie trwają rozmowy dotyczące możliwości rozszerzenia listy zawodów zaliczanych do prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze. W ramach tych działań planowana jest analiza załączników do ustawy o emeryturach pomostowych w celu oceny ich aktualności i kompletności. Może to oznaczać, że w najbliższym czasie kolejne grupy zawodowe zyskają przywilej wcześniejszego przejścia na emeryturę.