Zwolnienie lekarskie. Czy w jego trakcie można wyjechać?

Czy zwolnienie lekarskie można traktować jak urlop?

Odpowiedź brzmi: nie. Osoba przybywająca na zwolnieniu lekarskim nie może wyjechać na urlop, gdyż co do zasady zwolnienie lekarskie i urlop służą różnym celom. Zwolnienie lekarskie na służy szybkiemu powrotowi do zdrowia choremu pracownikowi. Natomiast urlop wypoczynkowy to czas gdy pracownik może wyjechać, by odpocząć i nabrać sił na kolejny okres pracy.

Kontrole z ZUS

Wciąż jednak wielu ubezpieczonych traktuje L4 jako dodatkowy płatny urlop. Co roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwestionuje zasadność dziesiątek tysięcy zwolnień lekarskich. W 2023 roku Ubezpieczyciel skontrolował 461,2 tys. zwolnień lekarskich, w następstwie czego zakwestionował 28,9 tys. świadczeń chorobowych, czyli na kwotę 29 mln 273 tys. zł.

Czy w czasie zwolnienia lekarskiego można wyjechać z domu?

Odpowiedź brzmi: tak. Jednak chory ubezpieczony ma obowiązek poinformować ZUS, o tym, że w trakcie choroby będzie przebywał pod innym adresem niż normalnie. Może to zrobić w trakcie wystawiania L4. Wówczas lekarz wystawiający zaświadczenie lekarskie oznaczy inny niż adres podany w profilu, czy ten znajdujący się w dokumentacji medycznej ubezpieczonego. Ubezpieczony ma również obowiązek poinformowania o zmianie miejsca pobytu w trakcie niezdolności do pracy płatnika składek, czyli pracodawcę. Ma na to 3 dni. Gdy nie dopełni tego obowiązku, wysłane na adres podany w zaświadczeniu lekarskim adres zawiadomienie o kontroli będzie uznane za doręczone skutecznie.

Jakie wskazania może zawierać L4?

Lekarz wystawiający zwolnienie lekarskie na druku ZLA w odpowiedniej rubryczce wpisze kod „1” lub „2”. Pierwszy kod oznacza, że chory powinien leżeć. Natomiast kod „2” oznacza, że chory może chodzić, czyli wyjść na spacer, po zakupy czy uczestniczyć w niezbędnej do poprawy stanu zdrowia rehabilitacji.

Czego nie można robić w czasie zwolnienia lekarskiego?

Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w art. 17 ust. 1 mówi, że jeśli ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Poza tym pracodawca może zwolnić takiego pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia, czyli ze skutkiem natychmiastowym.

Sposób kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy reguluje w art. 68 powyższej ustawy. Upoważniony do ich przeprowadzenia jest jednakowo płatnik składek, czyli pracodawca ubezpieczonego jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Czy na zwolnieniu lekarskim ubezpieczony może wyjechać z domu?

Jeśli na L4 lekarz zaznaczy, że ubezpieczony „może chodzić” to nie ma przeciwwskazań, by ten wyjechał, np. do rodziny. Wówczas może to być nawet wyjazd połączony z wakacjami. Jednak ważne jest jednak, aby pobyt poza miejscem zamieszkania wspierał powrót ubezpieczonego do zdrowia, a nie był wykorzystywany do pomocy rodzinie przy przysłowiowych żniwach czy wykopkach. A do tego zawsze brany musi być pod uwagę powodu niezdolności do pracy i stanu zdrowia ubezpieczonego. Nie można również zapomnieć o powiadomieniu pracodawcy oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o nowym miejscu pobytu ubezpieczonego w trakcie L4.

Wyjazd za granicę a zwolnienie lekarskie

Czy zatem można wyjechać za granicę, będąc na zwolnieniu lekarskim? Jak pokazuje wyrok WSA w Szczecinie z dnia 30 maja 2019 r., sygn. II SA/Sz 291/19 można. Sprawa dotyczyła policjanta, który wyjechał w czasie L4 za granicę, co dokumentowały zdjęcia na portalu społecznościowym, do których dotarli przedstawiciele Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczony argumentował przed sądem, że wyjechał za granicę, ze względu na swój stan zdrowia. Lekarz psychiatra, który skierował go na zwolnienie, zalecił mu bowiem pilną zmianę otoczenia i środowiska. Ostatecznie WSA zgodził się ubezpieczonym i uznał, że ten wyjeżdżając do innego kraju, nie wykorzystał nieprawidłowo zwolnienia lekarskiego od lekarza psychiatry.

Czy można jechać na urlop podczas zwolnienia lekarskiego?

Niestety na to pytanie nie ma ani jednej, ani jedynie właściwie odpowiedzi. Jak widać z powyższego przykładu na L4 można wyjechać nawet za granicę, ale trzeba umieć taki wyjazd uzasadnić potrzebami zdrowotnymi ubezpieczonego. A to nie zawsze może się udać.

Podczas kontroli ze strony płatnika składek bądź ZUS każda zmiana miejsca pobytu ubezpieczonego będzie rozpatrywana indywidualnie, zależnie od rodzaju choroby, wskazań lekarskich i ogólnego stanu zdrowia osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim. Warto przy tym pamiętać, że przepisy prawa pracy, chroniąc prawa pracownika, ściśle rozgraniczają kwestie urlopu i zwolnienia lekarskiego. Dlatego pracodawca nie może zamienić choremu pracownikowi L4 na urlop, ani pracownik nie może traktować zwolnienia lekarskiego jak dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Zwolnienie lekarskie służy powrotowi do zdrowia, a urlop, jak sama nazwa wskazuje, wypoczynkowi